DİRENÇ BAĞLANTILARI VE KİRCHOFF KANUNLARI

1 10. N TE D REN BA LANTILARI VE K RCHOFF KANUNLARIKONULAR1. SER DEVRE ZELL KLER 2. SER BA LAMA, K R OFUN GER L MLER KANUNU3. PARALEL DEVRE ZELL KLER 4. PARALEL BA LAMA, K R OF UN AKIMLAR KANUNU5. D REN LER N KARI IK BA LANMASI6. E TL DEVRE Z MLER 1363. SINIF ELEKTR K TES SAT ILI IELEKTR K B LG S SER DEVRE zELL KLER lerinden ayn ak m ge ecek ekilde diren ler birbiri ard na eklenirse bu dev-reye seri devre denir. stenen de erde diren yoksa seri ba lant yap l r. rne in iki adet 300 luk diren seri ba lanarak 600 luk diren elde E de er Diren BulmaT m diren lerin yerine ge ecek tek dirence e de er diren veya toplam di-ren denir.

2 RT veya Re eklinde g sterilir. Seri devrede toplam diren artar. Birbiri ard nca ba lanan diren lerden her birinin de eri aritmetik olarak toplan r ve top-lam diren bulunur. Toplam diren bulunmas nda kullan lan denklem;RT=R1+R2+R3+..+Rn eklindedir ekil Seri ba l diren devresi RnEk 1: ekil de adet seri ba l diren g sterilmi tir. A-B noktalar aras ndaki e de er direnci hesaplay n z. ekil z M:RT=R1+R2+R3=3+5+7=15 1373. SINIF ELEKTR K TES SAT ILI IELEKTR K B LG S Ak m Ge i iDevre ak m seri ba l t m diren lerin zerinden ge Devre Ak m Seri Ba l Diren lerden Ayn I Ak m Ge iyor ekil Seri devrede ak m ge i SER BA LAMA, K R OFUN GER L MLER KANUNUB irden fazla devre eleman n n u uca ba lanmas ile elde edilen ba lant ek-line seri ba lanma ofun gerilim kanunu a klamak i in ekil te g r ld gibi 5, 10, 15 de erine sahip olan ve diren ten olu an bir seri devre meydana getirilir.

3 Diren -lerin zerine d ecek olan gerilim d mlerini l mek i in birer voltmetre diren le-re paralel olarak ba lan r. ekil Kir of un gerilim kanununa ait devre emas 1383. SINIF ELEKTR K TES SAT ILI IELEKTR K B LG S ekil Paralel ba l devrelerde ana kol ak m kol ak mlar n n toplam na e ittir ekildeki devreye 30 voltluk bir kaynak gerilimi uygulanacak olursa Ohm ka-nununa g re; 5 Q luk diren zerinde 5 V, 10 V luk diren zerinde 10 V, 15 Q luk diren zerinde ise 15 voltluk bir gerilim d m meydana gelir. Bu gerilim d m-leri ayn zamanda V1, V2 ve V3 voltmetrelerinin g stergelerinden ba l devrelerde diren lerin zerinden bir ak m ge irilecek olursa, her di-rencin zerinde de eri ile orant l olarak bir gerilim d m meydana gelir.

4 Bu geri-lim d mlerinin toplam devre gerilimine e ittir. Bu sonuca Kir of ( Kirschoff ) un Gerilimler Kanunu daki rnekte g r ld gibi diren lerin zerinde d en gerilimlerin toplam , devreye uygulanan kaynak gerilimine e PARALEL DEVRE zELL KLER Paralel ba l devrelerde retecin pozitif kutbundan kan ak m n negatif kut-ba gitmesi i in birden fazla ak m yolu vard r. ekil de paralel ba l bir elektrik devresi g r lmektedir. ekildeki devreye bir enerji uygulanacak olursa retecin (+) kutbundan kan devre ak m K- L noktalar aras nda ba l olan A ampermetresinin zerinden ge e-rek L noktas na gelir.

5 L noktas nda devre ak m ayr kola ayr l r. i1, i2 ve i3 eklinde g sterilen kol ak mlar , A1, A2 ve A3 ampermetreleri zerinden ge erek M noktas nda yeniden birle irler. M - N noktalan aras nda ba l olan A ampermetresinden ge en devre ak m retecin (-) kutbuna ula arak devresini tamamlar. ekilde K-L ve M-N noktalar aras na ba lanan ampermetreler ayn de eri g s-1393. SINIF ELEKTR K TES SAT ILI IELEKTR K B LG S terir. R , R2 ve R3 diren lerinin de eri e it ise kollara ba lanan A1, A2 ve A3 ampermet-releri ayn , de ilse farkl de erler g A ampermetresinin ba l oldu u kola ana kol, R1 , R2 ve R3 diren leri-nin ba land kollara ise paralel kol ad verilir.

6 Ekil deki gibi birden fazla direncin u lar na ayn gerilim uyguland nda, her bir diren zerinden ayr ak mlar n dola t devre t r ne paralel devre denir. ekil Diren lerin paralel ba lant s na ait devre emalar PARALEL BA LAMA, K R OF UN AKIMLAR KANUNUB irden fazla direncin u lar na ayn gerilim uyguland nda, her bir diren ze-rinden ayr ak mlar n dola t ba lama ekline paralel ba lama of un ( Kirschoff ) ak m kanununu a klamak i in ekil de g r ld gibi 5, 10, 15 de erine sahip olan ve diren ten olu an bir paralel devre meyda-na getirilir.

7 Devreye ba lanan paralel diren lerin zerinden ge ecek olan ak mlar l mek i in de her bir diren zerine bir ampermetre seri olarak ba lan i lemlerden sonra devreye 30 voltluk bir kaynak gerilimi uygulanacak olur-sa Ohm kanununa g re; 5 luk diren zerinden 6A, 10 luk diren zerinden 3A, 15 luk diren zerinden ise 2 Amperlik bir ak m ge er. Bu ak m de erleri ayn zamanda A1, A2 ve A3 ampermetrelerinden de okunur. A ampermetresinde toplam devre ak m olan 11 amper de eri okunur. Bu de er A1, A2 ve A3 ampermetrelerinde okunan de erlerin toplam na e a daki rnekte g r ld gibi diren ler zerinden ge en ak mlar n topla-m devre ak m na e SINIF ELEKTR K TES SAT ILI IELEKTR K B LG S ekil Kir of un ak m kanununa ait devre emas Paralel ba l devrelerde bir d m noktas na gelen ak mlar n toplam , bu d - m noktas ndan ayr lan ak mlar n toplam na e ittir.

8 Yani bir d m noktas ndaki ak mlar n cebirsel toplam s f rd r. Bu ba nt ya kir of ( Kirschoff ) un ak mlar kanu-nu D REN LER N KARI IK BA LANMASIHem paralel hem de seri ba l diren lerin bulundu u devrelere kar k devre denir. ekil Diren lerin kar k (seri-paralel)ba lant s na ait devre emalar Kar k devreler seri ve paralel devre zelliklerini g E de er Diren Hesaplama y ntemiKar k devre z mlerinde devrenin seri ve paralel k s mlar ayr ayr hesapla-narak sadele tirme yap l r. Sadele tirmeler sonucunda e de er diren SINIF ELEKTR K TES SAT ILI IELEKTR K B LG S E TL DEVRE z MLER ekil ekil a da g r len devrede R direnci e it iki par aya b l nd kten sonra ekil b deki devre par as elde ediliyor.

9 Buna g re devre par as n n e de er direnci ka R olur?Paralel devrenin e de er direnci: ekil da g r len devrede c-D u lar aras ndaki e de er diren ka ohm dur? ekil 3 ve 5 ohm luk diren ler birbirine seri ba lan r. Seri ba lanan diren -lerin toplam direnci 3 +5 =8 Devrede 6 ve 2 ohm luk diren lerde birbirine seri ba lan r. Seri ba l bu di-ren lerin toplam direnci 6 +2 =8 c-D u lar aras ndaki toplam diren olur. ekil de g r len devrenin toplam direnci ka ohm dur?1423. SINIF ELEKTR K TES SAT ILI IELEKTR K B LG S ekil g r len 4,6 ve 10 ohm luk diren ler birbirine paralel ba l d r.

10 Paralel ba l diren lerin toplam direnci; ekil de g r len A-B noktalar aras ndaki toplam diren ka ohm dur? ekil 1433. SINIF ELEKTR K TES SAT ILI IELEKTR K B LG S zET lerinden ayn ak m ge ecek ekilde diren ler birbiri ard na eklenirse bu dev-reye seri devre denir. stenen de erde diren yoksa seri ba lant yap l r. rne in iki adet 300 luk diren seri ba lanarak 600 luk diren elde m diren lerin yerine ge ecek tek dirence e de er diren veya toplam di-ren denir. RT veya Re eklinde g sterilirDevre ak m seri ba l t m diren lerin zerinden ge fazla devre eleman n n u uca ba lanmas ile elde edilen ba lant ek-line seri ba lanma ba l devrelerde diren lerin zerinden bir ak m ge irilecek olursa, her di-rencin zerinde de eri ile orant l olarak bir gerilim d m meydana gelir.