CEZA MUHAKEMESİNDE “BERAAT” HÜKMÜ …

1 1 1 Avukat, Batman BarosuCEZA MUHAKEMES NDE BERAAT H KM VER LEN HALLERCIRCUMSTANCES WHICH REQUIRE ACQUITTAL DECISION IN CRIMINAL PROCEDUREE rkan ENSES* zet : 5237 Say l T rk Ceza Kanunu nda yer alan kurumlar n hukuki niteliklerinin de i mesi h k m kavram n n da i eri ini de i -tirmi tir. Bu nedenle kanunkoyucu da 5271 say l Ceza Muhakeme-si Kanunu nun 223 nc maddesinde h k m e itlerini ayr nt l bir ekilde yer d zenlemi tir. al mam z n konusu olan beraat h km de ayr nt l ekilde d zenlenen h k mlerdendir. al mam zda 5271 Say l Kanun da beraat h km verilen haller kanun sistemati i er e-vesinde anlat lm t S zc kler: Beraat, H k m, Kast, Taksir, Me ru Savun-ma, lgilinin R zas , Kanunun H km n Yerine Getirme, Hakk n Kul-lan lmas .Abstract: The purpose of criminal court is investigated of material facts and reach a fair judgement. Understanding criminal court procedure is reached by examining the verdict. No. 5237 Turkish Criminal Code of the institutions changed and involved the modified legal qualifications.

2 For this reason, the legislator re-arranged the details of the 223 article in the Law no. 5271. The subject matter of this article isacquittal decision which is one of the subjects regulated in detail by the Criminal Procedure Code. The article deal with in detail and in accordance with the systematic prescribed by the Law no. 5271 the circumstances which require acquittal words: Acquittal, Conviction, Intention, Negligence, Self Defense, Consent of the interested party, Implementation oflaw, Implementation of right. 1. Genel OlarakCeza muhakemesinin amac , maddi ger e in ara t r lmas ve bu suretle adil bir h kme var lmas d r. Ceza muhakemesinde maddi ger- e e ne kadar ve nas l ula ld ise h km n incelenmesi ile anla l r. Ceza Muhakemesinde Beraat H km Verilen Haller346 Ceza muhakemesinde delillerin ortaya konulmas ve tart lmas n-dan sonra, h k mden nce son s z haz r bulunan san a verilir (CMK m. 216/3). San ktan son s z sorulduktan sonra mahkeme, duru mada ortaya konulup tart lm delillerden edinece i kanaate g re, yaln z iddianamede at l su a ve bu su phesi alt nda bulunan san a zg -lenecek bir h k m kurmak zere m zakereye ekilir1.

3 Mahkeme duru mada ortaya konulup tart lm delilleri serbest- e takdir edecekse de2, ancak hukuka uygun bir ekilde elde edilmi delilleri man n sona erdi i a kland ktan sonra h km n verilme-si gerekmektedir. Bunun sebebi mahkemenin, art k maddi ger e e ula mak i in yapaca ba ka bir i in olmad na kanaat getirmesidir4. Yarg tay bu nedenle duru man n sona erdi i tefhim olunmadan h k m kurulmas n bozma nedeni saymaktad r5. 1412 Say l Ceza Muhakemeleri Usul Kanunu, h k m e itleri ola-rak beraat, mahk miyet, davan n reddi, davan n d mesi ve muhake-menin durmas kararlar n saym t r (CMUK m. 253). 5271 Say l Ceza Muhakemesi Kanunu nun Duru man n sona ermesi ve h k m ba l kl m. 223/1 h km nde ise h km n; beraat, ceza verilmesine yer olmad , mahk miyet, g venlik tedbirine h kmedilmesi, davan n reddi ve d -mesi karar oldu u d zenlenmi tir. Bunun yan nda adli yarg d ndaki bir yarg merciine y nelik g revsizlik karar da, kanun yolu bak m ndan h k m say lm t r (CMK m.)

4 223/10). 1412 Say l Ceza Muhakemeleri Usul Kanunu nda say lan durma karar ise 5271 say l Ceza Muhake-mesi Kanunu nda h k m e itleri aras nda say lmam t r. 1 Bahri, zt rk/Mustafa Ruhan, Erdem, Uygulamal Ceza Muhakemesi Hukuku, Ankara 2007, s. 735: Yazar eserde, san a son s z n verilmesinden, m zakere ile devam edip h km n tefhimi ile sona eren evreye son karar devresi demektedir. Ancak 5271 say l yasa kovu turma evresini devrelere ay rmad ndan bu tan m al mam zda kullanmay uygun g CMK m. 217/1- Hakim, karar n ancak duru maya getirilmi ve huzurunda tar-t lm delillere dayand rabilir. Bu deliller hakimin vicdani kanaatiyle serbest e takdir CMK m. 217/2- Y klenen su , hukuka uygun bir ekilde elde edilmi her t rl delille ispat Yener, nver/Hakan, Hakeri, Ceza Muhakemesi Hukuku, Ankara 2010, s. Yarg. 6. CD, E. 2004/659, K. 2006/1440, T. , ( Kerim, Tosun/ etin, Ak-kaya, 2006-2007-2008 tihatlar ile Ceza Muhakemesi Kanunu ve CG K, Ankara 2009, s.

5 576).TBB Dergisi 2012 (98) Erkan ENSES3472. Beraat Karar a. Genel OlarakBeraat, s zl k anlam olarak aklanma 6 anlam na gelen ve yap lan muhakeme sonunda fail hakk nda cezaya h kmolunmamas sonucu-nu ortaya karan karard Muhakemesi Kanunu m. 223/2 h km ne g re beraat karar ; 1) Y klenen fiilin kanunda su olarak tan mlanmam olmas , 2) Y k-lenen su un san k taraf ndan i lenmedi inin sabit olmas , 3) Y klenen su a s ndan failin kast veya taksirinin bulunmamas , 4) Y klenen su- un san k taraf ndan i lenmesine ra men, olayda bir hukuka uygun-luk nedeninin bulunmas , 5) Y klenen su un san k taraf ndan i lendi- inin sabit olmamas hallerinde verilir. Mahkeme beraat h km n n gerek esinde, yukar da an lan haller-den hangisine dayand n belirtmek zorundad r (CMK m. 230/2). Derhal beraat karar verilebilecek hallerde durma, d me veya ceza verilmesine yer olmad karar verilemez7 (CMK m. 223/9). Be-raat kararlar n n durma, d me veya ceza verilmesine yer olmad kararlar ndan daha lehe oldu u ku ku g t rmezdir8.

6 Derhal beraat karar verilebilecek haller kanunda say lm olmasa bile olduk a s n rl hallerdir. rne in iddianamede san k olarak g sterilen ki inin san k 6 , Eri im , Uygulamada beraat s zc yerine aklanma s zc n n kullan lmas n Yarg tay bozma sebebi yapmaktad r: ..ayr ca san klar n beraati yerine aklanmalar na karar verilmesi suretiyle n 253. maddesine ayk r davran ld , YCGK, , E. 1998/6-80, K. 1998/127, , Eri im Tarihi: i ledi i su un hukuki anlam ve sonu lar n alg layamayacak durumda olup, davran la r n y nlendirme yetene inin nemli l de azalm oldu u ve 5237 say l Kanunun 32 istifade edece inin bildirilmi olmas ve an lan f krada bu durumda olan ki i ye ceza verilmeyece inin d zenlenmi bulunmas kar s nda, ak l hastas olan pheli hak k nda Cumhuriyet Ba savc l nca kovu turmaya yer olmad na karar verilemeyece i, mahkemesince yap lacak yarg lama sonucunda eylemin an lan madde kapsam nda kald n n anla lmas halinde san k hakk nda ceza verilmeyip, g venlik tedbirine h kmedilmesi gerekece i, aksi halde su un san k taraf ndan i lenmedi inin anla lmas durumunda daha lehe olan beraat karar verilmesi gerekece i g Yarg.

7 9. CD, , E. 2007/6751, K. 2007/7263, , Eri im Tarihi: 8 5352 say l Adli Sicil Kanunu , (RG. , 25832) m. 4/2-g h km , adli sicile kaydedilebilecek bilgileri sayarken ceza mahk miyetini b t n sonu la-r yla ortadan kald ran ikayetten vazge me veya etkin pi manl k dolay s yla veri-len kararlar da saym t r. Beraat ise adli sicile kaydedilmeyecek Muhakemesinde Beraat H km Verilen Haller348olma s fat yoksa, fiil su de ilse veya su olmaktan kar lm sa sa-n n savunmas dahi al nmadan beraat karar verilebilir. Ancak de-lillerin tart lmas s z konusu olursa bu durumda san n savunmas al nmal d r9. b. Y klenen Fiilin Kanunda Su Olarak Tan mlanmam Olmas Su un olu tu undan s z edilebilmesi i in, birtak m unsurlar n var-l gereklidir. retide bir g r e g re, su un yasall k, maddi, hukuka ayk r l k ve kusurluluk olmak zere d rt unsuru vard r10. retide di er bir g r e g re, su un tipiklik, maddi unsurlar (hareket, netice, hareketle netice aras nda nedensellik ba lant s , fail, ma dur, konu ve nitelikli unsur lar ), manevi unsurlar (kast ve taksir) ve hukuka ayk r l k olmak zere d rt unsuru vard r11.

8 Di er bir g r , su un tipiklik, maddi unsurlar, manevi unsurlar ve hukuka ayk r l k olmak zere d rt unsurdan olu tu undan s z etmektedir12. Di er bir g r e g re, su un tipiklik, hukuka ayk r l k, kusurluluk olmak zere unsuru bulunmaktad r13. Di er bir g r e g re ise, su un kanuni unsur, maddi unsur, hukuka ayk r l k unsuru ve kusurluluk (manevi unsur) olmak zere d rt unsuru bulunmaktad r14. Unsurlar tan mlamak gerekirse, su , ceza normunun yasaklad , tipe uygun, kasten veya taksirle ger ekle tirilen hukuka ayk r haks z bir ha rekettir15. Bu unsurlar n t m n n bir arada bulunmad bir fiil su ol-maktan kar, hukuk d zenince korunan bir fiil haline un unsurlar ulusal ve ulusal- st mevzuatta da yer almakta-d r. Anayasan n Su ve Cezalara li kin Esaslar kenar ba l kl m. 38/1 h km yledir: Kimse, i lendi i zaman y r rl kte bulunan kanunun su 9 Kubilay, Ta demir/Ramazan, zpekir, Ceza Muhakemesi Kanunu erhi Cilt-I, Ankara 2007, s. Nur, Centel/Hamide, Zafer/, T rk Ceza Hukukuna Giri , stanbul 2008, s.

9 Mehmet Emin, Artuk/Ahmet, G kcen/Caner, Yenid nya, Ceza Hukuku Genel H k mler, Ankara 2007, s. Hakan, Hakeri, Ceza Hukuku Genel H k mler, Ankara 2009, s. Bahri, zt rk/Mustafa Ruhan, Erdem, Uygulamal Ceza Hukuku ve G venlik Tedbirleri Hukuku, Ankara 2008, s. 148, Veli zer, zbek/M. Nihat, Kanbur/P nar, Bacaks z/Koray, Do an/ lker, Tepe, T rk Ceza Hukuku Genel H k mler, Ankara 2010, s. Timur, Demirba , Ceza Hukuku Genel H k mler, Ankara 2009, s. Artuk/G kcen/Yenid nya, 2007, s. Artuk/G kcen/Yenid nya, 2007, s. Dergisi 2012 (98) Erkan ENSES349saymad bir fiilden dolay cezaland r lamaz; kimseye su u i ledi i zaman kanunda o su i in konulmu olan cezadan daha a r bir ceza verilemez . Avrupa nsan Haklar S zle mesi17 m. 7 h km ne g re de; hi kimse i lendi i zaman ulusal veya uluslararas hukuka g re su olu turma-yan bir fiil veya ihmalden dolay su lu bulunamaz. Hi kimseye su u i ledi i zaman verilebilecek olan cezadan daha a r bir ceza verilemez. 5237 say l T rk Ceza Kanunu m.

10 2/1 h km ne g re; kanunun a k a su saymad bir fiil i in kimseye ceza verilemez ve g venlik tedbiri uygulanamaz. Kanun da yaz l cezalardan ve g venlik tedbirlerinden ba ka bir ceza ve g venlik tedbirine h kmolunamaz. Ayn maddenin ikinci f kras na g re de; kanunlar n su ve ceza i eren h k mlerinin uygulanmas nda k yas yap lamaz. Su ve ceza i eren h k mler, k ya-sa yol a acak bi imde geni lan bir fiil ancak, yasadaki bir su tan m na uygunsa failin ce-zaland r lmas m mk nd r18. Aksi durumda y klenen fiilin kanunda su olarak tan mlanmad gerek esiyle fail hakk nda Ceza Muhake-mesi Kanunu m. 223/2-a h km gere ince beraat karar verilmesi ge-rekecektir. T rk Ceza Kanunu m. 7/2 h km ne g re, su un i lendi i zaman y r rl kte bulunan kanun ile sonradan y r rl e giren kanunla-r n h k mleri farkl ise, failin lehine olan kanun uygulan r ve infaz olunur. Y r rl e giren kanunun, nceki kanunda su olarak ng -r lm bir fiili su olmaktan karmas halinde nceki kanunun y -r rl kte bulundu u d nemde bu kanun taraf ndan su say lan filleri i leyen kimse art k sorumlu tutulmayacakt r19.