5510 sayılı Kanunun Fiili Hizmet Süresi Zammına …

1 20 Ocak 20095510 say l Kanunun Fiili Hizmet S resi Zamm na li kin D zenlemelerinin De erlendirilmesi Fiili Hizmet s resi zamm kavram , 5510 say l Kanun un 40. maddesinde d zenlenmi tir. Bu kav-ram n z nde, a r ve y prat c i lerde al an si-gortal lar n korunmas d ncesi vard r. Fiili Hizmet s resi zamm ile bu t r i lerde al an sigortal lara, Kanunda ng r lm olan ek sigortal l k s resi ve ek prim deme g n say s ilave edilmek suretiyle di er sigortal lara nazaran avantaj sa lanarak er-ken emeklilik imk n yarat lmaktad r. Bu sayede hem a r ve y prat c i lerin olumsuz etkileri azal-t lmakta, hem de bu t r i ler cazip hale getirilmeye al lmaktad r1. 1) Ali Naz m S zer, tibari Hizmet M essesesi ve tibari Hiz-metle lgili Baz Uygulama Sorunlar , imento veren, , , May s 1998, ; Ali G zel-A.

2 R za Okur-Nur en Caniklio -lu, Sosyal G venlik Hukuku, stanbul, 2008, ; Can Tuncay, Yeni Sistemde Fiili al ma li kisine Dayanmayan Sigortal l k , MERCEK, S. 43, Y. 11, Temmuz 2006, ; Can Tuncay- mer Ekmek i, Sosyal G venlik Hukukunun Esaslar , stanbul, 2008, ; Fatma Ba terzi, Ya l l k Sigortas , T SK Yay n No:275, Ankara, 2006, 1970 y l nda Ni de de do du. lk ve orta renimini Ankara da tamamlad . 1992 y l nda Gazi niver-sitesi ktisadi ve dari Bilimler Fak ltesi, al ma Ekonomisi ve End stri li kileri B l m nden mezun oldu. Ayn y l renci Se me ve Yerle tirme Merkezi nde Test l me ve De erlendirme Uzman olarak al maya ba lad . Y ksek lisans e itimini 1996 y l nda, Gazi niversitesi Sosyal Bilimler Enstit s nde tamamlad . 1997 y l nda Anadolu niversitesi nde g reve ba lad . Ayn y l Anadolu niversitesi Sosyal Bilimler Enstit s nde ba lad doktora e itimini D nyada ve T rkiye de Sosyal Sigortalar Kapsam nda Sa l k Sigortas Uygulamalar adl teziyle 2001 y l nda tamamlad.

3 Halen Anadolu niversitesi, ktisadi ve dari Bilimler Fak ltesi, al ma Ekonomisi ve End stri li kileri B l m nde retim yesi olarak g rev yapmaktad Do . Dr. lhan OralAnadolu niversitesi, ktisadi ve dari Bilimler Fak ltesi, al ma Ekonomisi ve End stri li kileri B l m Makale / 2 215510 say l Kanunun Fiili Hizmet S resi Zamm na li kin D zenlemelerinin De erlendirilmesi5510 say l Kanun dan nceki d nemde de T rk sosyal g venlik mevzuat nda Fiili Hizmet s resi zamm na benzeyen d zenlemeler yer alm t r. 506 say l Sosyal Sigortalar Kanunu nun 60. mad-desinin E bendinde ve ek 5. maddesinde d zen-lenmi olan itibari Hizmet s resi ile 5434 say l TC Emekli Sand Kanunu nun 32. maddesinde d zenlenmi olan Fiili Hizmet m ddeti zamm ve 35. maddesinde d zenlenmi olan itibari Hizmet m ddeti z nde Fiili Hizmet s resi zamm ile rt - en kavramlard say l Kanun dan nceki d nemde, Fiili Hizmet s resi zamm kavram sadece 506 say l Kanun a tabi i iler ile 5434 say l Kanun a tabi memurlar i in ng r lm olup, 1479 say l Kanun a tabi ken-di nam ve hesab na ba ms z al anlar ile 2925 say l Kanun a tabi tar m i ileri ve 2926 say l Ka-nuna tabi tar mda ba ms z al anlar bu uygula-man n kapsam d nda b rak lm lard say l Kanun d neminde de, yine benzer e-kilde bir d zenleme yap lm an lan Kanunun 4.

4 Maddesinin 1. f kras n n a bendine tabi i iler ile c bendine tabi memurlar kapsama al nm ; b ben-dine tabi kendi nam ve hesab na al anlar ile di- er gruplar kapsam d nda tutulmu lard r. An lan Kanunun 4. maddesinin b bendine tabi olan kendi nam ve hesab na al anlar 5510 say l Kanun un ilk eklinde kapsama al nm larken, 5754 say l Kanun la yap lan de i iklikten sonra yeniden kap-sam d b rak lm lard al man n ilk k sm nda, Fiili Hizmet s resi zam-m uygulamas n n 5510 say l Kanun dan nceki 2) N vit Gerek, Sosyal G venlik Reformu mu Yoksa sosyal G -venlik kmaz m ? , T H S, C. 19, S. 6, Kas m 2005, 3) Ba terzi, (Ya l l k Sigortas ), nemdeki tarihsel geli imi a klanacak, ikinci k s-m nda ise 5510 say l Kanun dan sonraki d nem ele al nacak ve Anayasa Mahkemesi nin iptal karar d hil yeni d zenlemelerin olumlu ve olumsuz yan-lar vurgulanacakt r.

5 Sonu k sm nda ise Fiili Hizmet s resi zamm uygulamas nda ortaya kabilecek sorunlar ve z m nerileri zerinde durulacakt 5510 Say l Kanundan nceki D nemde T rk Sosyal G venlik Mevzuat nda Fiili Hizmet Zamm Uygulamas 1. 506 say l Sosyal Sigortalar Kanununda tibari Hizmet S resi tibari Hizmet konusu, 506 say l Kanun da iki ayr al an grubu i in d zenlenmi tir. Bu d zenlemele-rin ilki olan 506 say l Kanun un 60. maddesinin E bendinde, yer alt maden i lerinde ve yer alt maden i lerinin m navebeli i lerinde al anlar n, ikincisi olan ek 5. maddede ise madenler d ndaki baz a r ve y prat c i lerde al anlar n itibari Hizmet -ten yararlanabilecekleri h k m alt na al nm t r. Yer Alt Maden leri506 say l Kanun a g re, itibari Hizmet s resinden yararlanmak i in baz ko ullar n yerine getirilmesi gerekmektedir.

6 Di er bir ifade ile t m sigortal lar n de il, belirli ko ullar sa layan sigortal lar n itibari hizmetten yararlanmas m mk nd r. Bu ko ullar, uygulamadan yararlanacak ki inin i tirak i olmas , sigortal n n hizmetinin Kanunda ng r len yerlerde ge mi olmas ve sigortal n n itibari Hizmet s resi kapsam ndaki i lerde belirli bir s re ya l l k, malul-l k ve l m sigortas primi demi olmas d r. tibari Hizmet s resinden yararlanabilmenin ilk ko- ulu bu uygulamadan yararlanacak ki inin sigortal olmas d r. 506 say l Kanun un 60. maddesinin E 22 Ocak 2009bendine g re, maden i yerlerinin yeralt ve yeral-t m navebeli i lerinde tarihinden beri sigortal olarak al anlar itibari Hizmet s resinden yararlanabileceklerdir4. tibari Hizmet s resinden yararlanabilmenin ikin-ci ko ulu, sigortal hizmetin Kanunda ng r len yerlerde ge mi olmas d r.

7 506 say l Kanun a 60. maddesinin E bendine g re, itibari Hizmet s resin-den yararlanabilmek i in sigortal n n hizmetlerinin yer alt maden i lerinde ve yer alt m navebeli i le-rinde ge mesi gerekmektedir. 506 say l Kanun un 60. maddesinin E bendi, tarihinde ka-bul edilen 1992 say l Kanun la farkl bir i erikle 60. maddeye eklenmi tir5. E bendinin o d nemdeki ilk eklinde itibari hizmete ili kin bir h k m maddede yer almam t r. tarihinde kabul edilen 2422 say l Kanun la, 506 say l Kanun un 60. maddesi t m y-le de i tirilmi ve maddenin yeni halinde yer alan E bendinde itibari Hizmet d zenlenerek bug nk ek-lini alm t r6. Bu h kme g re, al ma ve Sosyal G venlik Bakanl nca tespit edilen maden i yerle-rinin yer alt ve yer alt m navebeli i lerinde en az 1800 g n al m bulunan sigortal lar n bu i lerde-ki prim deme g n say lar toplam na eklenir ve toplam , bunlar n malull k, ya l l k ve l m si-gortalar primi deme g n say s olarak kabul edilir.

8 Tarihinden beri yer alt ve yer alt m na-vebeli i lerde al m olan sigortal lar hakk nda da yukar daki f kra h km uygulan r .4) . Hakan avu , tibari Hizmet S resi ve Anayasa Mahke-mesinin ptal Karar , Yakla m Dergisi, Haziran 2007, S. 174, ; . Hakan avu , tibari Hizmet S re-leri ve SGK Uygulamas , Yakla m Dergisi, Ekim 2007, S. 178, ) RG. , ) RG. , 17273; M jdat akar, Sosyal Sigortalar Uygu-lamas , stanbul, 2004, tibari hizmetten yararlanabilmenin nc ko ulu ise itibari Hizmet s resi kapsam ndaki i lerde belir-li bir s re ya l l k, malull k ve l m sigortas primi demi olmakt r. 506 say l Kanun un 60. maddesi-nin E bendi uyar nca maden i yerlerinin yer alt ve yer alt m navebeli i lerinde en az 1800 g n al -m olanlara itibari Hizmet s resine ili kin h k mler uygulanacakt r.

9 Aksi takdirde itibari hizmetten ya-rarlanmak m mk n olmayacakt d zenleme 506 say l Kanun la madenlerde a-l an sigortal lara malull k, ya l l k ve l m sigor-talar bak m ndan avantaj sa lamaktad r. Ancak bu avantaj, sadece madenlerde yer alt ve yeralt m -navebeli i lerinde al anlara ve bu ko ullarda en az 1800 g n al m olmalar halinde sa lanmak-ta olup, Kanundaki a kl k gere i olarak sigortal n n sadece prim deme g n say s n art rmaktad er Y prat c Baz lerde al an iler A s ndan tibari Hizmet506 say l Kanun da itibari hizmete ili kin di er d -zenlemeler ek 5. ve ek 6. maddelerde yer almakta-d r. Sigortal lar aras nda y pranma pay ad verilen bu d zenlemeler 506 say l Kanun a ta-rihinde kabul edilen 2098 say l Kanun la eklenmi -tir9. 506 say l Kanun un ek 5. maddesinin II.

10 Bendi tarihli 3395 say l Kanun la de i tirilmi ve yine ayn Kanun la III. ve IV. bentler maddeye eklenmi tir10. 506 say l Kanun un ek 5. maddesine g re, itiba-ri hizmetten yararlanabilmek i in ko ulun ger- ekle mesi gerekmektedir. Bunlardan ilki, itibari hizmetten yararlanacak ki inin sigortal olmas d r. 7) Tuncay-Ekmek i, ) Yusuf Alper, Sosyal Sigortalar, stanbul, 2003, ; S zer, 6; Ba terzi, (Ya l l k Sigortas ), ) RG. , ) RG. , / 2 Di er bir ifade ile, 506 say l Kanun un ek 5. mad-desindeki tablonun sol s tununda belirtilen, bas n sekt r nde, denizcilik ve baz sanayi dallar nda al anlardan 506 say l Kanun a tabi olan sigorta-l lar bu haktan yararlanacakt r11,12. tibari hizmetten yararlanabilmenin ikinci ko ulu ise sigortal hizme-tin Kanunda ng r len yerlerde ge mi olmas -d r.