BİRLEŞMİŞ MİLLETLER BİNYIL KALKINMA ... - izto.org.tr

1 B RLE M M LLETLER B NYIL KALKINMA HEDEFLER VE 2030 S RD R LEB L R KALKINMA HEDEFLER Selin Nergiz zbak r Stajyer zmir Ticaret Odas TEMMUZ 2016 2 Biny l Kalk nma Hedefleri Biny l Kalk nma Hedefleri, Eyl l 2000 de Birle mi Milletler in New York Biny l Zirvesi nde kabul edilen Biny l Bildirisinde kay tl kalk nma hedeflerini ifade etmektedir. Biny l Kalk nma Hedefleri, Birle mi Milletlere ye olan 192 lke taraf ndan 2015 e kadar yerine getirilmesi planlanan 8 hedeftir. Bu 8 Biny l Kalk nma Hedefleri 2015 y l na kadar s rd r lebilir kalk nma ve yoksullukla m cadele alan nda sa lanan ilerlemeyi l lebilir ve izlenebilir bir bi imde g sterecek ekilde geli tirilmi tir.

2 Planlanan hedefler, a r yoksulluktan ve di er pek ok yoksunluktan kurtarmay da i eren 8 ana ba l k alt nda toplanmaktad r. 8 Biny l Kalk nma Hedefleri Hedef 1. A r yoksulluk ve a l n ortadan kald r lmas G nde bir dolar n alt nda geliri bulunan n fusu azaltmak A l k eken n fusun yar yar ya azalt lmas Hedef 2. Evrensel ilk retimin ger ekle tirilmesi T m k z ve erkek ocuklar n ilk retimlerini eksiksiz ve e it olarak tamamlamalar Hedef 3. Kad n-erkek e itli inin sa lanmas ve kad nlar n konumunu g lendirmek Kad nlar n toplumsal konumunun g lendirilmesi lk retim ve orta retimde k z-erkek renci e itsizli inin her d zeyde giderilmesi Hedef 4. ocuk l mlerinin azalt lmas 5 ya alt ndaki ocuk l mlerinin te iki oran nda azalt lmas Hedef 5.

3 Anne sa l n n iyile tirilmesi Anne l m oran n n d rtte azalt lmas 3 Hedef 6. HIV/AIDS, s tma ve teki hastal klarla m cadele edilmesi HIV/AIDS in yay lmas n n durdurulmas ve geri d nd r lmeye ba lanmas S tma ve teki nemli hastal klar n g r lme s kl n n durdurulmas ve geri d nd r lmeye ba lanmas Hedef 7. evresel s rd r lebilirli in sa lanmas S rd r lebilir kalk nma ilkelerinin ulusal politika ve programlarla b t nle tirilmesi; evresel kaynaklar kayb n n kazan ma d n t r lmesi Sa l kl i me suyuna ula amayan n fusun yar yar ya azalt lmas Hedef 8. Kalk nma i in k resel bir ortakl k geli tirilmesi Kurallara ba l , ng r lebilir ve ayr mc l k olmaks z n a k bir ticari ve mali sistem geli tirilmesi En az geli mi lkelerin zel ihtiya lar n n ele al nmas ; bu lkelerin ihracat na g mr k vergisi ve kota ba kl sa lanmas ; a r bor lu yoksul lkelere deme kolayl sa lanmas ; resmi iki tarafl bor lar n iptal edilmesi.

4 Ve yoksullukla m cadele eden lkelere daha eli a k resmi kalk nma yard m yap lmas Denize k olmayan geli mekte olan lkelerle geli mekte olan ada devlet iklerinin zel ihtiya lar n n ele al nmas Borcun uzun vadede s rd r lebilir k l nmas na y nelik ulusal ve uluslararas nlemler arac l yla geli mekte olan lkelerin bor sorununun kapsaml bi imde ele al nmas Geli mekte olan lkelerle i birli i i inde, gen lik i in d zg n ve retken i olanaklar sa lanmas la irketleri ile i birli i i inde, geli mekte olan lkelerde zorunlu ila lara makul fiyatlarla ula labilirli inin sa lanmas zel sekt r ile i birli i i inde, yeni teknolojilerin, zellikle enformasyon ve ileti im teknolojilerinin yararlar n n yayg nla t r lmas 4 Biny l Kalk nma Hedefleri, t m bu ama lara 2015 y l na kadar ula lmas hedefi koymu tur.

5 G nde 1 Dolar n alt nda geliri olan insanlar n say s n n yar ya indirilmesi; 1990 ve 2015 y llar aras nda 5 ya alt ndaki ocuk l mlerinin te iki oran nda azalt lmas ; yine 1990 ve 2015 y llar aras ndaki anne l mlerinin d rtte oran nda azalt lmas ; 2015 itibariyle temiz i me suyu ve temel hijyen ihtiya lar ndan mahrum olan n fus oran n n yar yar ya azalt lmas s z konusu somut say sal k staslara rnek te kil etmektedir. Biny l Kalk nma Hedefleri, uluslararas d zeyde nemli bir fark ndal k yaratm t r. Biny l Kalk nma Hedefleri, en az geli mi , az geli mi ve geli mekte olan lkeleri s z konusu hedeflerin hayata ge irilmesi a s ndan te vik etmi tir.

6 Biny l Kalk nma Hedefleri ne y nelik fark ndal n ve taahh tlerin yenilenmesine olanak sa layan st d zeyli etkinlik ger ekle tirilmi tir. Etkinliklerden ilki 2005 y l ndaki D nya Zirvesi, ikincisi 25 Eyl l 2008 tarihinde d zenlenen Biny l Kalk nma Hedeflerine ili kin st D zeyli Etkinlik, sonuncusu ise Eyl l 2010 daki BM Biny l Kalk nma Hedefleri Zirvesi dir. Ayr ca 2010 y l Zirvesi sonunda bir k resel eylem plan kabul edilmi tir. Birle mi Milletler Biny l Kalk nma Hedefleri Raporlar 2013 BM Raporuna g re, Biny l Kalk nma Hedeflerinde sa lanan ilerlemeler daha fazla hedefin ger ekle tirilmesini m mk n k lm t r. Temmuz 2013 BM Genel Sekreteri Ban Ki-moon taraf ndan yay mlanan rapora g re, Biny l Kalk nma Hedeflerinden baz lar na ula lm ve daha fazla hedefin 2015 e kadar ger ekle mesi m mk n g r lm t r.

7 Ayr ca rapora g re, baz hedeflere ili kin sorunlar n ele al nmas gerekmektedir. Raporda belirtildi ine g re, yoksullu un azalt lmas , temiz suya eri imin yayg nla t r lmas , kentlerin yoksul mahallelerinde ya am ko ullar n n iyile tirilmesi ve ilkokullarda cinsiyet e itli inin sa lanmas sayesinde ger ekle tirilen iyile melerle birlikte 2015 y l na kadar daha fazla Biny l Kalk nma Hedeflerine ula lmas m mk n hale gelmi tir. Rapora g re, 2000 ile 2010 y llar aras nda sa l k alan nda sa lanan iyile meler ile s tma l mleri t m d nyada y zde 25 oran nda azalm ve 1995 ile 2011 y llar aras nda toplam 51 milyon t berk loz hastas ba ar yla tedavi edilmi tir.

8 T m d nyada 1990 ile 1992 y llar nda 5 yeterince beslenemeyen insan oran y zde 23 iken 2010 ile 2012 y llar nda y zde 15 e inmi tir. Raporda belirtildi ine g re, be ya ndan k k ocuk l m h z t m d nyada azalmaktad r. Anne l m h z ise son yirmi y l i inde y zde 47 azalm t r. 2000 ile 20011 y llar aras nda ise okula gitmeyen ocuk say s nda azalma g r lm t r. Rapor, e itsizliklere de dikkat ekmektedir. Sekiz Biny l Kalk nma Hedefleri ile sa lanan ilerleme b lge, lke, lke i i n fus gruplar aras nda e itsiz bi imde ger ekle mektedir. Bu duruma rnek olarak, geli kin su imk nlar ndan yoksun n fusun y zde 83 k rsal alanlarda ya amakta ve kentsel alanlarda do umlar vas fl sa l k lar n g zetiminde ger ekle irken k rsal alanlarda bu oran olduk a d kt r.

9 Rapora g re, yard mlardaki azalma hedeflere ula lmas n etkileyen en nemli fakt rlerden biridir. Bu azalmadan en ok zarar g renler en az geli mi lkelerdir. Bu durum ile birlikte rapor, d bor y k n n azalmas n n ve d nya ticaretine daha fazla kat l m n geli mekte olan lkeler i in yarar sa lad n g stermektedir. BM Genel Sekreteri Ban Ki-moon taraf ndan yay mlanan 2014 raporuna g re, pek ok Biny l Kalk nma Hedefi imdiden ger ekle tirilmi olsa dahi 2015 e kadar daha ok hedefe ula labilece i belirtilmi tir. Yoksullu un azalt lmas , geli tirilmi i me suyu imk nlar na eri imin art r lmas , yoksul kent mahallelerinde ya ayanlar n durumlar n n iyile tirilmesi ve ilk retimde toplumsal cinsiyet e itli inin sa lanmas gibi alanlardaki hedefler ger ekle tirilmi tir.

10 Raporda belirtildi ine g re, teknolojiye eri im, ortalama g mr k tarifelerinin azalt lmas , bor silinmesi ve kad nlar n kat l m gibi alanlarda da nemli ilerlemeler sa lanm t r. Biny l Kalk nma Hedefleri 2015 raporuna g re, 2000 y l nda Biny l Bildirgesi nde belirtilen 8 hedef 15 y ll k aban n ard ndan baz eksikliklere ra men b y k oranda ger ekle tirilmi tir. Rapora g re, Biny l Kalk nma Hedeflerinin milyonlarca insan yoksulluktan kurtulabilece ini, kad nlar g lendirebilece ini, sa l k ve refah geli tirebilece ini ve yeni f rsatlar yaratabilece ini kan tlam t r. Raporda belirtilenlere g re, 1990 da 1,9 milyar olan yoksulluk i inde ya ayan insan say s 2015 te 836 milyona d m t r.