Feiten en cijfers op een rij - Movisie

1 handreiking LHBTI-EMANCIPATIE. Feiten en cijfers op een rij Hoeveel lesbische vrouwen, homomannen, biseksuelen, transgender en intersekse personen (LHBTI's) zijn er in Nederland? Hoe tolerant is de Nederlandse bevolking ten opzichte van lesbische vrouwen en homomannen? Wat is de mening van Nederlanders over biseksualiteit en transgender personen? Komen LHBTI's uit de kast en hoe wordt daarop gereageerd? Wat is het effect van negatieve reacties op de gezondheid van LHBTI's? Deze handreiking geeft antwoord op deze, en andere vragen. Alle Feiten en cijfers rond de belangrijkste vraagstukken over lesbische vrouwen, homomannen, biseksuelen, transgender en intersekse personen staan hier op een rij. De publicatie is onder meer geschikt voor ambtenaren en beleidsmedewerkers bij het ontwikkelen van LHBTI-beleid en voor docenten op agogische, zorg- en pedagogische beroepsopleidingen bij het lesgeven over LHBTI.

2 In deze handreiking Aantallen 2. Acceptatie 4. Negatieve reacties en geweld 6. Uit de kast? 7. Welzijn en gezondheid 9. Literatuurlijst 11. Aantallen Hoeveel lesbische vrouwen, homomannen, aan geven. Bij LHBTI gaat het altijd over van cijfers blijkt dat 4 tot 7 procent van biseksuelen, transgender en intersekse deze drie aspecten: gevoel, gedrag en de volwassenen zich voelt aangetrokken personen zijn er? Dat hangt ervan af identiteit. Dat geldt ook als je dus op zoek tot iemand van hetzelfde geslacht. Ofwel, wie we meetellen. Tellen we de mensen gaat naar cijfers . ongeveer 1 op de 15 volwassenen is LHB. die zichzelf L, H, B, T of I noemen? Of (Kuyper, 2016). tellen we mensen die uiting geven aan Lesbische, homo- en Van de vrouwen noemt tussen de 1,2 en LHBTI-gevoelens in het dagelijks leven? bi-volwassenen 2 procent zich lesbisch en tussen de 2,1. We zouden ook alle mensen kunnen In de LHBT monitor 2016 zijn de en 3,3 procent zich bi.

3 Van de mannen meetellen die zulke gevoelens hebben, cijfers uit drie landelijke onderzoeken noemt tussen de 2,3 en 2,8 procent zich of ze er nou wat mee doen of niet. Die gecombineerd: De SCP Leefsituatie homo en tussen de 0,7 en 2,8 procent laatste groep is veel groter dan de mensen Index, de Leefstijlmonitor en de zich bi. (CBS & SCP in Kuyper 2016). die zichzelf LHBTI noemen en daar uiting Veiligheidsmonitor. Uit die combinatie Het percentage vrouwen dat zegt zich (ook) seksueel aangetrokken te voelen tot vrouwen, bedraagt 18 procent, terwijl 13 procent van de mannen zegt zich (ook) seksueel aangetrokken te Lesbisch: vrouwen die zich ( seksueel en relationeel) aangetrokken voelen tot mannen. (Keuzenkamp &. voelen tot vooral vrouwen. Lisdonk, 2012; Kuyper, 2006). Homo: mannen die zich ( seksueel en relationeel) aangetrokken voelen tot 13 procent van de vrouwen en 13. vooral mannen.

4 Procent van de mannen heeft wel eens Biseksueel: mensen die zich ( seksueel en relationeel) aangetrokken homoseksuele of lesbische seks gehad. voelen tot zowel mannen als vrouwen. (Keuzenkamp & Lisdonk, 2012; Kuyper, Transgender: Transgender is een verzamelnaam voor mensen voor wie de 2006). hokjes man' en vrouw' niet vanzelfsprekend, of te beperkend, zijn en/of niet overeen-komen met hun identiteit en lichamelijke situatie. De grootste groep zijn vrouwen geboren met het lichaam van een jongen. Hen noemen we ook wel transvrouwen. De tweede grootste groep zijn mannen geboren met het lichaam van een meisje: ook wel transmannen. (Keuzenkamp, 2012; Kuyper, 2011). ** 2. Feiten EN cijfers OP EEN RIJ. LHBTI. Wist je dat de I staat voor Intersekse? In Nederland wordt tegenwoordig de afkorting LHBTI gebruikt. De I staat voor Intersekse: een para- pluterm voor diverse aangeboren condities waarbij de ontwikkeling van het chromo-somale, gonadale (geslachtsklieren) of anatomische geslacht verschilt van de norm.

5 Mensen met een intersekseconditie identificeren zich meestal als man f vrouw. De oude naam hiervoor, (pseudo)hermafroditisme, wordt over het algemeen als kwetsend ervaren. Het Sociaal en Cultureel Planbureau schat dat 1 op de 200. mensen een intersekseconditie heeft. Dat betekent dat er ongeveer mensen in Nederland zijn met een vorm van intersekse. Er is nog weinig onderzoek gedaan naar Intersekse. Daarom zijn er geen onderzoeksgegevens verwerkt in deze handreiking over intersekse. Wel heeft Movisie onlangs een handreiking geschreven: cijfers uit LHBT monitor 2016 uitgesplitst per monitor Seksuele orientatie SCP Leefsituatie Leefstijlmonitor Veiligheidsmonitor*. naar sekse, bevolking 10 jaar of ouder, 2014 Index (SLI) cijfers (CBS RIVM 2014 (CBS). 2014 (Gezondheids enqu te/. leefstijlmonitor) en Rutgers (2014) SCP. bewerking Tot welke sekse aangetrokken? Totaal Totaal Totaal . 1. Uitsluitend seksegenoten 2,3 2,7 2,0 2,3 2,8 1,8 1,8 2,3 1,2.)

6 (homoseksueel of lesbisch). 2. Zowel sesksegenoten als andere sekse 3,0 2,8 3,3 1,4 0,7 2,1 2,7 2,1 3,2. (bi-seksueel). 3. Uitsluitend andere sekse 88,0 89,2 86,9 89,6 92,0 87,3 78,2 82,5 74,1. 4. Geen van beide 0,5 0,4 0,5 5,9 3,8 7,8 - - - 5. Weet niet 1,2 1,2 1,1 0,7 0,5 0,9 0,8 0,8 0,8. 6. Wil geen antwoord geven 4,9 3,7 6,1 0,1 0,1 0,1 16,5 12,3 20,6. 7. LHB bovenstaande 5,3 5,3 5,2 3,8 3,5 3,9 4,4 4,4 4,4. (uitleg: geeft de optelsom weer van de percentages mensen die zich (in meer of mindere mate) aangetrokken voelen tot seksegenoten 8. LHB ontbrekende waarden 5,8 5,8 5,8 4,0 3,7 4,3 5,4 5,1 5,6. (uitleg: inclusief de gecodeerde percentages van de groep die weet niet/ wil geen antwoord geven heeft aangegeven). Leefsituatie Leefstijlmonitor Veiligheidsmonitor * Bij dit onderzoek is vraag 4 niet gesteld. 3 **. Lesbische, homo- en Wat is wat? biseksuele jongeren 4 procent van de jongens en 3 Seksuele voorkeur: dit geeft aan tot wie men zich aangetrokken voelt.)

7 Het gaat procent van de meisjes geeft aan onder andere om seksualiteit, intimiteit en relatievorming. De meeste bekende zich ook, vooral of uitsluitend seksuele voorkeuren zijn heteroseksueel, homoseksueel (voor vrouwen ook wel seksueel aangetrokken te voelen tot lesbisch genoemd), biseksueel en a-seksueel. seksegenoten. Mogelijk liggen deze percentages nog wat hoger, want Genderidentiteit: het gevoel dat iemand heeft over de eigen gender. Ieder mens er is ook een groep jongeren die heeft een genderidentiteit: man, vrouw, iets er tussenin, beiden of geen van aangeeft het nog niet te weten, of beiden. Het gaat om iemands persoonlijke overtuiging. Als een genderidentiteit voornamelijk maar niet exclusief op (hoe iemand zich van binnen voelt) niet helemaal overeenkomt met iemands de andere sekse valt en deze groep is lichaam (hoe men er van buiten uitziet), is iemand mogelijk transgender.

8 Niet meegenomen. (De Graaf, et al.,in press,) Genderexpressie: de manier waarop iemand mannelijke' en/of vrouwelijke'. Een op de vijf meisjes en een op de kanten van zichzelf in onder meer kleding en gedrag aan de buitenwereld elf jongens heeft wel eens seks gehad laat zien. Als een vrouw of meisje als weinig vrouwelijk' en als een man of met iemand van hetzelfde geslacht of jongen als weinig mannelijk' wordt gezien, is deze persoon mogelijk gender wil dat wel proberen. Van deze groep non-conform. heeft van de meisjes de meerderheid dat (nog) niet gedaan, bij de jongens ongeveer de helft. (De Graaf, Kruijer, Acker & Meijer, 2012). Acceptatie Transgender personen Nederland staat bekend als een van de het meest positief over homoseksuali- Ongeveer 3,9 procent van de meest tolerante landen ten aanzien van teit. (Kuyper, 2018). Nederlandse bevolking identificeert LHBTI's. Maar in hoeverre worden LHBTI's Van de mensen die een keer per week zich niet met het geslacht dat is geaccepteerd door de Nederlandse be- of vaker naar de kerk gaan, is geregistreerd bij de geboorte.

9 Volking? Bijna iedereen in ons land vindt procent positief over homoseksualiteit, Van de volwassen bevolkingsgroep dat homoseksuele mannen en lesbische terwijl dit onder mensen die nooit naar heeft 0,6 0,7 procent een identiteit vrouwen mogen leven zoals zij zelf de kerk gaan 77 procent is. (Kuyper, die niet overeenkomt met het geslacht willen. Het wordt lastiger wanneer het 2018). dat bij hun geboorte is toegewezen bijvoorbeeld over hun eigen kind gaat of Zichtbaar homo- of biseksueel-zijn in de Dit betreft ongeveer mensen wanneer homoseksueel gedrag zichtbaar openbare ruimte kan soms een pro- Van de leerlingen in het voortgezet is. Ook onder specifieke groepen blijft de bleem zijn. 29 procent van de bevolking onderwijs voelt ongeveer 0,7 procent acceptatie achter. Dit geldt onder meer vindt het aanstootgevend als een man- zich anders dan het toegewezen. voor jongeren, 70-plussers en mensen met nenkoppel elkaar zoent terwijl dit bij geslacht.

10 Een (streng-)religieuze achtergrond. een man-vrouwkoppel maar 11 procent Tussen 1995 en 2015 hebben in is. (Kuyper, 2018). Nederland 1960 burgers hun Acceptatie homo- en Vinden ouders het een probleem als hun geslachtsregistratie laten wijzigen biseksualiteit onder kind homoseksueel is? Onder Marok- bij de burgerlijke stand. Na de volwassenen kaanse en Turkse ouders vindt drie op wetswijziging is dit aantal enorm In Nederland vindt 92 procent van de de vier dat inderdaad, net als bijna een gestegen van gemiddeld 80 per jaar bevolking dat homomannen en lesbi- op de drie Antilliaanse en Surinaamse naar 770 personen in 2015. sche vrouwen het leven moeten kunnen ouders, tegenover een op de zes autoch- Bron: Kuyper 2017 leiden dat zij zelf willen. Vrouwen, tone ouders. (Huijink, 2014). 70-minners, hoger opgeleiden, niet-re- Ten aanzien van lesbische vrouwen, ho- ligieuzen en PvdA-, VVD-, GroenLinks-, momannen en biseksuelen is 71 procent SP- en D66-stemmers zijn relatief gezien van de Nederlanders positief, 22 pro- ** 4.