Kamu Hizmeti Kavramı Üzerine Kimi Dü ünceler

1 1 Bat l hem e bat l b hudedir veli; M k l odur ki suret-i haktan zuhur eder! Nab Kamu Hizmeti Kavram zerine Kimi D nceler Dr. Sedat AL zet: dare hukukunun kurucu kavramlar aras nda en ba ta geleni olmas na kar n, kamu Hizmeti zerindeki tart malar sonu lanm de ildir. Kavram, belirsizli ini halen korumaya devam etmektedir. Kavram n hangi unsurlardan olu tu u, niteliklerinin neler oldu u, kavram olu turan nedenler ile sonu lar n n kar t r labilmesi, felsefi veya tarihi arka plan nda yatan ger eklikler, vb. gibi hususlar daha uzun s re dikkatleri ekecek g r nmektedir. al mada, kamu Hizmeti kavram n n kimi y nleri itibariyle irdelenmesi ve farkl bak a s yla yeni bir de erlendirmeye gidilmesi ng r lmektedir. Rekabet ve tekel gibi unsurlar zerinden iktisadi bir yakla mla konunun ele al nmas , egemen d nce olmaktad r.

2 Dolay s yla, iktisadi yakla mdan, kurgulamaya al t m z bu yeni y ntemin nemli unsurlar ndan biri olarak al mada yararlan lm t r. B ylece, de inilen hususlar n hukuk retisinde g zden ge irilmesini te vik suretiyle, kamu Hizmeti kavram n n daha sa lam bir hukuksal zemine oturtulabilmesine katk sa lanmas ama lanmaktad r. Anahtar Kelimeler: Kamu Hizmeti , Kolluk Faaliyeti, erik Denetimi, Demokrasi, Rekabet ve Tekel. Some Thoughts on the Public Service Concept Sedat AL, Abstract: Albeit it constitutes the foremost important pillar constructing administrative law, discussions on the public service concept have not yet come to an end. It still remains to be obscure. Moreover, it is destined to stay as such in the foreseeable future, especially regarding what features it is comprised of, which areas it covers, what lies in its philosophical or historical background, or the confusion over 2 mixing its reasons with the results, This paper envisages to analyse certain aspects of the concept and to revisit the current understanding that prevails in the literature by employing a different viewpoint.

3 The main approach is to evaluate the concept from an economics perspective, by way of utilizing such prime economic concepts as competition and monopoly. Therefore, the new method which the paper attempts to establish has benefited much from this economics perspective as one of its basic tools. The final aim is to help ensure that a more justified legal base be constructed regarding the public service concept, by encouraging the literature review those issues discussed in this paper. Key Words: Public Service, Police Activity, Intrins que Control, Democracy, Competition and Monopoly. 3 Kamu Hizmeti Kavram zerine Kimi D nceler indekiler K 1. Giri ..5 2. Kamu Hizmeti .. 10 Kavram ve Tan m .. 10 Virt el Kamu Hizmeti Anlay.

4 24 3. Kamu Hizmeti ve Faaliyetin Niteli i Sorunu .. 27 4. Kamu Hizmeti ve erik Denetimi .. 40 darenin Sorumlulu u Bak m ndan De erlendirme .. 42 erik Denetimi Ayr m n n Temelsizli 51 zin/Ruhsat Ayr m ile nc T r zin Yakla m .. 64 5. Kamu Hizmeti ve Demokrasi .. 67 6. Kamu Hizmeti ve 76 7. Kamu Hizmeti ve Gelir Sa lama Yasa .. 84 8. Nihai De 90 9. Kaynak a .. 92 4 K saltmalar AB : Avrupa Birli i ABD : Ankara Barosu Dergisi A D : Amme daresi Dergisi A SBE : Ankara niversitesi Sosyal Bilimler Enstit s A HF : Ankara niversitesi Hukuk Fak ltesi A HFD : Ankara niversitesi Hukuk Fak ltesi Dergisi A HFM : Ankara niversitesi Hukuk Fak ltesi Mecmuas A SBFD : Ankara niversitesi Siyasal Bilgiler Fak ltesi Dergisi AY M : Askeri Y ksek dare Mahkemesi AYM : Anayasa Mahkemesi BDDK : Bankac l k D zenleme ve Denetleme Kurumu Bkz.

5 : Bak n z BTHAE : Bankac l k ve Ticaret Hukuku Ara t rma Enstit s C. : Cilt ev. : eviren D SBE : Diyarbak r niversitesi Sosyal Bilimler Enstit s E. : Esas EPDK : Enerji Piyasas D zenleme Kurumu E HFD : Erciyes niversitesi Hukuk Fak ltesi Dergisi IFC : International Financial Corporation bid : Ayn yerde H D : dare Hukuku ve limleri Dergisi HFM : stanbul niversitesi Hukuk Fak ltesi Mecmuas K. : Karar K T : Kamu ktisadi Te ekk l M. : madde M SBE : Marmara niversitesi Sosyal Bilimler Enstit s Op. cit. : Ayn kaynak RG : Resm Gazete RK : Rekabet Kurumu S. : Sayfa SPK : Sermaye Piyasas Kurumu Sy. : Say TCMB : T rkiye Cumhuriyet Merkez Bankas T D : T rk dare Dergisi TOBB : T rkiye Odalar ve Borsalar Birli i Vb. : Ve bunun Vd. : ve devam 5 Segui il tuo corso, e lascia dir le genti 1 Kamu Hizmeti Kavram zerinde Kimi D nceler Dr.

6 Sedat AL2 1. Giri Kamu Hizmeti , teden beri idare hukukunun en tart mal kavram olagelmi tir. Kavram n nemi, idare hukukunun kapsama alan n belirleyici olmas ndan ileri geldi i gibi, toplumsal yap i erisinde imtiyaz s zle meleri gibi ba ka tart mal ve toplumsal ya amda fevkalade nemli di er kavramlar tayin edici bi imde kullan lmas ndan da kaynaklanmaktad r. S zgelimi, idarenin taraf oldu u uyu mazl klardan hangisinin idari yarg n n g rev alan na girdi ini belirlemede kullan lan en nemli l t, uyu mazl k konusunun bir kamu Hizmeti faaliyeti olup olmad zerinden ger ekle Yine, retiden bir g r e g re, t m kriz saptamalar na kar n kamu Hizmeti idare hukukunun temel kavram olma zelli ini s rd rmektedir. 4 Hatta, kamu Hizmeti kavram , idare hukukunun da tesinde, giderek kamu hukukunun temel kavram olarak da alg 1 Sen yolunda y r ve b rak ne ne derlerse desinler!

7 Dante, l hi Komedya, Araf , 5. ark (bkz. Marks, Karl; Kapital Kapitalist retimin Ele tirel Bir Tahlili, ( ev. Alaattin Bilgi), C. 1, Eri Yay nlar , 2003, s. 19). 2 K demli Uzman - Yat r mlar Direkt rl , Enerji art Sekretaryas (Senior Expert - Investment Directorate, Energy Charter Secretariat), Br ksel. Ele tiri ve yorumlar i in: veya 3 Ulusoy, Ali, Kamu Hizmeti ncelemeleri, lke Kitaplar , stanbul, 2004, s. 12. 4 Karahano ullar , Onur; Kamu Hizmeti (Kavramsal ve Hukuksal Rejim), Turhan Kitabevi, Ankara, 2002, s. 95, 184. 5 Duguit, Leon; Kamu Hukuku Dersleri, ( ev. S heyp Derbil), A HF Yay n , 1954, s. 76. 6 Buna kar n, kavram n tan m nda ve kapsam n n belirlenmesine y nelik olarak gerek retideki g r lerde ve gerek yarg kararlar nda ele al nan unsurlar itibariyle, yeniden bir de erlendirmeye gidilmesine gereksinim bulundu u kan s n ta mam z, bu al man n yap lmas a s ndan harekete ge irici temel etken olmu tur.

8 Hemen belirtmek gerekirse, kamu Hizmeti kavram n n gere i gibi bir irdelemesini yapabilmek i in, ciltler dolduracak bir ara t rmaya gereksinim duyulaca a kt r. Bu nedenle, vurgulamak gerekirse, bu al mada kavram n sadece kimi y nleriyle ve bir makale hacminin s n rlar dikkate al narak ele al nmas ama lanmaktad r. Dolay s yla, kamu hizmetinin kurulmas , kamu hizmetine y nelik faaliyetlerden do an uyu mazl klar n z m yeri gibi, kavram n i erdi i veya ba lant l oldu u ve hile irdelenmesi gerekli olan pek ok husus, kapsam dahilinde yer almamaktad r. De indi imiz zere, kamu Hizmeti kavram zerindeki tart malar, idare hukuk ular n n teden beri zerinde mutabakat sa layamad klar belli ba l konulardan birisi, belki de en nde gelenidir.

9 Yaln z idare hukukunun de il, b t n kamu hukukunun en nemli olmakla beraber en etrefil ve bulan k kalm konular ndan biri kamu Hizmeti kavram d Yarg da da ayn g r e de inilerek .. kamu Hizmeti kavram n n belirsizli i konusunda g r birli i vard r 7 denilmektedir. Bu durum, asl nda do al kar lanmak gerekir. Zira, kamu Hizmeti zaman i erisinde de i en, ya amsal nemde g nceli etkilemesine kar n, belli belirsiz s n rlar hemen daima sisler i inde kalan bir kavram olagelmi tir. 6 Derbil, S heyp; Kamu Hizmeti Nedir?, A HFM, C. VII, Sy. 3-4, 1950, s. 28. 7 Dan tay 10. Dairesi nin 6 ubat, 2002 tarih ve E. 1999/2407, K. 2002/347 say l karar . 7 Nitekim, idare hukuku yaz n nda s kl kla yer verilen nl ifadesinde Truchet, kimsenin kamu Hizmeti i in tart mas z bir tan m veremedi ini, yasa koyucunun bunu dert edinmedi ini, yarg lar n de erlendirme serbestliklerini kaybetmemek i in tan mlamak istemedi ini, retinin ise ba aramad n savunmaktayd.

10 8 Aradan yirmi y l a k n bir s re ge mesine kar n, bu ifadenin ge erli ini halen korumakta oldu u da s ylenebilir. Di er yandan, kamu Hizmeti sadece hukukun ve zellikle de idare hukukunun kurucu unsur 9 niteli ini ta yan kritik nemdeki bir konusu olmakla kalmamakta, di er disiplinlerde de belirleyici niteli ini g stermek suretiyle nemli bir alan i gal etmektedir. Bu ba lamda, kamu Hizmeti devletin g revleri/i levi anlam nda siyaset biliminin, kamu kesimi ve kamu mal eklindeki ayr m zerinden de kamu ekonomisi ve kamu maliyesi alanlar n n inceleme konusunu olu turmaktad Nihayet, belirtmek gerekirse, kamu Hizmeti kavram na yakla mda felsefi, ideolojik11 veya siyasi bak a lar yla yakla ld nda, ok 8 Didier Truchet, Label de Service Public et Status de Service Public, AJDA, 1982, s.