FINDIK SEKTÖR RAPORU - tmo.gov.tr

1 TOPRAK MAHSULLER OF S GENEL M D RL 2016 YILI FINDIK SEKT R RAPORU ANKARA 2017 FINDIK SEKT R RAPORU - 2016 1 NDEK LER Sayfa 1. D NYADA FINDIK SEKT R N N G R N M 2 retim 2 hracat 2 thalat 3 2. T RK YE DE FINDIK SEKT R N N G R N M 4 retim 4 T ketim 5 hracat 5 3. TMO NUN FINDIK SEKT R NDEK YER 6 4. NEML FINDIK RET C S LKELER VE ZLED KLER POL T KALAR 7 FINDIK SEKT R RAPORU - 2016 2 FINDIK SEKT R RAPORU 1. D NYADA FINDIK SEKT R N N G R N M retim F nd k; bademden sonra d nyada en yayg n yeti tiricili i yap lan, sert kabuklu meyvedir.

2 F nd n k lt r e itleri T rkiye, talya, spanya, ABD, ili, in, ran, Yunanistan, Fransa, Azerbaycan, Rusya ve G rcistan da yeti tirilmektedir. Bunun yan s ra FAO istatistiklerinde retici olarak hen z yer verilmeyen Arjantin, Avusturya, Avustralya, Estonya, Yeni Zelanda, Suriye, ngiltere ve Yugoslavya gibi lkeler de yer almaktad r. D nya f nd k retimi, 1960 l y llarda yakla k 250 bin ton civar nda iken son 5 y ll k s re te ortalama 807 bin tona km t r. D nya f nd k retiminin yakla k %67 sini ger ekle tiren T rkiye yi s ras yla talya ve G rcistan takip etmektedir (INC). Tablo 1: D nya F nd k retimi (Kabuklu/Bin Ton) LKELER 2012 2013 2014 2015 2016 ORTALAMA T RK YE* TALYA AZERBAYCAN G RC STAN ABD SPANYA D ERLER TOPLAM Kaynak: INC,*T K Son 5 y ll k ortalama veriler dikkate al nd nda lkemiz retimi 537 bin ton (%67), di er lkelerin retimi ise 270 bin ton (%33) civar ndad r.

3 Hracat D nyada f nd k t ketiminin tamam na yak n Avrupa lkeleri taraf ndan ger ekle tirilmekte ve b y k l de ikolata ve ekerleme sanayinde ham madde olarak kullan lmaktad r. D nya f nd k ihracat n n son 5 y ll k ortalamas kabuklu f nd k kar l 684 bin tondur. Bunun %75 ini T rkiye ger ekle tirmektedir (INC). D nya f nd k retim ve ihracat n n ok nemli bir k sm n T rkiye nin sa lamas ndan dolay lkemizin i piyasada uygulad politikalar n d nya piyasalar ve fiyatlar na etkisi de fazla olmaktad r. Di er nemli f nd k ihracat s lkeler talya, G rcistan, ABD, Azerbaycan ve Almanya d r. Bununla birlikte retici olmamalar na ra men ithal etti i f nd , i veya i lenmi olarak ihra eden lkeler Almanya, Fransa, Hollanda, Bel ika ve svi re dir.

4 FINDIK SEKT R RAPORU - 2016 3 Tablo 2: D nya F nd k hracat (Y ll k Bazda-Kabuklu/Ton) LKE 2011 2012 2013 2014 2015 ORTALAMA T RK YE TALYA G RC STAN ABD AZERBAYCAN 490 ALMANYA SPANYA FRANSA D ERLER TOPLAM Kaynak: INC,K B thalat D nyadaki en b y k f nd k ithalat s lkeler s ras yla talya, Almanya, Fransa, Kanada, Bel ika, Rusya ve svi re dir. ikolata ve ekerleme sanayisinin geli mi oldu u ithalat lkeler, ayn zamanda f nd n ikamesi olan bademin de en nemli al c s durumundad rlar. Ancak a a daki tablo incelendi inde geli en g da end strisinin ihtiya lar n kar layabilmek i in Kanada n n da son y llarda f nd k ithalat n art rd g r lecektir.

5 Tablo 3: D nya F nd k thalat (Y ll k Bazda-Kabuklu/Ton) LKE 2011 2012 2013 2014 2015 Ortalama TALYA ALMANYA FRANSA KANADA BEL KA RUSYA SV RE HOLLANDA N 542 POLONYA 78 V ETNAM 340 SPANYA AVUSTURYA MISIR D ERLER TOPLAM Kaynak: INC FINDIK SEKT R RAPORU - 2016 4 2. T RK YE DE FINDIK SEKT R N N G R N M retim lk defa Do u Karadeniz B lgesi nde ba lanan k lt r rk f nd k yeti tiricili i; devletin f nd a 1964 y l ndan sonra al m garantisi vermesi, b lgeden yap lan g ler vb. etkenlerden dolay nce Bat Karadeniz B lgesi ne daha sonra ise di er b lgelere yay lm t r.

6 Ift i Kay t Sistemi ne g re T rkiye de 43 ilde f nd k yeti tiricili i yap lmas na ra men ticarete konu olan yeti tiricili in tamam na yak n Trabzon, Ordu, Giresun, Samsun, D zce, Sakarya, Zonguldak, Artvin, Bart n, Kocaeli, Sinop, G m hane, Kastamonu, Rize, Bolu ve Tokat illerinde ger ekle tirilmektedir. 2016 y l T K verilerine g re 705 bin hektarl k alanda f nd k yeti tiricili i yap lmaktad r. Dikim alanlar n n %60 na tekab l eden hektarl k alan, f nd n ekolojik b lgesi olan Do u Karadeniz de yer almaktad r. F nd k Alanlar n n Tespitine Dair 2014/7253 Say l Bakanlar Kurulu Karar na g re 16 il ve bunlara ba l 123 il ede yasal olarak f nd k dikimi yap labilmektedir. lkemizde son be y ll k ortalama f nd k retimi 537 bin ton olmakla birlikte 2012 y l nda 660 bin ton, 2016 y l nda ise 420 bin ton olarak ger ekle mi tir (T K).

7 Tablo 4: l Baz nda F nd k Ekili , retim ve Verimi LLER 2012 2013 2014 2015 2016 retim (Ton) Dikim Alan (ha) Verim (Kg/da) retim (Ton) Dikim Alan (ha) Verim (Kg/da) retim (Ton) Dikim Alan (ha) Verim (Kg/da) retim (Ton) Dikim Alan (ha) Verim (Kg/da) retim (Ton) Dikim Alan (ha) Verim (Kg/da) G RESUN 83 69 22 86 32 ORDU 64 79 37 87 41 SAMSUN 100 77 73 105 72 TRABZON 91 68 47 72 44 S NOP 62 66 64 678 802 85 483 800 60 R ZE 46 38 31 104 881 35 ARTV N 83 163 108 80 58 D ZCE 130 77 90 123 68 SAKARYA 171 89 118 84 63 ZONGULDAK 111 81 128 109 87 KOCAEL 125 106 92 104 106 KASTAMONU 67 68 57 82 120 BARTIN 171 95 111 113 88 G M HANE 903 825 110 876 837 105 878 822 107 104 70 BOLU 0 0 0 0 0 0 364 33 103 120 TOKAT 0 0 0 0 0 0 506 18

8 133 228 19 D ER 74 88 87 69 88 TOPLAM 94 78 59 92 60 Kaynak: T K T rkiye de dekar ba na retim ABD ve G rcistan gibi retici lkelerden daha d kt r. T rkiye de 5 y ll k d nemde (2012-2016) dekara f nd k verimi 77 kg d r. FAO ya g re 2010-2014 y llar aras nda dekara f nd k verimi T rkiye de 107 kg iken ABD de 285 kg, G rcistan da 184 kg, talya da 151 kg ve spanya da 110 kg d r. T rkiye nin f nd k veriminde y llara g re nemli dalgalanmalar da g r lmektedir. klim artlar , gerekli k lt rel i lemlerin yeterince yap lmamas ve f nd k bitkisinde g r len periyodisite gibi etkenler verimdeki dalgalanmay art rmaktad r. F nd k bah elerinin genelde ya l olmas , ocaklar n ise s k dikili olmas ndan dolay Trabzon, Giresun ve Ordu illerindeki verim seviyesi; Kocaeli, Sakarya ve D zce illerinin verim seviyesine g re daha d kt r.

9 Sakarya ve D zce illerindeki reticilerin i letme b y kl kleri ve verim d zeylerinin daha y ksek olmas nedeniyle bu b lgedeki dikim alanlar h zla artmaktad r. FINDIK SEKT R RAPORU - 2016 5 T ketim F nd n i t ketimi konusundaki veriler yetersiz olup retim ve ihracat miktarlar ile devir stoklar ndan yola k larak kabuklu f nd k cinsinden i t ketimin y ll k 100 120 bin ton civar nda oldu u tahmin edilmektedir. Yetersiz tan t m ve bilgi eksikli i, fiyatlar n y ksek bulunmas , erez olarak t ketiminin yayg n olmamas ile ikame r nlerin fazlal gibi etkenler t ketimin art r lmas ndaki en nemli engelleri olu turmaktad r. Tablo 5: T rkiye F nd k T ketimi (Kabuklu kar l , Ton) 2011-12 2012-13 2013-14 2014-15 2015-16 ORTALAMA Kaynak: TMO tahmini Tabloda yer alan y ksek t ketim rakamlar , FKB ve TMO nun arz fazlas stoklar n ya imalat nda kullanmas ndan kaynaklanmaktad r.

10 Son y llarda f nd k i t ketim miktar 100 120 bin ton civar nda olup ya d hil son 5 y ll k t ketim ortalamas 129 bin tondur. hracat T rkiye de retilen f nd n %15-20 kadar i piyasada t ketilmekte, %80-85 i ise ihra edilmektedir. T rkiye nin 2012 2016 y llar aras ndaki ihracat (y ll k) ortalamas 252 bin ton i f nd kt r. 2016 y l nda lkemiz f nd k ihracat n n %58 ini nat rel i f nd k, %16 s n i lenmi f nd k, %26 s n ise ileri i lenmi f nd k olarak yapm t r (K B). F nd k ihracat m zda AB nin pay 2001 y l verilerine g re %81,2 iken bu oran 2016 y l nda %77 olarak ger ekle mi tir. Bunun nedeni ise ihracat yap lan lke say s n n son y llarda artmas d r. hracattaki son 5 y l ortalamaya g re ilk s ray %22,8 ile Almanya, ikinci s ray ise %21,02 ile talya almaktad r.