NATIONAL SENIOR CERTIFICATE EXAMINATION …

1 AMAMAKI : 70 ISIKHATHI : AMAHORA AMABILI LELI PHEPHA LINAMAKHASI AYI-10. ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA IPHEPHA LOKUQALA NATIONAL SENIOR CERTIFICATE EXAMINATION IBANGA LE-10 Isizulu Iphepha Lokuqala P1 /HL 2 DoE/Pilot 2006 NSC Awuvunyelwe ukukopisha leli phepha Phenya ikhasi IMIYALELO KWABAHLOLWAYO 1. Abahlolwayo mabafundisise kahle imiyalelo ngaphambi kokuba baphendule imibuzo 2. 3. Leli phepha lehlukaniswe iziqephu EZINTATHU: Phendula yonke imibuzo ekuleli phepha. 4. Mababhale umbuzo ngamunye ekhasini lawo 5.

2 Mababhale ngobunono nangesandla esibonakalayo. 6. Mabaqaphelisise isipelingi sabo kanye nokwakheka kwemisho. Isizulu Iphepha Lokuqala P1 /HL 3 DoE/Pilot 2006 NSC Awuvunyelwe ukukopisha leli phepha Phenya ikhasi ISIQEPHU A UMBUZO 1 Bukisisa lesi sithombe esilandelayo bese uphendula imibuzo engezansi: Siyaziqhenya ngokugqokisa i-Afrika. Lokhu kushiwo abashadikazi ababonakala lapha kulesi sithombe esingezansi Isizulu Iphepha Lokuqala P1 /HL 4 DoE/Pilot 2006 NSC Awuvunyelwe ukukopisha leli phepha Phenya ikhasi Ucabanga ukuthi baqonde ukuthini laba uma bethi bagqokisa i-Afrika (2) Kungani beziqhenya laba ngokugqokisa Afrika.

3 (2) Bhala izinto ezimbili ezikhombisa ukuthi laba abasesithombeni bangama-Afrika. (2) Laba ababonakala lapha esithombeni baganene. Ngabe kuliqiniso lokho noma kungumbono nje? Sebenzisa okubona esithombeni ukusekela impendulo yakho. (3) Ngabe uyahambisana noma awuhambisani nokuthi abesilisa baqhine emakhanda, njengoba sibona esithombeni? Sekela impendulo yakho. (3) [12] Fundisisa le ndaba bese uphendula imibuzo elandelayo: Nakuba kubonakala sengathi inkinga yezidakamizwa kwezokugijima iyabhebhetheka eNingizimu Afrika, kodwa abakuleli benza umsebenzi omuhle ukunqanda lo mkhuba kwezemidlalo futhi kumele bashayelwe ihlombe.

4 Selokhu lo nyaka uqalile, cishe masonto onke, iNhlangano yakuleli yokugijima (ASA) imemezela ukuthi kukhona umgijimi omisiwe ngoba ebhadanywe esebenzisa izidakamizwa. Kulabo kubalwa ngisho nabahlonishwa umhlaba wonke abanjengoHezekiel Sepeng. Phela lo mgijimi owazenzela igama kangaka umisiwe iminyaka emibili. Okuxakayo ngezidakamizwa ukuthi zibulala umzimba kodwa abagijimi abazisebenzisayo ziyabasiza. Yize izibalo zishaqisa, elakuleli lingcono kunamanye amazwe ahlonishwayo kwezokugijima anjengoMelika, Brithani kanye ne-Australia. Sengathi kukhona abagqugquzela ukusetshenziswa kwezidakamizwa nakuba benza sengathi bayakugxeka.

5 Sekuthathwe isinqumo sokuba kufundiswe abagijimi bakuleli ngobungozi nangezidakamizwa ezingavumelekile. Okunye okuqhubezela phambili le nkinga ukuthi sezaba yinsada futhi kunodokotela nosokhemisi abathintekayo ekuzidayiseni. Le nkinga ingundabuzekwayo emaphepheni kuleli kodwa ayinkulu kangako. Kungenzeka ukuthi yilesi sihlabani sakuleli esiyimbangela yalokhu Isizulu Iphepha Lokuqala P1 /HL 5 DoE/Pilot 2006 NSC Awuvunyelwe ukukopisha leli phepha Phenya ikhasi Izwe nezwe kufanele lusukumele phezulu udaba lwezidakamizwa kubadlali ngoba phela abadlali laba bayilona izwe uqobo.

6 Izwe lelo liytheleka ngehlazo uma kuke kwatholakala ukuthi kukhona umdlali obanjiwe esebenzisa izidakamizwa. Kuningi okubi okwenzekayo kulelo zwe, njengokwehla kwesithunzi kwalo. Ubani othanda ukwehlelwa isithunzi? Ukuphumelela emqhudelwaneni kuthinta abantu abaningi. Abangaphakathi ezweni lakho nalabo abangaphandle bamanye amazwe bayathinteka. Angiyiphathi eyomndeni walowo ophumelele nendawo akhe kuyo ezweni lakhe. Kusobala ukuthi baningi kakhulu abantu abajivazekayo ngalesi senzo. Ngabe bonke abantu abangena kulesi silingo bayabanjwa noma kukhona abagcina bephumelele? Uma kwenzeka minyaka yonke lokhu ngabe liyoke libe khona ikhambi pho?

7 Uma ucabanga ukuthi uma kukhona obanjiwe onke amaphephandaba nezindaba komabonakude kugiya ngayo leyo ndaba akufanele ukube ngabe basekhona abantu abenza lo mkhuba. Isibindi esedlula ukwenza lesi. Bona nje ngoba abanye baze baye ezinkantolo bephikisana nesinqumo sokumiswa noma sokuyekiswa kwabo. Babika izifo ezibaphathayo ezidinga lezo zidakamizwa, abanye babike lokhu nalokhuya. Okumangazayo ukuthi akekho ongaziswa ngalo mthetho nezimiso zokusebenzisa imithi kulabo abadlala imidlalo ethize. Ngokubona kwakho ucabanga ukuthi lo mkhuba wokusebenzisa izidakamizwa uyoke uphele? Sekela impendulo yakho. (2) Emshweni othile kuthiwa : Umgijimi omisiwe uma ebhadanywe esebenzisa Sebenzisa elinye igama elifanele esikhundleni saleli elibhalwe ngokunzima kepha umgijimi angabhadanywa.

8 (1) Umbhali usitshele ngengozi noma ngobubi bezidakamizwa kubagijimi. Nikeza usizo lwazo lolo angalushongo lapha. (2) Ukubanjwa komgijimi kusakazwa ngokwedlulele ngabezindaba nakuba inkinga ingenkulu lapha kwelakithi. Nikeza isizathu salokhu. (2) Umbhali usola sengathi ababanjwa bonke abasebenzisa izidakamizwa. Ngabe uyavumelana nombhali noma awuvumelani? Sekela impendulo yakho. (2) Uyini umphumela ngokwendaba wokuzenzela igama? Ngabe ukuba abantu bakwethe elinye igama noma ukuduma kakhulu waziwe? (2) Izwe okubanjwa kulo umgijimi owenze lesi senzo amanye amazwe angacabanga ukuthi liyizwe elinjani?

9 (2) Isizulu Iphepha Lokuqala P1 /HL 6 DoE/Pilot 2006 NSC Awuvunyelwe ukukopisha leli phepha Phenya ikhasi Funa igama endabeni elisho : ukukhuthaza. (1) Ngabe sisho ukuthini isisho esithi: Ukushayela ihlombe, kule ndatshana? (2) Njengoba usuyifundile yonke le ndaba, ucabanga ukuthi umbhali wayo uyabadabukela, uyezwelana nabo laba ababanjwayo noma uthi bayalayeka? Sekela impendulo yakho. (2) [18] IMIKLOMELO ISIYONKE: 30 ISIQEPHU B UMBUZO 2 Ufunde indaba elandelayo ephepheni okuthe emva kwalokho walindeleka ukuba uyobikela umhlangano othile ngalokho okufundile.

10 Isikhathi onikezwe sona sifushane kakhulu. Fingqa lesi siqeshana sendaba engezansi sibe ngamagama angama-20 ukuze ukwazi ukusethula njengombiko wakho ngaleso sikhathi osinikeziwe. Impilo eNingizimu Afrika isihamba ngesivinini esikhulu okwenza ukuba intsha igcine isididekile ukuthi kufanele yenzenjani. Lesi sikhathi sifuna umuntu oyaziyo into ayifunayo ngempilo yakhe, ongazinaki zonke lezi zinto eziwubukhazikhazi ezikhona. Okunye okuyinkinga kakhulu kubantu abasha ngabangani. Okuyinkinga ngabangani wukuthi kuba ngabantu abalinganayo. Abantu abalinganayo abakwazi ukubonisana ngezinkinga ngoba basuke bengenalo ulwazi lwempilo. Kufanele bangakhohlwa abantu abasha ukuthi isizwe sibheke kubo njengalokhu phela inkunzi isematholeni [10] Isizulu Iphepha Lokuqala P1 /HL 7 DoE/Pilot 2006 NSC Awuvunyelwe ukukopisha leli phepha Phenya ikhasi ISIQEPHU C UMBUZO 3 Fundisisa lesi siqephu esingezansi bese uphendula imibuzo ezolandela: Zonke izinto zidalelwe isikali esithile.