Example: biology

LİBERALİZM - libertedownload.com

L BERAL ZMAtilla YaylaGiri A. KonuGelecekte siyasal d nceler tarihi zerinde al acak veya belirli sos-yal teorileri ele al p derinlemesine inceleyecek yazarlar i in, 20. y zy l en ilgin ve en heyecan verici a lardan biri ola cakt r. Bug n n yazar-lar nas l ki nceki as rda yazanlara g re kuramsal ve tecr b malzeme bak m ndan ok daha zengin kaynaklara sahipse, o zaman n ara t rmac ve akademisyenleri de y zy l m z n yazarlar na nispetle ayn durumda bu-lunacakt r. Ger ekten, geride b rakt n z 20. as r, insanl k tarihinin, siyas , asker , sosyal, teknik, bilimsel, ideolojik, k saca her bak mdan en nemli-leri say labilecek olaylar na tan k olmu tur. ki b y k d nya sava , bilim ve teknolojideki muazzam geli me, insanlar n refah d zeylerinde daha nceden hayal dahi edilmesi m mk n olmayan derecelerdeki y kselme, enformasyon devrimi ile d nyan n b y k bir k ye d n mesi bunlardan yaln zca birka tanesidir.

lizme liberalizmin hedeflerini, anlamlarını zenginleştirerek gerçekleş-tirme görevini vermekteydi.2 Sosyalist düşünürlerin bu yaklaşımı gerçekten “maya” tuttu.

Information

Domain:

Source:

Link to this page:

Please notify us if you found a problem with this document:

Other abuse

Transcription of LİBERALİZM - libertedownload.com

1 L BERAL ZMAtilla YaylaGiri A. KonuGelecekte siyasal d nceler tarihi zerinde al acak veya belirli sos-yal teorileri ele al p derinlemesine inceleyecek yazarlar i in, 20. y zy l en ilgin ve en heyecan verici a lardan biri ola cakt r. Bug n n yazar-lar nas l ki nceki as rda yazanlara g re kuramsal ve tecr b malzeme bak m ndan ok daha zengin kaynaklara sahipse, o zaman n ara t rmac ve akademisyenleri de y zy l m z n yazarlar na nispetle ayn durumda bu-lunacakt r. Ger ekten, geride b rakt n z 20. as r, insanl k tarihinin, siyas , asker , sosyal, teknik, bilimsel, ideolojik, k saca her bak mdan en nemli-leri say labilecek olaylar na tan k olmu tur. ki b y k d nya sava , bilim ve teknolojideki muazzam geli me, insanlar n refah d zeylerinde daha nceden hayal dahi edilmesi m mk n olmayan derecelerdeki y kselme, enformasyon devrimi ile d nyan n b y k bir k ye d n mesi bunlardan yaln zca birka tanesidir.

2 Siyasal teoriler a s ndan bak ld nda da, y zy l -m z n e siz oldu u g r lmektedir. a da siyasal teorilerin en nemlilerinin liberalizm, sosya lizm, muhafazak rl k ve fa izm-nasyonal sosyalizm ba l klar alt nda toplana-bilece ini s Do al olarak, a da der ken bunlar n b t n yle 20. y zy lda ortaya kt n ifade etmi yoruz. Hemen hemen hepsinin fikir ve uygulama olarak ok eskilere uzanan ge mi leri vard r. Yirmin-ci y zy l n ilgin li i, bu teorilerin her birinin belirli l lerde hayata aktar lmas na tan kl k etmi olmas d r. Dolay s yla, siyasal teorilerle ilgile nenler, de erlendirilmek i in onlar bekleyen zengin ve yayg n bir kuramsal ve akt el malzeme birikimiyle kar kar yad al man n konusunu te kil eden liberalizm a s ndan da 20. y zy l son derece ilgi ekicidir. Daha on y l ncesine ka dar, hakl ola-rak, 20.

3 Y zy l n liberalizmin k a oldu u s ylenmekteydi. n-k , 19. asr n ortalar nda olgunla m ve itibarl bir teori h line gelmi bulunan liberalizm hi beklen medik bir h zla y zy l n sonlar na do ru irtifa kaybetmeye ba lam t . Ondokuzuncu y zy l n ortalar ndan itibaren y kse len, y ld z parlayan, yaln zca ayd n muhitlerinde de il, geni halk kitleleri aras nda da yayg nl k kazanmaya ba layan ideolo-ji sosyalizmdi. Sosyalist ak mlardaki s ratli ilerleme daha 19. y zy l n ortalar nda baz liberal yazarlar endi eye sevk edecek, sosyalist d - n rlerin arg manlar n r tmek i in yo un bir entelekt el faaliye-te giri imlerine yol a acak ancak, bu abalar, arzulad klar sonu lara ula maya, sosyalist fikirlerin benimsen mesini ve yay lmas n nlemeye ile sosyalizm aras ndaki bu ili kinin en ilgin ta raflar ndan biri, liberal d n rlerin zellikle Spencer ve Bastiat n n sosyalizme kar duyduklar amans z ku ku ve ha s ml a kar l k, sosyalist yazarla-r n kendi teorileriyle liberalizm aras nda nemli bir z tl k alg lamamas ve hatta sosyalizmi, l m d e indeki bir ideoloji veya sosyalizmden bir nceki safhan n teorisi olarak g rd kleri liberalizmin miras s ola-rak kabul etmesiydi.

4 Bu e ilim, hemen hemen b t n a rl kl sos yalist ak mlar i in ge erliydi. Evrimci-demokrat sosyalist Bernstein a g re sosyal demokrasi liberalizmin devam yd ; devrimci Marx ise, sosya-1 B lent D ver, a da Siyasal Doktrinler (Ankara: Do an Yay nlar , 1969) adl ese rinde a rl kl siyasal doktrinler olarak bunlar ele almak tad liberalizmin hedeflerini, anlamla r n zenginle tirerek ger ekle -tirme g revini d n rlerin bu yakla m ger ekten maya tuttu. Libera-lizm kavram h zl bir transformasyon ge irdi ve k sa bir s re sonra Amerika da sosyalist fikirleri benimseyenlere li beral denilmeye ba -lad . Ancak, buna ra men, liberalizm eski ve yeni k talarda hem bir sosyal teori hem de bir etiket olarak itibar kaybetmekteydi. Yirmin-ci y zy l n ilk y llar na bu d ivmesiyle giren liberalizmi, ok uzak olmayan bir gelecekte, daha karanl k g nler beklemekteydi.

5 Arl k Rusya s nda 1917 de ger ekle tirilen devrim ve bir s re sonra Sovyet-ler Bir li i ad yla ilk sosyalist lkenin kurulu u ve bu lkenin 2. D nya Sava ndan sonra d nyan n entelekt el muhitlerinde yapt parlak ve ekici me ale liberalizm i in l m anlar n n almaya ba lamas anla-m na gelmekteydi. ki d nya sava aras ndaki y llarda d devam etti. Av rupa n n en do usunda ve Asya n n nemli bir b l m nde sos yalizmin alter-natif model olarak geli mekte olmas ve d nyan n hemen hemen her lkesinde ayd nlar n olu turdu u evrelerde sosyalizmin b y k say-g nl k kazanmas yetmezmi gibi, 1920 lerde ve 1930 larda Orta ve G -ney Avrupa da nce fa izm, sonra nasyonal sosyalizm liberalizme yeni rakipler olarak do dular. B ylece liberalizm entelekt el olarak kan kaybedip l m d e ine yatmakla kalmad , co raf olarak da yer k -reden si linme tehlikesiyle y z y ze geldi.

6 Fa ist ve nasyonal sosyalist sistemler liberalizm-sosyalizm ittifak yla ortadan kald r ld ama, bu ittifaktan as l kazan l kan sosyalizmdi. Hem Do u Av rupa lkeleri sosyalizme kaym veya kayd r lm t (itilmi ti) hem de sosyalist teori-nin ekicili i, itibar zirveye ula m t . kinci D nya Sava sonras y l-lar liberalizmin en k t y lla r yd . yle ki, 1950 lerde Bat lkelerinde kl sik liberalizmin ekonomik fikirlerini savunanlar, i te, hem miktar hem sekt r baz nda gittik e artan devlet m dahaleleriyle ve devlete, 2 Anthony Arblaster, The Rise and Decline of Western Liberalism, (Ox ford: Basil Blackwell, 1984), s. teori do rultusunda, ekonominin genel dengesini kurma, baz kamu mal ve hizmetlerini sa lama, vergi sistemi yoluyla ki iler ve s n flar aras nda gelir transfer etme yolunda y klenen g revlerle bir-likte geli en sosyalizm ve sosyal demok rat ak mlarla; d ta ise, sosya-lizmin liberalizmden daha h zl , dengeli ve dil bir kalk nma modeli olabilece inin delili ola rak g sterilen kurulu sosyalizmle(rle) k eye s k t r larak entelekt el ortamlarda iyice tecrit edilmi ti.

7 Bir taraftan da, demokrasinin yorumundaki yayg n pop list e ilimlerle, hakla r n halklar n tercihine uydurulabilece ini, uydurulmalar ge rekti ini ne s ren bask n g r lerle siyaset teorisi olarak da sahadan silinmeye ve akla ve itidale kar- a r fikirleri savu nan marjinal gruplardan herhangi biri gibi g r lmeye ba la m t . O kadar ki, bu d nemde liberal ekonomik ve siyas fikir leri sa-vunanlara, deta ba ka bir a a ait insanlarm nazar yla bak lmaktayd .3 Bununla beraber, liberalizmden ka , liberal yazarlar n korktu u kadar ileri giderek, sosyalizmin kesin ve mutlak zafe riyle sonu lan-mad . Her idealin hayata aktar lma al malar s ras nda yol a aca hayal k r kl klar sosyalizm cephesinde de daha 1920 lerden itibaren ka n lmaz olarak belirmekteydi. Ay r ca, sosyalizmin k t zerinde-ki bi imiyle uygulanan bi imleri aras nda, bug nlerin moda tabiriyle, kuramsal (ideal) sosya lizmle reel sosyalizm aras nda nemli farkl -l klar vard.

8 Ay r ca, Bat l kapitalist lkelerin sosyalizme do ru hareket edi i gibi, ayn l de olmasa bile, sosyalizmden de kapitalizme do ru yava bir hareket oldu u g ze arpmaktayd . Bu durum sosyal teoriler-le ilgilenen yazarlar i in yeni bir ilham kayna te kil etti; 1950 lerin sonunda, iki sistemin ortalarda bir yerde bulu aca fikri yayg nl k ka-zanmaya ba lad . imdilerde Do u ve Bat bloklar aras ndaki so uk sa-va n sona ermesi ve Do u blokunun merkez kuvveti etraf ndaki em-berin da lmas ndan dolay tarihin sona erdi i yolundaki teze4 benzer 3 Andrew Gamble, The Political Economy of Freedom , The Ideology of The New Right, ed. Ruth Levitas, (Polity Press, 1986), s. Bkz. Francis Fukuyama, The End of History , The National Interest, n. 16, Summer ekilde, o d nemde de ideolojik m cadelenin son buldu u ve z t kutupla r n ortalarda bir yerlerde bulu makta oldu u ne s r ld.

9 Bu g r n sembol , Daniel Bell in 1962 de yay mlad The End of Ideology5 adl kitapt . Bell, bu eserinde, 1945 ten itiba ren ortaya kan bir mutabakat (consensus) n geleneksel ideolojik m cadeleyi ge ersiz k ld n , Bat demokrasilerinde u runa m cadele edilmesi gereken ideolojik dava lar kalmad n , entelekt el gayretlerin yeni bir We l tanschauungen (d nya g r ) olu turmaktan ziyade varolan ideolojik uyu man n kuvvetlendirilmesine y neltilmesi gerekti ini belirtmek-teydi. Ayn d nemde yayg nl k kazanan, ahl k ve politik yarg lar n znelli inden dolay felsef temeller zerinde bir siyaset teorisi kurula-mayaca n ne s ren analitik felsefe de belirli bir ideo lojik mutabakat-ta bulu ma e ilimini ve arzusunu g lendiri yordu. Bu mutabakat n ad Amerika da liberalizm , ngiltere ve Avrupa da ise sosyal demokrasi olmu B ylece, 1940 lardan 1970 li y llar n ortalar na kadar hemen hemen b t n Bat lkelerinde entelekt el alanda bir istikrar d nemi ya and.

10 Tabi ki, bu, s z konusu d nemde hi bir ikti sad ve siyas krizin ortaya kmad ve bunlarla ilgili ate li fi kir tart malar n n yap lmad anla-m na gelmemektedir. Sa dece, bu tart malar n mutabakat er evesinde yap ld n vur gulamak i in o devre istikrar d nemi denilmektedir. Bu d nemde tart malar sosyal ve siyas hayat n ama lar ndan ok ara la-r hakk ndad r. Mutabakat n temel zelli i, do al g lerin ve bununla beraber olan geleneksel ya da al lm davran ekille rinin bir toplumun g c i inde olan ekonomik geli meyi sa lamaya yeterli oldu u g r n n reddi Liberalizmin bu temel ner mesinin reddinden sonra at l-mas beklenen ad mlar, arzu edi len sonu lar olu turmak i in devlete aktif g revler y klemek ve sosyal adalet kavram n bu g revleri ve gerektirdikleri m dahaleleri hakl la t rmak i in kullanmak; bir kar-5 Daniel Bell, The End of Ideology, (New York: The Free Press), 19626 Norman P.


Related search queries