Dostosowanie przepisów polskich w zakresie jako ci energii ...

1 28 Dostosowanie przepis w polskich w zakresie jako ci energii elektrycznej do wymog w Unii Europejskiej Edward Siwy Instytut Elektroenergetyki i Sterowania Uk ad w Politechnika l ska, Gliwice W artykule przedstawiono wymagania dotycz ce parametr w jako ci energii elektrycznej aktualnie obowi zuj ce w kraju oraz w Unii Europejskiej. Wiele zapis w w krajowych aktach prawnych jest niezgodnych ze standaryzacj stosowan w Unii Europejskiej i wymagaj aktualizacji. Podano propozycje zmian tych zapis w dotycz ce w szczeg lno ci rozporz dzenia przy czeniowego b d cego jednym z dwu podstawowych akt w wykonawczych do Prawa energetycznego.

2 Przedstawiono r w-nie dotychczasowe do wiadczenia dotycz ce jako ci energii i mo liwo ci spe nienia podanych wymaga w krajowych sieciach elektroenergetycznych. 1. Wprowadzenie Jako energii elektrycznej mo na okre li jako zbi r parametr w opisuj cych w a ciwo ci procesu dostarczania energii do u ytkownika w normalnych warunkach pracy, a okre laj cych ci g o zasilania (d ugie i kr tkie przerwy w zasilaniu) oraz charakteryzuj cych napi cie zasilaj ce (cz stotliwo , warto , niesymetri , kszta t przebiegu czasowego). Normalne warunki pracy obejmuj w tym przypadku normalne uk ady zasilania odbiorc w, w cznie z wyst puj cymi w tych uk adach operacjami czeniowymi zwi zanymi np.

3 Z eliminacj zaburze przez systemy zabezpiecze . Do normalnych warunk w pracy nie zalicza si natomiast : pracy w uk adach zasilania utworzonych przej ciowo w celu np. zminimalizowania obszaru dotkni tego przerw w zasilaniu, pracy w warunkach wprowadzania do sieci przez odbiorc lub wytw rc niedopuszczalnych zaburze przewodzonych, pracy w sytuacjach wyj tkowych pozostaj cych poza kontrol operatora sieci przesy owej lub rozdzielczej (np. w sytuacjach kl ski ywio owej, zak cenia spowodowanego przez osoby trzecie itp.). Standardy jako ciowe energii elektrycznej w publicznych sieciach rozdzielczych s okre lane w r nych dokumentach o charakterze normatywnym.

4 Komplet 11-tu para-metr w jako ci energii elektrycznej obejmuje: cz stotliwo warto napi cia szybkie zmiany napi cia ("flicker") zapady napi cia kr tkie i d ugie przerwy w zasilaniu przepi cia dorywcze przepi cia przej ciowe niesymetri napi cia harmoniczne napi cia interharmoniczne napi cia sygna y napi ciowe wykorzystywane do transmisji. Definicje wszystkich wymienionych parametr w podano w [4]. 2. Aktualne wymagania dotycz ce parametr w jako ci energii w Polsce Podstawowymi dokumentami aktualnie reguluj cymi zagadnienia zwi zane z jako ci energii elektrycznej w Polsce s : Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne [1], Rozporz dzenie Ministra Gospodarki z dnia [2] rozporz dzenie przy czeniowe, 29 Rozporz dzenie Ministra Gospodarki z dnia r.

5 [3] rozporz dzenie taryfowe, Polska Norma PN-EN 50160 Parametry napi cia zasilaj cego w publicznych sieciach rozdzielczych (norma nieobligatoryjna) [4], Polska Norma PN-IEC 60038 Napi cia znormalizowane IEC (norma obligatoryjna) [5]. Ustawa [1] w zakresie jako ci energii elektrycznej m wi w art. , e Przedsi biorstwa energetyczne zajmuj ce si przesy aniem i dystrybucj paliw lub energii do odbiorc w maj obowi zek utrzymywa zdolno urz dze , instalacji i sieci do realizacji dostaw paliw lub energii w spos b ci g y i niezawodny, przy zachowaniu obowi zuj cych wymaga jako ciowych. Dodatkowo w art. 5. ust. 2. ustala obowi zek zawarcia w umowie, na podstawie kt rej odbywa si dostarczanie energii , postanowie dotycz cych mi dzy innymi jako ci, niezawodno ci i ci g o ci dostaw oraz odpowiedzialno ci stron za niedotrzymanie warunk w umowy.

6 Ostatnim zapisem ustawy odnosz cym si wprost do zagad-nie jako ci energii jest postanowienie zawarte w art. 11. ust. 1 zwalniaj ce przedsi biorstwa energetyczne od odpowiedzialno ci za skutki ogranicze w dostarczaniu energii elektrycznej wprowadzonych przez Rad Ministr w, w przypadku zagro enia bezpiecze stwa energetycznego pa stwa, zagro enia bezpiecze stwa os b i znacznych strat materialnych. W zakresie szczeg w zwi zanych z ww. postanowieniami oraz innymi zagadnieniami dotycz cymi jako ci obs ugi odbiorc w, Ustawa zawiera delegacje do wydania przepis w wykonawczych [2] i [3]. Zamieszczone w aktualnym rozporz dzeniu przy czeniowym zapisy dotycz ce jako ci energii elektrycznej reguluj wymagania okre laj ce: cz stotliwo , dopuszczalne odchylenia napi cia, odkszta cenie napi cia oraz zawarto poszczeg lnych harmonicznych odniesionych do harmonicznej podstawowej, czny czas trwania w ci gu roku wy cze awaryjnych.

7 Nale y jednak podkre li , e zamieszczone w rozporz dzeniu [2] wymagania dotycz ce warto ci cz stotliwo ci oraz poziom w i odkszta cenia napi cia s niezgodne z normalizacj krajow i europejsk . czne czasy wy cze awaryjnych s wyj tkowo d ugie. Dodatkowo, brak jest uregulowa dotycz cych niesymetrii i waha napi cia. W rozporz dzeniu taryfowym [3] zapisy dotycz ce jako ci energii okre laj przede wszystkim bonifikaty i upusty dla odbiorc w w przypadkach niedotrzymania okre lonych standard w. Zapisy te dotycz jedynie warto ci napi cia oraz przerw w zasilaniu. Norma [4] najbardziej szczeg owo okre la wymagania dotycz ce jako ci energii . Poni ej podano wymagania tej normy dotycz ce poszczeg lnych parametr w.

8 Cz stotliwo sieciowa w sieciach po czonych synchronicznie z systemem elektroenergetycznym powinna by zawarta w przedziale: 50 Hz 1% przez 95% czasu w roku, 50 Hz 4%/-6% przez ca y czas. Dla pozosta ych sieci przedzia 95-procentowy wynosi 2%, za przedzia 100-procentowy 15%. Warto napi cia w sieciach niskiego napi cia, u redniona w przedzia ach 10-minutowych, powinna spe nia dwa warunki: 95% warto ci rednich 10-minutowych powinno mie ci si w przedziale 230/400 V 10% (w zamieszczonej uwadze podano, e do ko ca 2003 r. zakres napi cia mo e si r ni od powy szych znormalizowanych warto ci; dystrybutorzy maj cy sieci 220/380 V mog w okresie przej ciowym utrzymywa napi cie w przedziale 230/400 V + 6%/-10%, tj.)

9 Maksymalne napi cie mo e by obni one o 10 V jest to zgodne z zapisami normy [5]). wszystkie warto ci rednie 10-minutowe powinny mie ci si w przedziale 230/400 V + 10%/-15% (w zamieszczonej uwadze podano, e w przypadku zasilania odleg ych obszar w za pomoc d ugich linii warto napi cia mo e nie mie ci si w podanym przedziale, o czym nale y poinformowa odbiorc w), Warto napi cia w sieciach redniego napi cia warto napi cia powinna spe nia jeden warunek: 95% warto ci rednich 10-minutowych w okresie tygodniowych pomiar w po-winna mie ci si w przedziale Uc 10%, gdzie Uc jest deklarowanym napi ciem zasilania. Szybkie zmiany napi cia (wahania napi cia), kt re powoduj migotanie wiat a, charakteryzuj dwa wska niki uci liwo ci migotania wiat a: kr tkookresowy Pst i d ugo-okresowy Plt.

10 Wska nik Pst wyznacza si pomiarowo w prze-dzia ach 10-minutowych, za wska nik Plt oblicza si z sekwencji 12 kolejnych warto ci Pst, wyst puj cych w okresie dw ch godzin. Przez 95% czasu warto Plt nie powinna przekracza poziomu dopuszczalnego 1,0, zar wno w sieciach niskiego, jak i redniego napi cia. Niesymetri napi cia w sieciach tr jfazowych wyra a napi cie kolejno ci przeciwnej i napi cie kolejno ci zerowej. Znacznie bardziej istotna z punktu widzenia oddzia ywania na prac urz dze przy czonych do sieci (np. silnik w) jest 30 sk adowa przeciwna napi cia (U2). Jej dopuszczalna 95-procentowa warto wynosi 2% sk adowej zgodnej napi cia (U1).