MODY Tanı ve Tedavi İlkeleri - diabetcemiyeti.org

1 MODY Tan ve Tedavi lkeleri YILMAZ NK T p Fak ltesi endokrinoloji ve Metabolizma Hastal klar BD Maturity-Onset Diabetes of Young (MODY) t m diyabetli olgular n yakla k %1-2 sini olu turur MODY OD ge i g steren beta h cre defekti ve ins lin salg s nda bozuklukla giden ve orta derecede klinik diabetle seyreden bir hastal kt r MODY heterojen bir gruptur Baz ailelerde hafif a l k hiperglisemisi glukoz y klemesi sonras nda orta derecede glukoz y kselmesi diyabetik komplikasyonlar n g r lmemesi Baz ailelerde ins lin salg s nda ilerleyici azalma, kan ekerinde giderek artan bir y kselme kronik vask ler komplikasyonlar Tan MODY tan s ku kulan lan gen mutasyonun saptan lmas yla konulur Taranmas gereken e itli MODY genotipleri vard r.

2 Klinik yans malar olduk a de i kendir Yayg n DM formlar ile overlaplar olu maktad r ve bir ok MODY olgusu tan s z kalmaktad r zellikle hedef kitleler molek ler genetik al mayla ara t r lmal d r HNF1A HNF4A GCK HNF1B HNF 1A (MODY 3) gen mutasyonu taramas hangi hastalarda yap lmal d r? Gen ya ta ba layan DM En az 2 ku akta DM yk s En az bir aile bireyinde 25 ya ndan nce Pankreas adac k antikorlar n n yoklu u S lfonil reye belirgin yan t olmas K d zeyi 180 mg/dl (10 mmol/l) nin alt nda glikoz ri olmas Normal balay evresinin d nda ins lin ba ms z DM ( 3 y l) Erken d nemlerde OGTT de glukoz art n n (2. Saat kan glukoz d zeyi a l k glukoz d zeyi ) 90 mg/dl (5 mmol/l) den y ksek olmas Gen ya ta ba layan Tip 2 DM un klinik zelliklerinin olmamas Normal kilolu, Diyabetik aile bireylerinde ins lin direncinin olmamas DM i in d k risk ta yan etnik grup Ellard , Diabetologia 2008, 51- 546-553 Glukokinaz gen mutasyonu (GCK, MODY 2) taramas hangi hastalarda yap lmal d r?

3 100 -145 mg/dl ( mmol/l) d k stabil ve kal c hiperglisemi Normal limitin hemen zerindeki HbA1c d zeyi OGTT inde kan glukoz d zeyi art n n (2. Saat glukoz d zeyi a l k glukoz d zeyi ) d k olmas ve genelde 83 mg/dl ( mmol/l) nin alt nda olmas Aile bireylerinde diyabet komplikasyonlar n n olmamas ya da diyabetik olmamalar Ellard , Diabetologia 2008, 51- 546-553 HNF 4 A (MODY1) gen mutasyonu taramas hangi hastalarda yap lmal d r? HNF 1A ya g re daha ge ba lang ve renal glikoz ri d nda benzer zellikler HNF 1A i in negatif genetik testle beraber benzer zellikler Makrozomi ve neonatal hipoglisemi Ellard , Diabetologia 2008, 51- 546-553 HNF 1 B (MODY 5) gen mutasyonu taramas hangi hastalarda taranmal d r?

4 Renal kist, renal displazi, renal trakt anomalileri yada hipoplastik glomerulokistik b brek hastal yla tubulointerstisyel renal bozukluk Diyabet saptanan gen hastalarda MODY 5 akla gelmelidir. Ellard , Diabetologia 2008, 51- 546-553 MODY Genetik nceleme D Laboratuvar Serum c peptid Adac k antikorlar drar c peptid/cr oran hsCRP Apolipoprotein M DG9 glikan d zeyleri MODY Genetik nceleme D Laboratuvar Y ksek glukoz d zeyine ra men endojen ins lin rezervinin g stergesi olan c peptid d zeyinin y ksek olmas MODY d nd r r. Tip 1 DM dan ay rt etmek i in GAD 65 IA2 adac k h cre antikorlar istenmeli drar c peptid/cr oran drar c peptid/cr oran HNF1A-MODY ve HNF4A- MODY Tip 1 DM dan ay rt etmede kullan l r 5 y ldan uzun DM lu olgularda idrar cpeptid/cr oran nmol/mmol Tip 1 DM sensivite ve spesifite %96 DM s resi 2 y ldan fazla olanlarda UCPCR nmol/mmol %100 sensivite ve %93 spesifite Besser.

5 Pediatric Diabetes 2012 drar c peptid/cr oran Besser. Pediatric Diabetes 2012 D k hs CRP MODY 3 tan s n destekler D k CRP d zeyi HNF1A-MODY ve Tip 2 DM dan ay rt edebilir. Ya ile d k hs CRP kombine edildi inde MODY 3 tan sensivitesi %90- spesifitesi %81 Hs CRP MODY 3 ve MODY 2 ay r c tan s yapmaz- Klinik ve laboratuvar zellikler nemli ThanabalasinghamDiabetologia 2011);54:2801 2810 CRP d zeyi HNF1A (MODY 3) de d kt r ThanabalasinghamDiabetologia 2011);54:2801 2810 Apoliporotein M d zeyinin d k olmas MODY 3 Tip 1 DM tan ay r c tan da yararl olb (Mughal SA;Diabet Med, 2013;36, 246-250) DG9 glikan d zeyi MODY 3 de d k saptanm , Tip 1ve Tip 2 DM tan ay rt etmede yararl (Thanabalasingham, Diabetes, 2013;62:1319-1327) MODY 3 Klinik Tan Belirte leri MODY Calculator Nj lstad Diabetologia 2012.

6 55:1231 1234 Tip 2 DM MODY Ay r c tan Gen ya ta ba layan ins lin direnci belirte leri olmayan akantozis nigrikans hipertrigliseridemi hiperins linemi d k HDL normal kilo Tip1 DM- MODY Ay r c tan G l aile yk s ns lin ba ms z olmas Pankreas adac k otoantikorlar n n yoklu u Hiperglisemiye kar n endojen ins lin salg s n yans tan c peptid varl ve /kg g nden daha d k ins lin gereksinimi Ketoasidoz yoklu u MODY Ay r c tan Dominant kal t m Tip 1 DM ay r c tan s nda nemlidir G l aile yk s ile Tip 2 DM dan ay rt etmek zordur 2 yada daha fazla ku akta (en az ndan birinin 25 ya ndan nce ba lamas ) MODY tan s n d nd r r Tan 6 ay Evet Monogenik DM i in genetik test N rolojik belirtiler/sa rl k Evet Mitokondrial diabet i in genetik test Tan s ras nda ins lin Diyabetik ketoasidoz Pozitif otoantikorlar Evet Tip 1 DM Tan s ras nda 30 ya ns lin diren belirte yoklu u hsCRP< g/l 45 ya ndan nce 2 ku akta DM tan s Evet Hay r Evet Tip 2 DM MODY i in genetik test Hay r Hay r Hay r Balay d nemi d ndaCpeptid > nmol/ h cre antikorlar negatif Hay r Owen KR.

7 Diabetic Medicine2012 MODY Tedavi MODY 3 Tedavi S lfonil re tedavisini yan t verir Glikliazid ve metformin Tip 2 DM lu olgularda benzer olarak kan ekerini d r rken HNF1A MODY li olgularda glikliazid metformine g re etkili bulunmu tur Glikliazid Tip 2 DM lu olgulara g re 4 kat daha fazla etkin bulunmu tur. Yanl l kla Tip 1 DM tan s konan HNF1A l olgulara s lfonil re tedavisi ba lanm ve ketoasidoz geli memi tir. 34 olgudan 24 tanesi 3 y l sonra da ins line gereksinim duymam lard r Nateglinid tedaviside etkin bulunmu tur ve nateglinid S tedavisine alternatif Tedavi olabilir. 11 ya nda Kad n Olgu Ailede DM yk s oldu u i in kontrol amac yla ba vurmu AK : 125 mg/dl, TK 290 mg/dl HbA1c: % 154 cm, 54 kg 20 kg/m2 4400 gr 51 cm Anne 14 ya ndan itibaren DM, ins lin kullan yor- b y k baba: 70 ya nda KKY ex- Ad l san d nemden itibaren ins lin kullan yor Jesic, Diab Res Clin Pract 2008, 81 11 Ya nda Kad n Olgu ICA: - GAD:- TK : 162-200 mg/dl OGTT: 60.

8 Dk ns lin: mUl/ml Glukoz: 306 mg/dl Genetik nceleme: HNF 1A MODY3 TEDAV : 20 mg/g Glikliazid 3 ay sonra A1c: % Jesic, Diab Res Clin Pract 2008, 81 Anne HNF1A tan s konduktan sonra 1 mg glukagon testi c peptid 0. dk: : Genetik Tan : HNF1A Tedavi : Glikliazid 30 mg + 12 ins lin glarjin 3 ay sonra HbA1c: % (esli % ) Jesic, Diab Res Clin Pract 2008, 81 48 ya ndaki kad n olgu Otuz y ld r tip 1 diabetes mellitus 160 cm 60 kg, VKI: kg/m2 Son 4 y ld r g nde 100 nite intensif ins lin tedavisi Diyabetik retinopati ve 6 defa lazer tedavisi Kreatinin klirensi 148 ml/dk, mikroalbumin ri yok Hastan n soy ge mi inde yo un bir diyabet yk s mevcuttu Topalo lu O, 34.

9 TEMD kongresi, zet Kitap , 2012 48 ya nda Kad n olgu Bazal C-peptid d zeyi ng/mL Anti-ins lin, anti-adac k ve anti-GAD antikorlar negatif Sekanslama y ntemi ile al lan gen analizinde HNF1A geni 7. ekzonda homozigot >A (Ser487 Asn ) polimorfizmi saptanarak MODY 3 ns lin dozu azalt larak yar ya indirilmi ve tedaviye ek olarak s lfonil re tedavisi eklenmi Tedavi de i ikli i yap ld ktan 1 ay sonra sonra bak lan HbA1c de eri %12 den % a gerilemi Topalo lu O, 34 . TEMD kongresi, zet Kitap , 2012 MODY 2 Tedavi Hafif hiperglisemi varl , uzun d nemde mikrovask ler komplikasyonlar n g r lememesi, tedavinin kan glukoz d zeyi zerine etkisinin d k olmas nedeniyle genellikle Tedavi gerektirmez Gebelikte hiperglisemiye ba l fetal b y meyi nlemek i in ins lin tedavisi gerekebilir GCK aktivat rleri tedavide bir se enek olabilir.

10 Brezilyal MODY 2 Olgusunun 9 y ll k klinik izlemi Dellamanna, Arq Bras Endocrinol Metab. 2012;56/8 MODY 1 Tedavi Beta h cre disfonksiyonu ilerleyici oldu undan Tedavi gerekir nerilen maksimum dozun % u u yada daha az s lfonil re dozuna yan t verir. S lfonil re tedavisinin etkinli i yakla k 3 dekat devam edebilir S lfonil re tedavisine yan t vermeyen olgularda ins lin kullan labilir. MODY 5 Tedavi lerleyici bir diyabet tablosu vard r. S lfonil relere yan t MODY 1 ve 3 e g re daha yetersizdir ns lin tedavisi gerekebilir. Tip 1 dm tan s - Negatif adac k otoantikorlar - Balay d nemi d nda tan dan 3-5 y l sonra saptanabilen c-peptid d zeyi Tip 2 DM tan s -Normal kilolu yada <31 kg/m2 - Metabolik disfonsiyon belirte olmamas - ns lin diren belirtilerinin olmamas Tip 1 yada Tip 2 DM tan s -2 den fazla unilineal ard k BGT.