TAKIM ÇELÝKLERÝ EL KÝTABI - ekoendustri.com

1 TAKIM EL KLER . EL K TABI. Hakan KO AK. Metalurji Y k. M hendisi VII. Bask . Eyl l 2006. Sa lam Metal taraf ndan tak m elikleri kullan c lar i in haz rlanm t r. Tel: (0212) 671 23 31 (PBX) Faks: 549 59 75 Yay n No.: 4. Bu kitab n yay m hakk Sa lam Metal'e aittir. Kitab n hi bir b l m izin al nmadan elektronik, mekanik, fotokopi vb. yollarla kopya edilip veya de i tirilip kullan lamaz. Grafik, bask : Yonca Ajans - Ofset Matbaac l k Ltd. ti. Tel: : (0212) 544 82 17. Bu kitab . Hep daha iyi, Hep daha verimli olan bulmada EL K G B Y RE OLANLARA THAF ED YORUZ .. indekiler ns z .. 005. D rrenberg Edelstahl .. 006. Sa lam Metal Sat Program .. 009. B l m - 1 Tak m elikleri ile lgili Terimler.

2 011. B l m - 2 Kal b n Tasar m ve lenmesi .. 023. B l m - 3 So uk elikleri .. 035. B l m - 4 Plastik Kal p elikleri .. 047. B l m - 5 S cak elikleri .. 055. B l m - 6 Is l lem .. 071. B l m - 7 Bilgi Sayfalar .. 083. 7. Bask ya ns z ve insan bir b t n n ayr lmaz iki par as .. olmadan insan, insan olmadan i . olmuyor. Teknoloji ne kadar geli se de insan fakt r hep n planda, nemi hi azalm yor, hatta art yor nsan n teknoloji ile bulu tu u g nden bu yana, her ey gibi malzeme de geli iyor. Geli en ko ullarda insan, teknoloji ve malzemeye h kmederek ola an st i ler ba ar yor. Hepsi hayat m z daha da kaliteli ve kolay k lmak i Bu kadar teknoloji ile i i e olunca yap lan i in kalitesi, mr , sa lad fayda gibi de erlendirmeler de belirginle meye ba l yor.

3 Malzemeyi do ru kullanmak da i te bu noktada nem kazan yor. Malzemenin do ru ve yerinde kullan lmas ba ar y da birlikte getiriyor. Ba ar l i lerin arkas nda hep do rular g r nmeye ba l yor. Biz de Sa lam Metal olarak i inde bulundu umuz sekt re bir nebze olsun hizmet edebilmek, sekt rde al anlara yol g stermek, onlar n ba ar lar na katk da bulunmak amac ile bir bilgi kayna haz rlama zorunlulu unu kendimizde hissettik ve bu ama la bu kitab haz rlayarak i ini do ru ve kaliteli yapanlar n say s n artt rmaya al t k. lk bask s n 1998 y l nda yapt m z bu kitap olduk a yo un ilgi g rd ve be eni kazand . Bu bizi daha da cesaretlendirdi. Gelen olumlu tepkiler do rultusunda, son d nemde sekt r n ilgisini kazanan yeni nesil malzemelerin de ilavesini yaparak g ncelli ini korumaya al t k.

4 Ngilizce, Almanca ve Romence dillerine de evrilmi olan kitab m z n g ncellenmi 7. bask s ile sizlere hizmet etmenin gururunu ya yoruz. Bir ba ka gururumuz da 2006 May s ay nda bas lan "Bak r Ala mlar El Kitab " d r. Ba ka yay nlarda g r mek zere .. 7 Eyl l 2006. Sayg lar mla Hakan KO AK. Metalurji Y k. M hendisi D RRENBERG EDELSTAHL. D rrenberg Edelstahl, Almanya Engelskirchen'de Agger nehri boyunca kurulu d rt adet fabrikadan olu maktad r. 300 y ldan bu yana elik retimi yapan irketin fabrikalar : 1- Tak m elikleri ve zel Ala ml elikler Fabrikas : elik ergitme konusunda son teknoloji olan DETEM teknolojisi ile retim yapar. retti i ingotlar , Alman elik imalat lar . ba ta olmak zere bir ok elik imalat s na satabilmektedir.

5 Fabrikan n retti i ingotlar hem Alman piyasas nda hem de uluslararas piyasalarda ok tutulmaktad r. 2- Tak m elikleri D k m Fabrikas : B y k kal plar ( rne in otomobil karoseri kal plar ). d k m yolu ile retir. Bu konuda Almanya'n n en nemli imalat s d r. 3- Is l lem ve Y zey Kaplama Fabrikas : Bir ok ilklere imza at lan tesiste s l i lem vakum f r nlar nda yap lmaktad r. 4- Hassas D k m Fabrikas : ok kar k ekilli par alar d k m yolu ile retir. D nyaca bilinen Alman savunma, g da ve otomotiv irketleri bu tesiste zel par alar d kt r rler. D rrenberg Edelstahl - elik ve hizmet bir arada .. temin eder. May s 2006. B l m 1. TAKIM EL KLER LE LG L TER MLER. TAKIM EL KLER LE LG L TER MLER.

6 M kemmel bir kal b n yap m i in tak m elikleri ile ilgili b t n ayr nt lar bilmek gerekmez. Fakat baz ok bilinen terimleri nemsememek de, bir toplant s ras nda veya bir yaz okurken insan g durumlarda b rakabilir. zellikle tak m eliklerinin se iminden, sat n al nmas ndan veya bunun i lenmesinden sorumlu ki iler i in bu terimler ok nemlidir. Bu ki iler s rekli olarak teknik kelimelerle dolu bir baraj i erisindedirler. Reklam veya ilan okurken, sat c larla, metalurjistlerle ve di er m hendis- lerle konu urken, s rekli bu terimler kar lar na kar. Kal p , sat n almadan sorumlu ki inin, eli in yan nda daha bir ok r n de almas . gerekti ini bildi inden bunlar n hepsinde bir uzman gibi davranmas n bekleyemez.

7 D k fiyatlar n etkisiyle veya mam l n a r derecede v lmesi kar s nda sat n almac kal phaneye ba ml olur. Kal p da eli in kullan lmas yla elde edilen tecr beyi sat n almac ya bildirmelidir. E er kal p n n tak m elikleri konusunda yeterli bilgisi yoksa sat n almac hem kal phaneyi hem de retimi rahatlatabilecek yeni geli tirilen eliklerin zelliklerini anlayamayacak veya sadece ucuz oldu u i in ba ka bir eli i alarak ba l oldu u irketi b y k bir s k nt ya sokacakt r. A a da kal b n tasar m ndan, imalinden, s l i leminden, tak m eliklerinin se iminden ve sat n al nmas ndan sorumlu ki ilerin bilmesi gereken terimler s ralanm t r. ALA IM (Alloy) : En az bir tanesi metal olan iki veya daha fazla elementin meydana getirdi i, ayr lamayan bile iktir.

8 Rne in demir bir elementtir. Karbon ile bir araya geldi inde eli i olu turur. elik bir ala md r. ALA IM ELEMENTLER (Alloying Elements) : Metallere baz zellikleri kazand rmak i in ilave edilen elementlerdir. Silisyum (Si) % 'e kadar t m eliklere ilave edilir. Oksijen uzakla t r c etkisi vard r. Daha y ksek oranlarda eli in esnekli ini art r r. Karbon (C) Sertli i, a nma dayan m n art r r, s nekli i d r r. Krom (Cr) eli in sertle ebilirli ini, a nma dayan m n ve s cakl a mukavemetini art r r. %13'ten fazla oranlarda korozyon dayan m sa lar.(Paslanmaz elikler). Mangan (Mn) Sertle ebilirli i art r r, k k rd n zararl etkisini azalt r. A nma dayan m n art r r. Molibden (Mo) Sertle ebilirli i, a nma dayan m n , s ca a mukavemeti (s cak i elikleri, y ksek h z elikleri gibi) art r r.

9 Nikel (Ni) zellikle d k s cakl klarda, eli in toklu unu art r r. Krom ile birlikte korozyon dayan m n art r r. Wolfram (W)-(Tungsten) Molibden'e benzer etkisi vard r. Vanadyum (V) Baz oranlarda tane k lt c g revi yaparak eli i tokla t r r. Daha y ksek oranlarda a nma dayan m n art r r. Kobalt (Co) eli in s cakl a mukavemetini art r r. Bu y zden s cak i eliklerinde ve y ksek h z eliklerinde kullan l r. 13. elik i erisinde karbon bir ala m elementidir. Oranlar n n de i mesi eli in zelliklerini de i tirir. Tak m eliklerinde zellikleri etkileyen en nemli ala m elementleri nceki sayfada s ralanm t r. Baz elementlerin analiz i erisinde m mk n oldu unca az olmas gerekir. Oksijen, hidrojen ve azot gibi elementler elik i erisinde bo luklar ve hatalar olu tururlar.

10 Fosfor, k k rt, selen ve arsenik gibi di er elementler ise eli in iyi zelliklerini azalt rlar. eli in imalat s ras nda bu gibi elementlerin uzakla t r lmas na al l r. Yeni imalat teknikleri ile bu i lem gittik e kolayla maktad r. ALEVLE SERTLE T RME. alamo (Flame Hardening) : Bir S cakl k kal b n sert olmas gereken 820 - 900 oC 45 o kenarlar n n veya y zeylerinin alev tabancas ( alamo) ile r me belli bir h zda s t ld ktan sonra, e rtle ti S . su veya bas n l hava ile Y n sertle tirilmesidir. veya RC 52-54. 2-3 mm gibi plastik kal p (P. elikleri alevle s tmay takiben, las Sertle tirilmi . havada so utma ile kendili- tik 73 b lgenin alt . Ka 8. inden 52-54 RC sertlik al rlar.)