“5237 SAYILI TCK. 157-159 ... - ceza-bb.adalet.gov.tr

1 5237 SAYILI TCK. 157-159 . MADDELER NDE YER ALAN. DOLANDIRICILIK SU LARI 1. MUHAMMET MURAT LK . ORUM CUMHUR YET SAVCISI. 33516. 1Bu al ma, Yeni ceza adalet Sistemi nin Cumhuriyet Savc lar ve Hakimlere tan t m i in tarihleri aras nda Samsun ilinde d zenlenen ( adalet Bakanl E itim Dairesi Ba kanl 'nca) seminerler i in haz rlanm t r. DOLANDIRICILIK SU U. YEN TCK MD ESK TCK MD. Doland r c l k Madde 503 Bir ki iyi kand rabilecek nitelikte MADDE 157. - (1) Hileli hile ve desiseler yaparak hataya d r p onun davran larla bir kimseyi veya ba kas n n zarar na, kendisine veya aldat p, onun veya ba kas na haks z bir menfaat sa layan ki iye ba kas n n zarar na olarak, bir y ldan y la kadar hapis ve sa lad haks z kendisine veya ba kas na menfaatin bir misli kadar a r para cezas.

2 Bir yarar sa layan ki iye bir verilir. y ldan be y la kadar hapis Fiili, ma durda esasen var olan hatadan, hile ve be bin g ne kadar adl ve desise kullanmak suretiyle yararlanarak para cezas verilir. ger ekle tiren ki i hakk nda da birinci f krada yaz l ceza uygulan r. GENEL OLARAK DOLANDIRICILIK SU U. Doland r c l k su u 765 say l yasada 503. maddede tan mlanm t . Buna g re bir ki iyi kand rabilecek nitelikte hile ve desiseler yaparak hataya d rerek veya ma durda esasen var olan hatadan hile ve desise kullanmak suretiyle yararlanarak onun veya ba kas n n zarar na, kendisine veya ba kas na haks z bir menfaat sa lamak doland r c l k su unu olu turuyordu.

3 5237 say l yasa doland r c l k su unun basit eklini 157. maddede tan mlam t r. Bu tan ma g re hileli davran larla bir kimseyi aldat p, onun veya ba kas n n zarar na olarak, kendisine veya ba kas na bir yarar sa lamak doland r c l kt r. Yeni h k mle eski h k m aras ndaki farklardan biri yeni d zenlemede desise terimine yeni h k mde yer verilmemi olmas d r. Bunu yan s ra hataya d rmek ibaresi yerine yeni h k mde aldatma ibaresine yer verilmi tir. Yeni d zenlemede de su un olu abilmesi i in, fail taraf ndan yap lan hilenin etkisiyle, kendisine hile yap lan veya bir nc ki i zarar na ve fail veya bir nc ki i yarar na haks z bir menfaat elde edilmi olmas gerekir.

4 765 say l yasada doland r c l k su u i in ng r len zg rl . ba lay c cezan n s resi 1 y ldan 3 y la kadar hapisti. 5237 say l yasa ise cezan n alt s n r n yine 1 y l olarak d zenlemi ancak st s n r 5 y la karm t r. Ayr ca 765 say l yasada ng r lm olan nispi para cezas yerine doland r c l k su u 2. ile elde edilmi olan haks z menfaatin tespit edilmesindeki zorluk nedeniyle adli para cezas kabul edilmi tir. ncelikle unu belirtmeliyiz ki, mevcut ceza Kanununda doland r c l k su u iki f kradan olu urken yeni kanunda buna ili kin madde tek f kradan olu maktad r. Eski kanunun 503. maddesinin 2.

5 F kras nda yaz l . Fiili, ma durda esasen var olan hatadan, hile ve desise kullanmak suretiyle yararlanarak ger ekle tiren ki i hakk nda da birinci f krada yaz l ceza uygulan r eklinde bir h k m yeni kanuna ilave edilmemi tir. nk yeni doland r c l k d zenlemesinde ikinci f kran n pek bir nemi kalmam t r. Zaten eski kanunun 503. maddesinin her iki f kras da yeni kanunun 157. maddesinin tek f kras nda birlikte d zenlenmi diyebiliriz. Eski kanunda doland r c l k su unun maddi gesini olu turan hareketler hile ve desise eklinde belirtilmi ti. Yeni kanun ise sadece hileli davran lardan bahsediyor.

6 Burada bir anlam fark var m d r? Burada bir fark olmad d n lmektedir. nk eski kanun zaman nda da hile ve desise her ikisi birlikte anlam kuvvetlendirmek i in kullan l yordu. Bu a dan hile ibaresinin yan nda desise ibaresine ayr ca gerek yoktu. Ancak eski kanunda hile ve desisenin kand rabilecek nitelikte yap lm olmas ng r l yordu. Yeni kanunda b yle bir d zenlemeye gerek duyulmam t r. Esas olarak mukayeseli hukukta yap lan baz . d zenlemelerde de doland r c l k su u a s ndan hile ve desisenin kand rabilecek nitelikte olmas gerekti i gibi bir ko ul konulmam t r. Nitekim u an y r rl kte olan 503.

7 Maddesinin mehaz n te kil eden talyan ceza Kanununda yap lan de i iklikle de hilenin kand rabilecek nitelikte olmas . gerekti i gibi bir ko ula yer verilmemi ti. Hile ve desisenin kand rabilecek nitelikte olmas neyi ifade eder? retide kand rabilecek nitelikte kavram na bir ok anlamlar y klenmi tir. zellikle bu kavramdan dolay zel hukuk hilesi, ceza hukuku ilkesi ayr mlar yap lm ve hilenin doland r c l k su unun unsuru olabilmesi i in belli bir a rl kta olmas gerekti i ileri s r lm t r. Dolay s yla basit bir yalan ya da susma eklinde deme yetene ini gizlemi olmak kand rabilecek nitelikte bir hile olarak g r lmemi tir.

8 Mevcut kanun bak m ndan a rl kla bu g r . savunulmu ve bir ok Yarg tay kararlar nda da bu g r kabul edilmi tir. Yeni kanunda yap lan bu de i iklikle hilenin eskiden oldu u gibi belli bir a rl a ula mas gerekti i gibi bir ko ulu aramam za gerek kalmayacakt r. K sacas yeni kanuna g re e er failin yalan ma duru kand rm sa, aldatm sa bu durumda doland r c l k su u olu acakt r. Eski uygulamada belirli bir a rl a ula mayan yalan n dahi ma duru aldatmas . m mk n olabilirdi, ancak bu doland r c l k su unu olu turmuyordu. rne in deme yetene inin olmad n bildi i halde bir lokantaya giden ve yemek 3.

9 Sipari i veren ki i, deme yetene inin olmad n gizlemek suretiyle lokantac n n bu konudaki beklentisini bo a karm oluyor. K sacas bug nk . durumda hilenin belirli bir a rl a ula m olmas zorunlulu u aranmad i in belirli bir durumda konu ma hukuksal y k ml l alt nda bulunan ki inin susmas da hileli davran say labilecektir. Bu nedenle uygulamada art k kar l ks z yararlanma eylemlerinin somut olaylara g re doland r c l k su u olarak de erlendirilebilmesi, bu konunun en az ndan tart labilmesi m mk n hale gelmi tir. Yeni ceza kanunu bak m ndan eski kanunun 521/a maddesindeki kar l ks z yararlanma eylemlerine ceza uygulanacak m d r?

10 Yeni ceza kanunumuz ihmali eylemlerin cezaland r labilmesi i in zellikle baz su . tiplerini g z n ne alm t r. rne in i kence su unda, kasten ld rme su unda, yaralama su unda ihmali hareketlerin cezaland r labilece ine dair d zenlemeler var. Dolay s yla di er su lar bak m ndan ihmali hareketlerin cezaland r labilmesi m mk n m d r? Sorusu ortaya k yor. Burada denilebilir ki, madem kanun sadece belli su lar n ihmali hareketle i lenebilmesini m mk n g rerek e itli d zenlemeler yapm o halde bunlar n d ndaki su lar n ihmali hareketle i lenebilmesini kanun koyucu istemiyor denilebilir.