FATİH SULTAN MEHMET KÖPRÜSÜ - kgm.gov.tr

1 1. FAT H SULTAN MEHMET K PR S stanbul Bo az , Avrupa ile Asya k talar n n birbirine en ok yakla t yerdir. ki k tan n birbirine bu kadar yakla t denizin nehir, nehirin deniz oldu u bu yerde kar dan kar ya kolayca ge ebilme fikri ekicili ini y zy llar boyunca korumu tur. Bilinen en eski Bo az Ge i i, M.. 511 y l nda skit seferine kan Pers Kral Darius un 700 000 ki ilik ordusunu Anadolu dan Trakya ya ge irmek zere gemilerin yan yana getirilmesi suretiyle olu turulan, y zer k pr ile sa lanm t r. Sonralar bo az n bir k pr ile ge ilmesi konusunda m hendisler zaman zaman de i ik projeler haz rlam larsa da bunlar hep fantezi tasar olarak kalm t r.

2 20. y zy l n ikinci yar s nda stanbul kentle mesinin h zla geli mesi, kentin yerle im durumunun zelli i ve Avrupa-Asya aras ndaki b y k trafik art Bo azi ine k pr yap lmas n zorunlu k lm t r. Yap m na 1970 y l nda ba lanan ve 29 Ekim 1973 y l nda tamamlanarak hizmete a lan Bo azi i K pr s ile evreyolu, Avrupa ve Asya aras nda ilk sabit ba lant olarak T rkiye ula m a n n ok nemli bir halkas n olu turmaktad r. Ancak, projenin hizmete giri inden sonra, gerek lkenin ekonomik ko ullar na gerekse stanbul evresindeki h zl geli me ve n fus art na ba l olarak evreyolu ve Bo azi i K pr s n n trafi i beklenin ok st nde bir art g stermi 1974 y l nda Bo azi i K pr s n n ilk hizmet y l i in 32 520 ara /g n olan g nl k ortalama ara trafi i 1987 de 14.

3 Hizmet y l nda normal kapasite limitini a arak 130 000 ara /g n de erine y kselmi tir. Trafi in ola an st art Bo azi i K pr s nde hizmet seviyesini d rm ve trafik ak n n sa l kl bir bi imde olmas n engellemi tir. Mevcut k pr de s k kl gidererek, trafik ak n rahatlatmak, hem de Avrupa ve Anadolu Otoyollar n daha y ksek kapasitedeki bir evreyolu ile ba lamak amac ile yap lan Fatih SULTAN MEHMET K pr s stanbul Bo az n n iki yakas n birle tiren ikinci nemli ba lant olmaktad r. 2. FAT H SULTAN MEHMET K R S N N YER Fatih SULTAN MEHMET K pr s , stanbul ll.

4 Evreyolu zerinde Birinci K pr den yakla k 5 km kuzeyde, Bo az n Rumeli yakas nda Hisar st ile Anadolu yakas nda Kavac k mevkileri aras nda yer almaktad r. Bu kesimde Bo az n geni li i 800 m dir. Kule ayaklar aras ndaki orta a kl 1090 m olan Fatih SULTAN MEHMET K pr s yap ld tarih itibariyle d nyadaki benzer k pr ler aras nda alt nca durumdayd . K pr de uygulanan aerodinamik kutu eklindeki as l tabliye tasar m , ilk olarak Freeman Fox adl Partners M avirlik M hendislik Firmas taraf ndan geli tirilmi ve s ras ile 1966, 1973 ve 1981 y llar nda yap mlar tamamlanan Severn (Orta a kl k 988 m), Bo azi i (Orta a kl k 1074 m),Humber (Orta a kl k 1410 m) k pr lerinde kullan lm t r.

5 Kule temelleri Bo az n iki yakas ndaki yama lara yerle tirilmi olup, kuleler hemen hemen tabliye mesnet seviyesinden ba lamaktad r. K pr n n deniz trafi i i in d ey gabarisi uluslararas denizcilik standartlar na uygun olarak Bo azi i K pr s ndeki gibi 64 m olarak al nm t r. 3. JEOLOJ K pr kule temelleri ve ankraj bloklar , Avrupa ve Anadolu yakas nda Devoniyen sistemine ait kire ta ve yumrulu kire ta formasyonu zerine in a edilmi tir. Anadolu yakas nda, B y kada formasyonu olarak adland r lan bu tabaka, altta koyu gri, mikro kristalli kire ta ile ba lay p, st seviyelerde yumrulu kire ta na ge mektedir.

6 Bu yakada ankraj bloklar alan nda g r len grovaklar (siltta -kumta ) 3-5 s n rl bir kal nl ktan sonra, tedrici olarak kire ta lar na ge erler. Avrupa yakas ndaki kire ta ve yumrulu kire ta lar stinye formasyonu olarak adland r lmaktad r. Her iki yakada kire ta lar ayr mas z, s k , sert ve dayan ml d r. Tabakalanma, Avrupa yakas nda 30 - 40 ile yama y n ne, Anadolu yakas nda ise 40 ile Bo az y n ne e ilimlidir. Eklem tak mlar ise yakla k K-G ve D-B do rultudad r. 4. PROJE Y KLER Projede g z n ne al nan hareketli y kler, a r y kler, r zgar ve deprem etkileri a a da belirtilmi tir.

7 K pr a kl 360 m den fazla oldu undan a r vas ta eridinde Karayollar Yol K pr leri Teknik artnamesinde H30 S24 y k s n f na tekab l eden E de er Yay l Y k 9 kN/m al nm t r. Her iki y nde iki er eridi a r vas ta trafi inin i gal edece i ve di er iki er eridin bu e de er y k n 1/3 kadar hafif vas ta y k ile y klenece i kabul edilmi tir. E de er yay l y kle birlikte a r vas ta eritleri i in 240 kN; hafif vas ta eritleri i in 80 kN izgisel y k hesaba kat lm t r. K pr n n projelendirilmesinde k pr den standart y kler d ndaki ara lar n da ge ebilece i g z n ne al nm t r.

8 Bunlar: m aral kla hareket eden 1335 kN a rl kta Tanklar (Tip A) m aral kla hareket eden 1512 kN a rl kta Treylerler (Tip B) ve 1800 kN a rl kta tek ara lard r (Tip C). K pr 45 m/sn (160 km/saat) h z ndaki r zgara g re projelendirilmi tir. B yle b y k k pr lerde r zgar etkisi ok nemli oldu undan aerodinamik stabilitenin sa lanmas i in gerekli r zgar t neli deneyleri, k pr tabliyesinin bir kesiminin modeli zerinde, ngiltere nin Feltman kentindeki Ulusal Denizcilik Enstit s nde (NMI), yap lm t r. Deprem hesaplar nda deprem ivmesi yatayda g, d eyde g al nm t r.

9 5. ANKRAJLAR IN TEKN K ZELL KLER K pr n n iki ucunda ta y c ana kablolardan gelen ekme y klerini kaya zemine aktaran planda 50 m x 60 m boyutunda ve 35 m kadar derinlikte masif betonarme birer ankraj bloku yer almaktad r. Ankraj bloklar n n i inde kablolar n tesbit edildi i birer oda mevcuttur. Kablolar bu odalar girerken 36 adet b kl me ayr lmakta ve her bir b kl m ayr ayr tesbit edilerek daha geni bir y zeye yay lmaktad r. 6. KULE TEMELLER ve ST NAT DUVARLARI K pr kule temelleri planda 14 m x 18 m boyutunda ve ortalama 6 m y ksekli indedir; ancak zemin durumuna g re yer yer kademeli olarak proje kotundan 20 m daha derine inilmi tir.

10 Temellerin zerinde 14 m ye varan y kseklikte betonarme kaideler yer almakta ve elik kuleler 5 m kadar bu kaidelerin i ine ankre edilmi bulunmaktad r. 7. EL K KULELER K pr n n ana bloklar na mesnet te kil eden kuleler temel betonu st kotundan itibaren m. Y ksekli inde olup, y ksek mukavemetli berkitmeli elik panellerin birbirine bulonlanarak birle tirilmesi suretiyle 8 kademe halinde monte edilmi lerdir. Montajda 450 tonluk ve 650 tonluk kreynler kullan lm t r. Kulelerin boyutlar tabanda x m., tepede ise x m dir.