4857 Sayılı İş Kanunu’na Göre ... - calismatoplum.org

1 K smi al ma Uygulamas ve Sonu lar . 4857 Say l Kanunu'na G re K smi al ma Uygulamas ve Sonu lar . Muzaffer KO * / brahim G R C **. ZET: inin normal haftal k al ma s resinin, tam s reli i s zle mesiyle al an emsal i iye g re nemli l de daha az belirlenmesi durumunda s zle me k sm s reli i s zle mesidir. K sm s reli i s zle mesi ile al t r lan i i, ay r m hakl k lan bir neden olmad k a, salt i s zle mesinin k sm s reli olmas ndan dolay . tam s reli emsal i iye g re farkl i leme t bi tutulamaz. K sm s reli al an i inin cret ve paraya ili kin b l nebilir menfaatleri, tam s reli emsal i iye g re al t s reye orant l olarak denir. K smi al ma, 4857 say l Kanunun kabul yle yasal bir nitelik kazand.

2 K sm al man n zellikle istihdam d zeyinde iyile tirme yapaca bekleniyordu. Fakat incelenen be y ll k s re i erisinde d zenlemenin beklendi i gibi bir sonu vermedi i g r lmektedir. Anahtar S zc kler; Kanunu, K sm S reli S zle mesi, Tam S reli S zle mesi, B l nebilir Menfaat, Ay r mc l k ACCORD NG TO THE LABOUR LAW NO. 4857 PART- T ME WORK AND TS RESULTS. ABSTRACT. When the normal weekly work time of the worker is established substantially less than an equivalent worker employed on a full-time labor contract, such contract is a part-time labor contract. The worker employed on a part-time labor contract can not be subjected to any procedure different than a full-time equivalent worker merely on the grounds that his/her labor contract is a part- time one, unless a reason justifying such discrimination exists.

3 Divisible benefits of the part-time worker pertaining to wage and money are paid in proportion to the employment time compared to the full-time equivalent worker. Part-time work, with the adoption of the Labour Act No. 4857. *. Dr. al ma ve Sosyal G venlik Bakanl M fetti i **. Dr. retim G revlisi n n niversitesi Battalgazi MYO. al ma ve Toplum, 2011/1. 149. K smi al ma Uygulamas ve Sonu lar . became a legal regulation. Part-time work has been expected to improve the level of employment. However, the five-year review period, as expected, a result of regulation is not provided. Key Words; Labour Law, Part-Time Labour Contract, Full-Time Labour Contract, Divisible Benefits, Discrimination G R.

4 K smi al ma zellikle k merkezi olan bat lkelerinde olduk a yayg n bir uygulamad r. 4857 say l Yasa ile k smi al ma ili kisi T rkiye'de de yasal d zenleme alt na al nm t r. Bu al ma ili kisi, k noktas olan lkelerde ve T rkiye'de farkl beklentilere yol a m bulunmaktad r. Bu beklentilerin en nemlisi i sizlik sorununa z m bulunmas noktas nda toplanmaktad r. sizlik sorunun z m konusunda katk da bulunaca y n ndeki beklentiler bu alanda d zenleme yap lmas na neden olan etkenlerin ba nda gelmektedir. Bu al mada yasal d zenlemenin ger ekle ti i 2003 y l ndan 2008 y l sonuna kadar k smi al man n nas l bir geli me g sterdi i ve al ma hayat m zda ne gibi de i ikliklere yol a t . ortaya konulmaya al lacakt r.

5 1. KISM ALI MA VE ZELL KLER . K smi al ma G n m zde istihdam konusunda en yeni ve en nemli geli menin ba nda ku kusuz k smi (part-time) al ma ve bu ekilde istihdam edilenlerin say s ndaki art gelmektedir 1 . K smi al man n i veren bak m ndan tercih edilmesinin gerek esi zellikle hizmet yo un ekonominin geli mesi ve depolanmalar m mk n olmayan bu hizmetlerin t ketime ba l olarak retilmeleri gere idir. iler bak m ndan ise, zellikle kad nlar ba ta olmak zere i ve sosyal ya am ba da t racak bir al ma d zeni olu turulmas na imk n tan mas d r2 . T rkiye'de genellikle ev han mlar , renciler ve emekliler k smi s reli al may tercih etmektedirler. Bat lkelerinde ise cretten ziyade daha ok bo zaman talebiyle k smi al ma tercih edilmektedir 3.

6 Uluslararas al ma rg t , k smi s reli al may i i ve i veren aras nda kar l kl anla ma ile olu an ve normal i s resinden daha az olan d zenli al ma . olarak tan mlamaktad r 4 . Ba ka bir ifadeyle, esnek al man n en yayg n 1 Cahit EVC L ve Bekir GE ER, K smi (Part-Time) stihdam-I, Yakla m Dergisi, Ekim 2001, 2 G lsevil ALPAGUT, AB'nde G venceli Esneklik ve T rkiye'deki Yasal D zenlemeler, T SK Akademi, C:3 Say : 5, 2008/1, 3 M jdat AKAR, Gerek eli ve tihatl Kanunu Yorumu, Yenilenmi 4. Bask , Yakla m Yay nc l k, Ankara, 2009, 4 Ay e NAL, Avrupa'da K smi al ma Ve Uygulaman n Genel zellikleri, Kamu- . Dergisi, C:8, Say :1/2005; Ramazan YILDIZ, K smi S reli (Part-Time) al anlar n . 150.

7 K smi al ma Uygulamas ve Sonu lar . ekillerinden birisi olan k smi s reli (part-time al ma) kanunlarca belirlenmi . normal al ma s resine g re belirli oranda daha az s reli al may ifade eder 5 . Part-Time al man n di er al ma t rlerinden ay r m yap l rken unsur dikkate al nmaktad r 6 : S re, s reklilik ve serbest irade unsuru. Bunlar dikkate al narak part-time al ma normal al ma suresinden k sa 7 , d zenli ve iste e ba l . al ma ekli olarak tan mlanabilir. K smi s reli i s zle mesi s reklilik unsuru ile k sa s reli al ma ve belirli s reli al madan, d zenli olmas y n yle de mevsimlik ve ge ici i lerden ay rmaktad r 8 . smi al man n zellikleri K smi al ma konusunda bir ok tan m yap lm t r 9.

8 Bu tan mlar genel olarak kapsayan ILO'nun kabul etti i tan ma g re, k smi s reli al ma i i ve i veren aras nda kar l kl anla ma ile olu an ve normal i s resinden daha az olan d zenli al ma d r. ILO'nun bu tan mda unsur nplana kmaktad r 10 : K smi s reli al man n normal al ma s resinden az olmas , bu al man n d zenli ve s rekli yap lmas ve k smi s reli al man n g n ll olarak yap lmas . Bu ba lamda k smi al may di er benzeri al ma ekillerinden ay ran temel zellikler ba l k alt nda toplanabilir. Bunlar: - S re, - G n ll k, - D zenlilik ve s rekliliktir. Hukuku A s ndan Haklar , Yakla m Dergisi, A ustos 2009, Say :200, ; Ersin UMDU, K smi S reli (Part-Time) al anlar n Ve Sosyal Sigorta Mevzuat A s ndan De erlendirilmesi, Vergici ve Muhasebeciyle Diyalog Ayl k Dergi, May s 2009, 5 sa KARAKA , K smi S reli al man n Sosyal G venlik Boyutu, Yakla m Dergisi, Haziran 2007, Say : 174, 6 Mehmet Ali NOYAN, T rkiye'de al ma Hayat nda Esneklik Politikas n n al ma S releri A s ndan De erlendirilmesi, Dokuz Eyl l niversitesi, (Yay mlanmam Doktora Tezi), zmir 2007, 7 K smi s reli al man n temel zelli i, esas olarak i s resinin k salt lmas d r.

9 Bu k saltman n ne kadar olaca lkeden lkeye de i mektedir. Nil fer YAL INKAYA, K smi al ma: Ankara- ankaya B lgesinde Bir Uygulama rne i, Ankara niversitesi (Yay mlanmam Y ksek Lisans Tezi), Ankara, 2006, 8 NAL, 1/2005; YAL INKAYA, 21. 9 zlem O UZ, T rkiye'de al ma hayat nda esnek al ma, Cumhuriyet niversitesi (Yay mlanmam Y ksek Lisans Tezi), Sivas, 2007, 10 Arif YAVUZ, Esnek al ma ve End stri li kileri'ne Etkisi, Filiz Kitabevi, stanbul, 1995, 38 (Aktaran: O UZ,52). 151. K smi al ma Uygulamas ve Sonu lar . S re Kanunu'nun 13. Maddesine g re K smi S reli S zle mesi i inin normal haftal k al ma s resinin, tam s reli i s zle mesiyle al an emsal i iye g re nemli l de daha az belirlenmesi durumunda s zle me k smi s reli i s zle mesidir.

10 Eklinde tan mlanm t r. Bu tan ma g re, k smi s reli al ma, i inin normal haftal k al ma s resinin, tam s reli i s zle mesiyle al an emsal is iye g re k sa belirlendi i al ma bi imi olarak ortaya kmaktad r 11 . al lan s renin tam s reli s zle mede esas olan al ma s resinden nemli l de az belirlenmesi halinde k smi s reli i s zle mesi s z konusu olmaktad r. Ancak, nemli l de az deyiminin nas l yorumlanaca na ili kin bir a klamaya madde metninde rastlan lmamaktad r 12 . nemli l de az deyimine Kanununa li kin al ma S releri Y netmeli i'nin 13 , 6. maddesi ile a kl k getirilmi tir. Bu maddeye g re, i yerinde tam s reli i s zle mesi ile yap lan emsal al man n 2/3 oran na kadar yap lan al malar k smi s reli al mad r 14.