Kredi Kartları ile Yapılan Satışların ına Göre ...

1 Kocaeli niversitesi Sosyal Bilimler Enstit s Dergisi (7) 2004 / 1 : 147-155 Kredi Kartlar ile Yap lan Sat lar n Tekd zen Hesap Plan na G re Muhasebele tirilmesi Sami Karacan zet: Kredi kart kullan m n n h zla artt ve nakit yerine kullan ld g n m zde, Kredi kartl sat lar n muhasebele tirilmesi de g ncelli i artan bir konu olmu tur. Ancak konuyla ilgili olarak literat rde farkl g r ler mevcuttur. Kimilerine g re haz r de er olarak kabul edilip 108 Di er Haz r De erler hesab nda izlenmesi uygun g r len Kredi kartl sat tutarlar , kimilerine g re ise de er kayb na u -ramalar nedeniyle 127 Di er Ticari Alacaklar hesab nda izlenmesi daha uygun olmaktad r.

2 Bu al mada da nce Kredi kart s zle melerinin mahiyetine yer ve-rilmi , daha sonra da Kredi kartlar ile yap lan sat lar n Tekd zen Hesap Plan n-daki yerine de inilmi tir. Bu kapsamda konu, s z konusu sat tutarlar n n ye firma hesab na kaydedildi inde de er kayb na u ray p u ramamas er evesinde de erlendirilerek rneklerle a klanmaya al lm t r. Anahtar Kelimeler: Kredi Kartl Sat , Di er Haz r De erler, Di er Ticari Ala-caklar, Sat lar n Muhasebele tirilmesi. 1. Giri G n m zde geli en teknoloji ile birlikte Kredi kart kullan m n n yayg nla mas ve i letmelerde nakit yerine Kredi kart ile yap lan sat lar n art g stermesi zerine, s z konusu sat eklinin muhasebele tirilmesi ilgi konusu olmu tur.

3 Di er taraftan, Kredi kart kullan m ndaki art a paralel olarak sat c ile al c aras ndaki ticari ili ki yan nda sat c -banka ve al c -banka aras nda da yeni ticari ili kiler ortaya km t r. Bu al mada da g n ge tik e nemi artan ve daha s k olarak g ndeme gelen kre-di kartlar ile yap lan sat lar n tekd zen hesap plan er evesinde hangi hesapta izlenmesi gerekti i rnekler yard m yla konu edilmi tir. 2. Kredi Kart S zle melerinin Mahiyeti Kredi kart s zle meleri ile firma ( ye i yeri) ve banka, ger ek/t zel ki i ve banka aras ndaki ticari ili ki hukuki nitelik kazanarak, s zle me ko ullar ortaya konul.

4 Dr. Sami Karacan, Kocaeli niversitesi letme B l m nde retim yesidir. 148 Sami Karacan maktad r. Firma, s zle mede belirtilen i yeri veya i yerlerinde kart hamiline yap lan mal/hizmet sat lar bedellerinin yine s zle mede belirtilen kart e itleriyle denebi-lece i konusunda banka ile anla maktad r. Yap lan anla maya g re banka, firmaya Kredi kartlar yla yap lacak demeleri kabul edebilmesi i in, i yeri veya i yerlerinde kullanmas amac yla imprinter ve/veya POS cihaz vermektedir. Firma POS veya imprinter cihaz n kullanarak yapm oldu u mal veya hizmet sat lar kar l nda sat belgesi (slip) d zenlemektedir.

5 S z konusu slip, imprinter cihaz kullan larak 4 n sha, POS cihaz kullan larak 2 n sha olarak d zenlenir ve kart hamili taraf ndan imzalan r ( ten ve Kalayc , 2003). Kredi kart ile yap lan mal ve hizmet sat lar n n banka kay t sisteminden ge iyor olmas daha d zenli muhasebe uygulamalar na imkan vermekte, her an oto-kontrol imkan vermesi a s ndan da sat lar n denetimini kolayla t rmaktad r. Belge d zen-lenmesi a s ndan Kredi kart ile yap lan sat lar n, nakit, taksitli, senetli, ekli vb. gibi di er sat lardan hi bir fark bulunmamaktad r. Sat n nas l yap ld na bak l-maks z n Vergi Us l Kanunu h k mlerine g re belge d zenlenmesi gerekir (K k, 2000).

6 Firma taraf ndan d zenlenen sat belgelerinin (sliplerin) bir n shas 213 sa-y l VUK nun 253. madde h km ve hesap uygunlu u a s ndan 5 y l s reyle muha-faza edilmesi gerekmektedir. Tan mlar ve K saltmalar: Kredi kartl deme s zle melerinde s k olarak kullan lan baz tan m ve k saltmalara a a da yer verilmi tir (Akbank Kartl demeler S zle mesi). Kredi Kart -Kart: M lkiyet hakk bankaya ait olup, bankan n m terilerine ( ye ve ek kart hamiline) Kredi limiti dahilinde yurt i i ve yurt d ye i yerlerinde mal ve hizmet al m ile yetkili nakit deme birimlerinden veya otomatik para deme ma-kinelerinden nakit ekmede ve bankaca imkan tan nan ve bildirilen ek hizmetlerde kullan lmak zere verilen kartt r.

7 Kart Hamili (Kart Sahibi): Banka ve kart kartmaya yetkili kurulu taraf ndan Kredi kart hesab a l p bu hesaba ba l olarak verilen Kredi kart /kartlar n do ru-dan kullanmaya yetkili olan kart hamili ger ek ki i veya hesab ndan ger ek ki ilere kullan lmak zere ek kart d zenlenen ve bu kartlara yap lan harcama-nakit i lemle-rinden bankaya kar sorumlu olan t zel ki idir. Ek Kart Hamili: yenin kendi hesab ndan ayr bir kart ile harcama ve nakit ekme yetkisi verdi i ve ye ile birlikte m terek ve m teselsil bor lu olan ger ek ki ilerdir. mprinter Cihaz : Kartlar zerinde bulunan bilgilerin standart sat veya alacak belgesi zerine ge irilmesini sa layan, banka taraf ndan temin edilmi zel makine, mekanik cihazd r.

8 Kredi Kartlar ile Yap lan Sat lar n Tekd zen Hesap Plan na G re Muhasebele tirilmesi 149 ye yeri: Banka ve Kredi kart sistemlerince yelik verilmi (yetkilendirilmi ) yurt i i ve yurt d di er bankalar ve Kredi kart kurulu lar ile yapt klar s zle me-lere dayanarak kart ile mal ve hizmet sat n ger ekle tiren, ayr ca yetki verilmesi kayd ile nakit deme yapabilen ger ek veya t zel ki idir. Pos Cihaz (Sat Noktas Terminali - Post-Po nt of Sale Terminal): Bir ana cihaz, bir yaz c ve bir ifre klavyesinden olu an veya t m bu niteleri bir cihaz ze-rinde ta yan evrimi i veya evrimd al abilen; i lem bilgileri girince sat bel-gesi veya alacak belgesi reten; otomatik olarak ba l bulundu u provizyon merke-zinden provizyon alabilen; kay p/ al nt , sak ncal kart numaras kontrol yapabilen ve i lem kay tlar n ba l bulundu u kart merkezine iletebilen elektronik cihaz ifade eder.

9 Sat Belgesi (Slip): Kredi kart kar l nda sat n al nan mal ve/veya hizmete i-li kin ye i yeri taraf ndan doldurulup, kart hamili ( ye veya ek kart hamili) taraf n-dan imzalanan belgeyi ifade eder. Alacak Belgesi: Kredi kart kullan larak sat n al nm bir mal veya hizmetin iptali ya da iadesi veya yanl l kla yap lan fazla tahsilat n iadesi i in ye i yeri taraf ndan doldurulup imzalanan belgedir. Provizyon (Otorizasyon): POS ile yap lan i lemlerde cihaz taraf ndan istendi- inde; imprinter ile yap lan i lemler i in ise i yeri limitinin zerindeki harcamalarda veya ku ku duyulmas gibi durumlarda bankan n provizyon merkezi arac l ile -deme kart n /kart karan bankadan al nmas gereken i lem yapma iznini ifade eder.

10 Provizyon Merkezi: Gerek banka, gerekse di er kurulu lar taraf ndan verilmi s zle menin kartlar ile ilgili olarak, i yeri limiti zerinde al -veri yap lmak isten-di inde ya da pheli durumlarda; i lemin yap labilirli ine dair onay ve izin veren banka birimini ifade eder. yeri Limiti: Banka taraf ndan tesbit edilen ve s z konusu limiti a an sat tutar-lar i in i lem tutar zerinden otorizasyon al nmas n gerektiren sat tutar n ifade eder. Sadece imprinterli i lemler i in ge erlidir. Kredi Kart Hesab : ye ve ek kart hamillerinin yurt i i ve yurt d nda as l ve ek kartlarla yapt i lemler ile bunlar n sonucu tahakkuk eden faiz, komisyon, c-retler, fon ve vergiler ile di er masraflar n bankaca izlendi i TL ve yabanc para cin-si hesaplard r.