Maluliyet (Meslekte Çalışma Gücü Kayıplarının) …

1 Klinik Geli im Maluliyet (Meslekte al ma G c Kay plar n n) Hesaplanmas evki S ZEN1, Haluk NCE1, Fatih D K C 2, Demirhan DIRA O LU3, Nurhan NCE41 stanbul niversitesi, stanbul T p Fak ltesi, Adli T p Anabilim Dal , stanbul2 stanbul niversitesi, stanbul T p Fak ltesi, Ortopedi ve Travmatoloji Anabilim Dal , stanbul3 stanbul niversitesi, stanbul T p Fak ltesi, Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Anabilim Dal , stanbul4 stanbul niversitesi, stanbul T p Fak ltesi, Halk Sa l Anabilim Dal , stanbulSa l kl bir ya am n sa lanabilmesi i in insan n evresi ile bir b t n olarak ele al nmas , sa l n tehdit eden her unsurun bu evre ile birlikte de erlendirilerek teh-likelerin nlenmesi ve sa l k hizmetlerinin t m riskleri ortadan kald racak ekilde sunulmas sosyal devlet olma-n n bir gere idir.

2 Al ma hayat ile ilgili t m s re ler, al an n bedensel, ruhsal ve sosyal y nden tam bir iyilik halinde al ma-s n s rd rmesini sa lamak amac yla bir tak m kurallar ile d zenlenmi tir. sa l ve g venli i ( SG) mevzuat olarak adland r lan bu s re lerde devlet kural koyan ve denetleyen rol ile hem i veren hem de al an ile vatan-da n korumakla g Ya ama hakk en temel insan hakk d r. ILO (Internati-onal Labor Organisation=Uluslar aras al ma rg t ) kaynaklar na g re her y l milyon kad n ve erkek i kazalar ve meslek hastal klar dolay s yla hayat n kaybet-mektedir. Yine ayn kaynaklara g re; her y l 250 milyon insan i kazalar , 160 milyon insan ise meslek hastal klar sonucu ortaya kan zararlara maruz kalmaktad r.

3 Daha sa l kl ve daha g venli i yeri ortam , daha verimli bir al man n da n ko uludur. zellikle geli mekte olan lkelerde i sa l ve g venli i, toplumsal kalk nman n belirleyici unsurlar aras nda yer almaktad lkemizde i kazas na ba l l m h z n n, 2000 y l nda y z binde 13,91 iken 2005 y l nda 15,49 a y kseldi i bildirilmi al ma ve Sosyal G venlik Bakanl n n istatistiklerine g re 2006 y l nda i kazas , 574 meslek hastal vakas meydana gelmi , bunlar n i l mle sonu lanm t r. 2006 y l nda i kazalar ve mes-lek hastal klar sonucu kaybedilen i g n say s ise, dir. Bu rakamlar n yan s ra SSK istatistikleri-ne yans mayan i kazalar ve meslek hastal klar sonucu kay plar da ayr ca dikkate al nmal d kazalar ve meslek hastal klar sonucu gerek maddi ve gerekse manevi kay plar geli mekte olan lkelerin kal-k nma abalar n nde nemli bir engel te kil etmekte-dir.

4 Denmesi gereken faturan n ekonomik ifadesi Gayri Safi Milli Has la n n % d r. nsan m z n nlenebilir sorunlar nedeni ile hayat na mal olan bu zarar n yan nda, her y l devletin ve i letmecilerin u rad ekonomik ka-y plara art k daha duyarl yakla mak ve kazalar sonucu ortaya kan zarar n maliyet metodolojisi yap lmas gere-ken bir planlama yakla m d T rkiye de, i kazalar en s k i yeri say s n n %98 ini olu -turan K k ve Orta B y kl kteki letmeler (KOB ) de olmaktad r. Burada olan i kazalar n n da %50 sinin 9 ya da daha az al an olan i yerlerinde meydana ,2 En fazla kaza ya anan sekt r ise toplam i kazalar n n %14 n olu turan metalden e ya imalat , ikinci s rada %8,7 ile in aat sekt r ve nc s rada %8 ile k m r madencili i oldu u bildirilmi tir.

5 En fazla l ml i kazas ya anan sekt rler aras nda 290 ki i ile in aat birinci s rada, 163 ki i ile nakliyat i lerinin ikinci s rada ve 82 ki i ile k m r madencili inin nc s rada yer ald bildirilmi Di er bir al mada da benzer ekilde l ml i kazalar n n %31 inin in aatlarda mey-dana geldi i bildirilmi kazalar sonucunda ortaya kan l m d ndaki olum-suzluklarla ilgili olarak baz tan mlar yeniden yapmam z gerekmektedir. Bu s re te ortaya kan olumsuzluklarla ilgili olarak DS (D nya Sa l k rg t ) uluslar aras yetersizlik, z rl l k ve engellilik tan mlar n geli tir-mi tir. Bu s n fland rma d nyada pek ok lkede geni kapsaml olarak kullan lmaktad r. Terimlerin tan m yledir:Yetersizlik (Impairment): Psikolojik, fizyolojik veya anatomik yap n n fonksiyon kayb ya da normalden sap-Klinik Geli im mas durumudur.

6 Organ seviyesindeki bozukluklar da ifade eder. z rl l k (Disability): Sa l n bozulmas sonucu olu- an yetersizlikten dolay herhangi bir yetene in normal kabul edilen bir ki iye g re azalmas veya kaybedilme-sidir. Bireysel d zeydeki bozukluklar ifade eder. Sa-katl klar ge ici (maln trisyon, bula c hastal k), s rekli (k rl k, mental gerilik) ve ilerleyen tipte (dejeneratif hastal klar, kalp hastal ) (Handicap): Yetersizlik veya z rl l k nede-niyle, ki inin ya , cinsiyet, sosyal ve k lt rel durumuna g re normal kabul edilen ya ant s n yerine getirememesi ,7 Sosyal devlet, riskler konusunda ortaya kabilecek problemleri yasal d zenlemeler ile zerek, insanlar n n hayat n t m alanlar nda ya amlar n sa l kl ve mutlu s rd rmelerini sa lamakla y k ml d r.

7 Devlet her ne kadar koruyucu, kollay c olsa da bazen ortaya kan olumsuzlarda bireyin sa l ndaki bozulmalar n (malu-liyet yada z rl l k) oranlar n belirleyerek ma duriyeti bir nebze gidermeyse al mas gerekmektedir. lkemizde bu tan mlamalar n ilk kullan ld yer al ma hayat d r. lk kez tarihinde kabul edilerek tarihinde y r rl e giren 4772 say l Kazalar , Meslek Hastal klar ve Anal k Sigortas Kanu-nu ile ba lan lm t r. Bu Kanun, tarihinde y r rl e giren 506 say l Kanunla birlikte y r rl kten kald r lm , di er sigorta kollar ile birlikte burada yer alm t r. Sigortal lar n 506 say l kanuna tabii i yerinde al rken meydana gelen i kazalar ve meslek hasta-l klar ile sonu lar d zenlemeye al m t r.

8 Kazalar ve meslek hastal klar sonucu sigortal lar n u rayaca zararlar n giderilmesine al lm t 506 say l Kanunun 1 inci maddesi A f kras nda; kazas , a a daki hal ve durumlardan birinde mey-dana gelen ve sigortal y hemen veya daha sonradan bedence veya ruh a ar zaya u ratan olayd r diye tan m-lanmaktad : Sigortal n n i yerinde bulundu u, veren taraf ndan y r t lmekte olan bir i , veren taraf ndan g rev ile ba ka bir yere g nderil-mesi y z nden as l i ini yapmaks z n ge en zaman-larda, Emzikli kad n sigortal n n ocu una s t vermek i in ayr lan zamanlarda, Sigortal lar n i verence sa lanan bir ta tla i in yap l-d yere toplu olarak g t r l p getirilmeleri s ras n-daki i veren, i kazas meydana geldikten sonra olay hemen o yer yetkili zab tas na, 2 g n i erisinde de al ma Bakanl na bildirmekle y k ml d r.

9 Kazas ge iren ki inin Sosyal G venlik Kurumu nca (SGK) tedavi alt -na al n ncaya kadar ge en s re i erisinde gerekli sa l k harcamalar n i veren yapar. Belgelere dayal harcamalar ile yol paralar Kurumca i verene denir. Ancak i veren s re i inde bildirimde bulunmam sa bu harcama-lar denmez. kazas bildirim formlar nda yaz l olan bilgilerin eksik ya da yanl olmas ndan do acak Kurum zararlar ndan i veren sorumludur. Sigortal lar nda i ka-zas n 2 g n i erisinde i veren ve Kuruma bildirme zo-runluluklar olmakla birlikte bunu ger ekle tirmedikleri takdirde herhangi bir yapt r m n g r lmemi kazas ge iren sigortal lara Kurumca yap lan yar-d mlar d rt ba l k halinde ;A. Sa l k Yard mlar : kazas ndan sonra sigortal lar n her t rl tedavi gider-leri ve gerekiyorsa protez gere leri Kurumca kar lan r.

10 Sa l k yard m sigortal lar n sa l k durumlar gerektirdi i s rece devam eder. Buradaki en b y k hedef sigortal n n al ma g c n yeniden kazand rmak ve kendi ihtiya la-r n g rme yetene ini artt rmakt lar tedavi s resince ve sonras nda hekimin bil-direce i tedbir ve tavsiyelere uymakla y k ml d rler. Buna uymamalar nedeniyle tedavi s releri uzayan, malul kalan veya Maluliyet dereceleri artan sigortal lar n ge ici i g remezlik denekleri ve s rekli i g remezlik gelirle-rinde kusurlar oran nda, ancak %50 yi ge memek kayd ile Kurumca azaltma yap labilir. Ayr ca Kurumun yaz l bildirisine ra men teklif edilen tedaviyi kabul etmeyen sigortal lara tedavi i in Kuruma ba vuraca tarihe kadar sa l k yard m yap lmaz ve ge ici i g remezlik dene i veya s rekli i g remezlik geliri Ge ici G remezlik dene i: Kurumca i kazas ndan sonra sigortal lara yeniden al -maya ba layacaklar tarihe kadar, her g n i in g nl k kazan lar n n yatarak tedavilerde yar s , ayaktan teda-vilerde te ikisi oran nda ge ici i g remezlik dene i denir.