Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumundan: TFRS 9 ...

1 Bankac l k D zenleme ve Denetleme Kurulu 1 Bankac l k D zenleme ve Denetleme Kurumundan: tfrs 9 UYARINCA BEKLENEN KRED ZARARI KAR ILI I HESAPLAMASINA L K N REHBER B R NC KISIM Ama , Kapsam ve Dayanak 1. Bu Rehberin amac , 5411 say l Bankac l k Kanunu uyar nca kar lm olan i sistemler, risk y netimi, kurumsal y netim ve kredilerin s n fland r lmas na ili kin d zenlemeler ve g venilir kredi riski uygulamalar kapsam nda, tfrs 9 a uygun olarak ger ekle tirilmesi gereken beklenen kredi zarar (BKZ) muhasebesinde kullan lan s re lere, verilere, metodolojilere ve modellere ili kin olarak bankalardan beklenen iyi uygulamalar a klamakt r. Bu rehberde yer alan ilkeler tfrs 9 uyar nca BKZ hesaplanmas na ili kin uygulamalar temin etmek amac yla yol g sterici olarak haz rlanm t r. 2. Bu Rehber, Kredilerin S n fland r lmas ve Bunlar in Ayr lacak Kar l klara li kin Usul ve Esaslar Hakk nda Y netmeli in 20 nci maddesine istinaden haz rlanm t r.

2 K NC KISIM Temel lkeler Makul ve desteklenebilir bilgi 3. BKZ muhasebesinde dikkate al nan bilgiler, kredi riskinin de erlendirilmesi ve l lmesi ile ilgili olmal ve ge mi teki olaylar, mevcut ko ullar ve makroekonomik tahminleri i ermelidir. Dolay s yla, kredi riskinin de erlendirilmesinde ve beklenen kredi zarar n n l lmesinde kullan lan bilgiler makul ve desteklenebilir olmal d r. Bankalar, dikkate al nmas gereken bilgilerin makul ve desteklenebilir olup olmad n n belirlenmesinde uzman g r lerinden faydalanmal d r. Bu rehber uygulamas nda, BKZ muhasebesi a s ndan nem arz eden olaylara ve ak lc kararlara dayanan bilgiler makul ve desteklenebilir kabul edilir. Gelece e y nelik bilgilerin dikkate al nmas 4. BKZ muhasebesinin ay rt edici bir unsuru olan, makroekonomik fakt rler de d hil olmak zere, gelece e y nelik bilgilerin dikkate al nmas BKZ nin zaman nda kay tlara yans t lmas a s ndan b y k nem ta maktad r.

3 Bankalar, ekonomik analiz ve ng r leri i in genel kabul g rm y ntemlerle uyumlu ve basiretli karar alma usulleri kullanmal d r. Kredi riski y netiminin bankac l n nemli gereklerinden biri oldu u dikkate al narak, gelece e y nelik bilgiler yeterli d zeyde veri ile desteklenmelidir. Uygun g zetim ve etkin i sistemlerin varl , BKZ de erlendirme ve l m s re lerinin tarafs z bir ekilde y r t lmesine katk sa lamal d r. 5. Bankalar, BKZ de erlendirme ve l m s recinde bilgilerin makul ve desteklenebilir olarak de erlendirilmesini gerek elendirebilmelidir. Bir olay n meydana gelme olas l n n d k olmas veya bu olay n kredi riski veya BKZ zerindeki etkisinin belirsiz olmas gibi nedenlerle bir bilgi BKZ hesaplama s reci d nda b rak lmamal d r. Baz durumlarda, kredi riskinin de erlendirilmesi ve l lmesine ili kin bilgiler makul ve desteklenebilir olmayabilir ve dolay s yla BKZ de erlendirme ve l m s recinin d nda b rak labilir.

4 Bankac l k D zenleme ve Denetleme Kurulu 2 Ancak, istisnai nitelikteki bu t r durumlar, bankalarca sa lam bir ekilde gerek elendirilmeli ve belgelendirilmelidir. Kullan lan bilgiler, bankaya ve faaliyetlerine zg veya banka d ko ullardan t retilen durum ve olaylardan olu an unsurlar n tarafs z bir ekilde de erlendirilmesini ve bunlar n kredi de erlili i ile nakit a zerindeki etkilerini i ermelidir. 6. A a da yer alan temel ilkeler ve a klamalar, bankalar n tfrs 9 a uygun olarak g venilir BKZ de erlendirmesi ve l m i in kredi risk y netim s recinin temel unsurlar ndan nas l faydalanmalar gerekti ine ili kin rehberlik sa lama amac n ta maktad r. lke 1- Y netim kurulu ve st d zey y netimin sorumluluklar Y netim kurulu ve st d zey y netim, BKZ kar l n n yeterli d zeyde hesaplanmas amac yla, bankan n mevcut politika ve s re leri, tfrs 9 ve ilgili iyi uygulama rehberleriyle uyumlu olarak, etkin i kontrol sistemlerini de i erecek ekilde, uygun kredi risk y netimi uygulamalar n n olu turulmas ndan ve s rd r lmesinden sorumludur.

5 7. Y netim kurulu, kredi riski y netimi stratejileri ve politikalar ile kredi riskinin belirlenmesi, l m , de erlendirilmesi, izlenmesi, raporlanmas ve risk azalt m s re lerinin bankan n risk i tah na uygun olacak ekilde onaylanmas ve d zenli olarak g zden ge irilmesinden sorumludur. 8. Y netim kurulu, yukar da belirtilen sorumluluklar n yerine getirilmesi amac yla, gerekli BKZ kar l k tutarlar n n hesaplanmas i in st d zey y netim taraf ndan d zenli ve tutarl ekilde uygulanmas gereken s re lerin olu turulmas n ve s rd r lmesini sa lamal d r. Y netim kurulu, st d zey y netimden BKZ kar l klar n da i erecek ekilde, kredi risk de erlendirme ve l m s re lerine ili kin raporlama talep etmelidir. st d zey y netim, kredi riski de erlendirmesi ve l m s re lerinin ilgili personele aktar m n sa lamaya d n k politika ve s re leri olu turmal , uygulamal ve gerekti inde g ncellemelidir.

6 9. Kredi risk de erlendirmesi ve l m ne y nelik etkin bir i kontrol sisteminin varl , st d zey y netimin g revlerini yerine getirmesi bak m ndan zorunluluk arz etmektedir. Etkin bir i kontrol sistemi a a daki unsurlar kapsamal d r: (a) lgili t m d zenleme, banka politika ve s re lerine uyumu sa layacak nlemler, (b) Kullan lan bilginin do ruluk ve tutarl l n n sa lanmas ve banka raporlamalar ve finansal tablolarda yer alan BKZ kar l klar n n tfrs 9 ve iyi uygulama rehberleriyle uyum i inde olmas na d n k makul g vence sa layan nlemler, (c) A a da yer alan hususlar i erecek ekilde iyi tan mlanm ve kredilendirme a amalar ndan ba ms z kredi riski de erlendirme ve l m s re leri: Farkl risk zelliklerini do ru olarak derecelendiren, kredi riskindeki de i iklikleri zaman nda belirleyen ve gerekli tedbirin al nmas n sa layan etkin bir kredi riski y netimi, Gelece e y nelik olanlar da d hil olmak zere, makul ve desteklenebilir bilginin BKZ l m nde uygun bi imde dikkate al nmas n sa layan etkin bir s reci (Bu s re ayn zamanda gerekli raporlamalar , g zden ge irmelerin detaylar n ve s rece d hil olan personelin rol ve sorumluluk tan mlar n da i ermelidir.)

7 , Ortak risk zelliklerine sahip kredilerin grupland r lmas suretiyle, gerekti inde BKZ n n grup baz nda l m n sa layacak bir de erlendirme politikas , Bankac l k D zenleme ve Denetleme Kurulu 3 Risk de erlendirme ve l m modellerinin s rekli bi imde do ru ve g venilir tahminler retmesini sa layan bir validasyon s reci (Modelde ger ekle tirilecek de i ikliklerin belirlenmesi ve onaylanmas ile bu validasyon sonu lar n n raporlanmas na ili kin politika ve s re ler bulunmal d r); Banka kredi riski ve finansal raporlama g revlileri ile st d zey y netim, y netim kurulu ve BKZ muhasebesine ili kin kredi risk de erlendirme ve l m s recinde yer alan t m al anlar n aras nda kurallara ba lanm bir ileti im ve e g d m. ( ) Bankan n, kredi risk derecelendirme sistemini de i erecek bi imde, kredi risk de erlendirme ve l m sistem ve s re lerini ba ms z olarak de erlendiren bir i denetim sistemi.

8 Lke 2- G venilir BKZ y ntemleri Bankalar t m kredi risklerinin de erlendirilmesine ve l lmesine ili kin politika, s re ve kontrollere y nelik g venilir y ntemler geli tirmeli, belgelemeli ve s rd rmelidir. Kar l klar n l m , sa lam y ntemlere dayanmal ve BKZ nin zaman nda ve gerekti i ekilde muhasebele tirilmesini sa lamal d r. 10. Kredi riski y ntemleri ile desteklenen kredi riski de erlendirme ve l m s re leri, banka st d zey y netimine kredi riskleri ve bunlara ili kin BKZ tahminleri hakk nda do ru yarg da bulunmalar i in gereken bilgiyi sa lamal d r. 11. BKZ hesaplamas na ili kin temel terimlerin tan m ve/veya a klamalar , kullan lan metodolojiler kapsam nda belgelenmelidir. Terim, bilgi ve varsay mlar n farkl alanlarda (muhasebe, sermaye yeterlili i ve kredi riski y netimi gibi) kullan lmas durumunda, s z konusu farkl l klar n nedenleri belgelenmeli ve st d zey y netim taraf ndan onaylanmal d r.

9 BKZ tahminlerine ili kin bilgi ve varsay mlar d zenli olarak tfrs 9 a g re g zden ge irilmeli ve gerekti inde g ncellenmelidir. Ayr ca, BKZ l m nde de i iklik yaratacak varsay mlardaki de i ikliklerin nedenleri belgelenmelidir. 12. Kredi riskinin de erlendirilmesi ve kar l k d zeyinin l m ne y nelik g venilir bir metodoloji, (kredi t r ne g re) a a daki hususlar dikkate alabilir: (a) Kredi riskinin d zeyine ve niteli ine ili kin olarak ilk kay ttan itibaren olu abilecek de i ikliklerin tespit edilebilmesini ve l lebilmesini sa layan g l bir s re , (b) Makroekonomik veriler de d hil olmak zere gelece e y nelik verilerin do ru bi imde de erlendirilmesini ama layan kriterler (Kredi riskinin de erlendirilmesinin kredi veya grup baz nda yap lmas ndan ba ms z olarak, bankan n bu de erlendirmeyi ve BKZ kayd n zaman nda yapt n g sterebilmesi gerekmektedir. Bahse konu kriterler, geri deme, s zle meden kaynaklanan y k ml l kleri yerine getirme kabiliyeti ve niyetini etkileyen k staslar n belirlenebilmesini sa lamal d r.)

10 De erlendirilen ekonomik fakt rler kredi riskinin belirlenmesi ile ilgili olmal ve uluslararas , ulusal veya yerel ko ullar i ermelidir.), (c) Birlikte de erlendirilen krediler i in ortak risk zelliklerine sahip gruplar n olu turulmas na y nelik esaslar, ( ) Se ilen BKZ de erlendirme ve l m y ntemlerinin (kay p oran , temerr t olas l (TO), temerr t halinde kay p (THK) oran vb.) her bir kredi veya grup baz nda belirlenip belgelendirilmesi, Bankac l k D zenleme ve Denetleme Kurulu 4 (d) zellikle farkl kredi ve gruplar i in farkl BKZ l m y ntemlerinin uygulanmas durumunda, se ilen y ntemin neden uygun oldu unun belgelenmesi ( l m yakla m ndaki de i ikliklerin gerek eleri denetime haz r bulundurulmal d r.), (e) Kar l k hesaplama s recinde kullan lan girdi, veri ve varsay mlar n (tarihi kay p oranlar , TO, THK tahminleri ve ekonomik tahminler gibi), bir kredi veya grubun vadesinin belirlenme y nteminin (beklenen erken deme ve temerr t durumlar d hil), tarihi kay p verilerinin de erlendirildi i zaman aral n n ve BKZ hesaplamas nda tfrs 9 kapsam nda yap lan d zeltmelerin belgelenmesi ( rnek olarak, mevcut ve tahmin edilen ekonomik ko ullar tarihi tahmin zaman aral nda ger ekle mi olanlardan farkl ysa, bu farkl l klara y nelik d zeltmeler yap lmal d r.