T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI - || MEGEP

1 LL E T M BAKANLI ITEKST L TEKNOLOJ S TEMEL BOYAMA542 TGD390 Ankara,2011 Bu mod l, mesleki ve teknik e itim okul/kurumlar nda uygulanan er eve retim Programlar nda yer alan yeterlikleri kazand rmaya y nelik olarak rencilererehberliketmekamac ylahaz rlanm bireysel renmemateryalidir. Mill E itim Bakanl nca cretsiz olarak verilmi tir. PARA LE R ..1 RENME FAAL YET n terbiye i n Terbiyenin Tan m ve Amac .. Sel loz Esasl Mamullere Uygulanan n Terbiye Protein Esasl Mamullere Uygulanan n Terbiye Y nl Mamullere Uygulanan n Terbiye pekli Mamullere Uygulanan n Terbiye Sentetik Mamullere Uygulanan n Terbiye FAAL YET ..9 L ME VE DE ERLEND RENME FAAL YET PAMUKLU MAMUL H DROJEN PEROKS T LE Pamuklu Mamul Beyazlatman n Amac.

2 Beyazlatma Y Hidrojen Peroksit le A artma Flottesinde Bulunan Hidrojen Peroksit le Beyazlatma Diyagram ..13 UYGULAMA FAAL YET ..17 L ME VE DE ERLEND RENME FAAL YET BOYAR MADDE VE Boyar maddenin Tan m .. Elyaf Cinsine G re Boyar Maddelerin S n fland r lmas .. Renk Tan m .. Olu Renklerin Elde Renklerin Psikolojik L ME VE DE ERLEND RENME FAAL YET PAMUKLU MAMULLER N D REKT boyar maddelerle Direkt Boyar Maddelerinin Tan m ve Direkt Boyar Maddelerle Pamuk Boyamada Kullan lan Boyar Maddelerle Pamuklu Materyali Boyama Diyagram .. Ard lemler ve Hasl klar n De FAAL YET ..31 L ME VE DE ERLEND RENME FAAL YET Y N ELYAFINI AS T BOYAR MADDELER LE Asit Boyar maddelerininTan m ve Asit Boyar maddelerle Y nl Materyalin Boyanmas nda Kullan lan NDEK Boyar Maddelerle Y nl materyali Boyama Diyagam.

3 Lemler ve Hasl klar n De FAAL YET ..38 L ME VE DE ERLEND L DE ERLEND IKLAMALARKOD542 TGD390 ALANT ekstil TeknolojisiDAL/MESLEKAlan OrtakMOD L N ADIT emelBoyamaMOD L N TANIMIT m elyaf e itlerinin boyamayahaz rlanmas ,pamuk vey nliflerininboyanmas ile ilgilibilgi vebecerilerinkazand r ld bir renme RE40/32 N KO UL n ko ulu KBoyamayapmakMOD L N AMACIG enel Ama Bu mod l ile uygun ortam sa land nda tekni ine uygunboyama lar1)Tekstil liflerine uygulanan n terbiye i lemlerinido ru olarak tan )Pamuklu mamul tekni ine uygun olarakhidrojenperoksit ile )Boyar madde zelliklerive renk olu umlar n do ru olarak tan )Pamuklumamul direktboyarmaddelerletekni ine uygun )

4 Y n elyaf n asitboyar maddelerletekni ineuygun T M RET MORTAMLARI VEDONANIMLARIO rtam:Ayd nl k ortam,terbiyelaboratuvar Donan m:Tekstil materyalleri,atmosferik numuneboyama makinesi, bas n l numune boyama makinesi,et v, laboratuvar gere leri, e itliboyar maddeler veyard mc kimyasal maddeler L ME VEDE ERLEND RMEMod l i inde yer alan her renme faaliyetinden sonraverilen l me ara lar ile kendinizi de erlendireceksiniz. retmen mod l sonunda l me arac ( oktan se melitest, do ru-yanl testi, bo luk doldurma, e le tirme vb.)kullanarak mod l uygulamalar ile kazand n z bilgi vebecerileri l erek sizi de IKLAMALAR1G R G R Sevgili renci,Bizim i in renk,cisimlerin zelliklerini belirtmemize, onlar daha iyi tan mlamam zayard mc olanbir kavramd r.

5 Etraf ndaki cisimlerin renklerini teker teker d nen insanger ekte ne kadar detayl bir renk e itlili i ile kar kar ya oldu unurahatl kla g -cans z t m cisimlerin bir rengi vard r. stelik d nyan n her yerinde ayn t rdekicanl larda ayn renkler vard r. Nereye giderseniz gidin karpuzun rengi hep k rm z d r, kivilerhep ye ildir, denizler mavidir ya da mavinin tonlar d r,kar beyazd r, limonlar sar d r,hi de i olarak elde edilen renklerde de durum de i mez. D nyan n neresine gidersenizgidin sar ile k rm z y kar t r rsan z kavuni i;siyah ile beyaz kar t r rsan zgri eldeedersiniz. Bu da hi bir zaman de i ma azaya girdi inizi ve buradareng renk, e it e it desene ve g r n me sahip,renkleri birbiriyle son derece uyumlu kuma larla kar la t n z d n bukuma lar buraya tesad fen gelmemi tir.

6 Bilin li ki ilerce desenleri izilmi , renkleritasarlanm , gerekli boyama i lemleri yap lm ve daha pek okara a amadan ge tiktensonrama azalarda sergilenmeye ba lanm t materyallerinin (iplik, kuma , giysi pa as ) bu maceralar terbiye i lemleriniolu turur. Bu mod lile tekstil terbiye d nyas na ad m atm olacaks n z. G nl k ya am nher alan nda kullan lan tekstil materyallerinin renklendirmeye haz rl k i lemleri ile en okkullan lan iki lif olan pamuk ve y n renklendirmek konusunda fikir sahibi olacaks n 23 RENME FAAL YET 1 renme faaliyetinde kazand r lacak bilgi beceriler do rultusunda, uygun ortamsa land nda,tekstilliflerineuygulanan nterbiyei lemlerinido ruolaraktan yabileceksiniz.

7 Bulundu unuz ildekibir tekstil i letmesine giderek i letmenin al m oldu ulif t r ne uygun olarak n terbiye i lemlerini kapsayan her i lem ncesi vesonras kuma ta meydana gelende i iklikleri g steren bir kartelahaz rlay n N TERB YE LEMLER n Terbiyenin Tan m ve Amac nterbiye i lemleri, tekstil terbiyesinin ba lang c nda, di er terbiye i lemlerinehaz rl k olarak ve mamul n g r n m n g zelle tirmek i in yap lan mamuldeki yabanc maddeleri uzakla t rma i lemlerinin t m ne i lemlerle tekstil materyalinina a daki zellikleri geli tirilir: G r n m (boyama, basma, parlakla t rma, matla t rmavb.) Tutumu (yumu atma, sertle tirme, dirile tirme, kayganla t rmavb.)

8 Kullan m zellikleri ( kolay t lenir, g tutu ur, su itici, ekmezvb.)Bu i lemler sonucunda mamul nhidrofilli i , bask , apre gibi sonrakii lemlere haz r h le loz Esasl Mamullere Uygulanan n Terbiye lemleriPamuk lifindekiya , mum, pektin gibi yabanc maddeler g r n m n hafif sar mt rakyapmakla kalmaz, life hidrofob (su itici) bir zellik de , basma ve apre gibiterbiye i lemlerinin yap labilmesi i inpamuklumalzemenin zerindeki yabanc maddelerinuzakla t r larak hidrofilli inin (su seven, su emici) artt r lmas gerekir. B ylece lifin boyar RENME FAAL YET 1 AMA ARA TIRMA4madde vedi er kimyasal maddeleri alabilmesi sa lanm loz elyaf na uygulanan n terbiye i lemleri a a da s ralanm t r.

9 YakmaYakma i lemi,kuma zerinde bulunan hav tabakas n (t yc kleri) yok etmekamac yla yap l r. Hav tabakas n n ortadan kalkmas sonucunda kuma y zeyinebird zg nl kkazand r lm olur. Ayr ca dokuma dairesinde zg ipliklerini sa lamla t rmak(mukavemet kazand rmak) ve kayganla t rmak i in yap lan ha llama sonucu kuma zerinde kalm olan ni astal maddelerin de uzakla t r lmas na yard mc olunur. Ha ls kmeKuma lar n dokunmas s ras nda zg iplikleri, meki in gidip gelmesi ve di ermekanik zorlamalarla kar kar ya kal r. Bu iplikleri belirli bir derecede koruyabilmek vekopmalar n azaltabilmek i in ha llama i lemi uygulan l maddeleri hidrofob (su itici=su sevmeyen) zelli e sahiptir.

10 Ayr ca tekstil materyaline sert ve d k m engelleyen birtutum verir. Bu nedenlerle pamuklu mamul zerindeki ha l n giderilmesi ls kme i leminin sonucunda liflere hidrofil zellik kazand r l r ve mamul n sertli igiderilmi olur. Baziki lemler (Hidrofille tirme)Bazik i lemin esas ; pamuk lifleri i erisindeki ve zerindeki b t n yabanc maddelerinuzakla t r lmas , ham pamuklu mamulleri alkali zeltiyle muamele etmeye dayan lem sonucumamul y ksek d zeydesu emicih le gelir(hidrofille me).Ayr califlerdekiyabanc maddeler uzakla t ndan ve liflerdeki do alboyar maddelerin bir k sm bozu tu undan, ham bezin sar mt rak rengi de biraz a l r, beyazla nceYakmadan sonraResim 1.