TEKSTİL ÜRETİM VE KULLANIM - Uşak Ticaret ve …

1 TEKST L RET M VE KULLANIM ATIKLARININ, GER KAZANIMI, EVRESEL VE EKONOM K ETK LER U AK T CARET VE SANAY odasi RAPORU-2016 HAZIRLAYAN: ULE ALTUN . Altun Tekstil Geri Kazan m Sekt r Raporu, U ak TSO, 2014 2 ZET Tekstil geri d n m sekt r son on y l i inde lkemiz i in vazge ilemez bir sekt r haline gelmi tir. Ancak Tekstil retimi s ras nda ortaya kan teleflerin geri kazan m T rkiye de nemli bir i levi yerine getirmesine ra men, di er geri kazan m i lemlerine uygulanan te viklerden yararlanamamakta ve evresel ve ekonomik etkileri yeterince bilinmemektedir. Evsel at k ve end striyel at klar birlikte de erlendirildi inde T rkiye de her y l yakla k olarak bir milyon ton civar nda tekstil at n n ortaya kt g r lmektedir. Bu at klar, geri kazan labilir niteliktedir. Bu geri kazan m tamam yla ger ekle tirilebilirse; Ayr ca elde edilecek geri d n t r len pamuk miktar lke k tl pamuk retiminin %17 sini kar layacakt r.

2 , 2014 senesinde T rkiye yi $ l k ithalat y k nden kurtarm t r. T rkiye de pe giden yaln zca polyester ve pamuk r nler geri kazan lm olsa, y lda kaba bir yakla mla 13,1 milyar kWh enerji pamuktan, 14 milyar kWh enerji polyesterden kazan labilecektir. Yaln zca tekstil geri d n m ndeki mekanik tesislerinden elde edilen tekstil at n n elyafa d n t r lmesi ile olu an y ll k ekonomik de er: yakla k l (1 Milyar Yetmi Milyon TL) dir. ( TL/y l) G da, Tar m ve Hayvanc l k Bakanl Bitkisel retim Genel M d rl n n a klamalar na g re, 2013 y l nda 1 milyar 200 milyon TL pamuk deste i verilmi tir. Tekstil geri d n m sekt r sayesinde bu rakam n %17 si olan 204 milyon TL si farkl sekt rlere destek olarak kullan labilecektir. Pamuk retimi i in T rkiye ekili alan n % 17 yani hektar alan ba ka bir tar msal r n i in kullan labilecektir.. Altun Tekstil Geri Kazan m Sekt r Raporu, U ak TSO, 2014 3 S f r de er g r len at klar n lke ekonomisine tekrar kazand r lmas n sa layan geri d n m sekt r n n ayakta kalabilmesi ve d nyadaki di er rakipleriyle yar abilmesi i in desteklenmesi gerekir.

3 Bu anlamda ifanoz da g nl k 1200 ton, karnet te 336 ton, non-woven geri d n m y ntemlerinde g nl k 177 ton ve toplamda g nl k tonluk geri kazan m ile sekt r n desteklenmesi gerekmektedir. 2013 senesi pamuk raporlar na g re T rkiye nin 2014 y l lifli pamuk retimi ton (sekiz y z k rk bin ton) dur. Bu retim lke ihtiyac n n ok alt nda kalm t r. Bu y zden ton lifli pamuk ithal edilmi tir. Tekstil geri d n m sekt r yakla k olarak ithal edilen lifli pamuk kadar bir retim yapmaktad r. Haz rlanan bu raporla geri d n m sekt r n n ekonomik ve evresel anlamda kazand rd klar belirlenmeye al lm ve verilerin nda sekt rdeki sorun ve bunlara ait z m nerileri getirilmeye al lm t r. Bu ba lamda, sekt r n istekleri k saca s yle zetlenmektedir: Geri d n m n te vik edilmesi amac yla sekt rde eski yeni ayr m yap lmaks z n t m yat r mlara destek verilmesi nem arz etmektedir. En az 7 y l s reyle geri d n m sekt r ne te vik verilmesi istenmektedir.

4 Bu kalemler; kurum ve gelir vergilerinde indirim, SGK i veren pay desteklerinin belirli b lgelerde sekt re zel olarak kar lmas sekt re ok b y k bir ivme kazand racakt r. Desteklerin verilmesinde firmalar n geri d n m belgesine sahip olmas istenmelidir. Di er geri kazan m sekt rlerine verilen te vik ve desteklerin tekstil geri kazan m sekt r ne verilmemesi sekt r n en nemli di er sorunudur. Hurda metalde KDV s f r iken, tekstil teleflerinde bu oran % 8 dir. Tekstil teleflerinde de % 0 olmas istenmektedir.. Altun Tekstil Geri Kazan m Sekt r Raporu, U ak TSO, 2014 4 Sekt rde tekstil telefi ara toplay c lara yeni d zenlemeler getirilmesi ve rekabet ko ullar n n olu turulmas gerekmektedir. Telef KDV oranlar d r ld nde, iplik reticilerinin zarar g rmemesi i in, iplik reticilerinin KDV oranlar da s f r a (%0) indirilmelidir. Geri d n m firmalar ndan kan g nl k 150 ton civar retim at kat at k olarak de erlendirilmektedir.

5 Llere g re bu at klar n bertaraf edilmesi de i mektedir. zellikle bertaraf tesisi olmayan illerde bu at klar arac lar taraf ndan toplan lmaktad r yada yak n b lgedeki tesislere y nlendirilmektedir. Tonu 150-TL den bertaraf edilen at klar sekt re y ll k ek y k getirmektedir. evreye duyarl olan sekt r at k maliyetlerini kabul etmekle birlikte, rekabette dezavantajl hale getiren bu durumu kald rmak i in bertaraf ve nakliye bedellerinin te vik edilmesi gerekmektedir. Tekstil geri kazan m sekt r nde yeni yat r m yap labilmesi i in OSB lerde bedelsiz arsa tahsisi yap lmas veya st kullan m hakk n n verilmesi de erlendirilmelidir. plik ithalat na uygulanan anti-damping uygulamas devam etmelidir. Tekstil ve haz r giyim i letmelerinde olu an tekstil teleflerinin mutlaka ayr olarak depolanmas sa lanmal d r. Belediyeler, bu telefleri ayr toplamal d r. B ylece r nlerin temiz kalmas ve ekonomik de erini kaybetmemesi sa lanabilecektir.

6 Mutlaka t m T rkiye yi i eren bir telef tedarik zinciri kurulmal d r. G r ld gibi geri kazan m sekt r , s rd r lebilir retim ve kalk nma n n nemli bir aya d r ve mutlaka desteklenmesi gerekmektedir.. Altun Tekstil Geri Kazan m Sekt r Raporu, U ak TSO, 2014 5 G R Tekstil sekt r , T rkiye de GSYH nin yakla k % 10 unu olu turmaktad r ve d nyada oldu u gibi T rkiye de de en nemli sekt rlerden biridir. 1980 lerle birlikte ortaya kan evresel hareket, g n m zde siyasi partiler, toplumsal kurulu lar ve y netim organlar zerinde nemli etkileri olan bir unsur haline gelmi tir. Tekstil sekt r de bu geli imden etkilenmi ve zellikle terbiye i lemleri s ras nda ortaya kan at k sular bu kapsamda ciddi sorunlara yol a maya ba lam t r. evreci hareketlerin de etkisiyle ekillenen yeni evre yasalar , tekstil sekt r n yeni nlemler almaya zorlam ve geri kazan m da bu er evede nem kazanm t r.

7 Ayr ca geri kazan m n ekonomik karl l n n ke fedilmesi de bu alana olan ilgiyi art rm t r. Son d nemde t keticilerin evreci markalara ilgisi de firmalar bu alana y nlendiren etkenlerdendir. zellikle polyesterin son y llardaki agresif b y mesi ve d nya lif retiminin yakla k % 36 s n olu turmas , sentetik esasl bu r nle ilgili geri kazan m al malar n n zel bir nem kazanmas na yol a m t r. Tekstil at klar n n geri kazan m y ntemleri genel olarak a a daki ba l klar alt nda toplanabilir. A) Mekaniksel y ntemler B) Termo-mekaniksel y ntemler C) Kimyasal y ntemler D) Enerji elde etme E) Di er y ntemler . Altun Tekstil Geri Kazan m Sekt r Raporu, U ak TSO, 2014 6 a) Tekstil retim at klar (telef) b) At klar n a lmas . Altun Tekstil Geri Kazan m Sekt r Raporu, U ak TSO, 2014 7 c) Ara r n rnekleri d) Son r n rnekleri . Altun Tekstil Geri Kazan m Sekt r Raporu, U ak TSO, 2014 8 Mekaniksel y ntemle at klar, iplik, kuma ve dokusuz y zeylerin retiminde kullan labilecek lifli forma getirilirken, termo-mekaniksel y ntemde, yeniden eritilerek gran l haline getirilmekte ve elde edilen gran ller plastiklerin ve liflerin retiminde kullan lmaktad r.

8 Kimyasal y ntemde ise, zellikle sentetik esasl at klar, genellikle kimyasal depolimerizasyon y ntemleri ile hammaddeye veya ara r ne kadar geri d nd r lmekte ve elde edilen r nler, tekstil bitim maddeleri, lifler, doymam re ineler gibi e itli alanlarda kullan lmaktad r. Tekstil at klar n n y ksek kalori de erleri, bu at klar n yak t olarak kullan lmas n da g ndeme getirmektedir, ancak petrol n giderek t kendi i g n m zde sentetik esasl at klar n yak larak tamamen yok edilmesi, ancak son se enek olarak d n lmelidir. a) PET i eler ve polyester (PET) iplik retim at klar b) At klardan elde edilen gran ller ve gran llerin eritilmesiyle retilen polyester iplikler . Altun Tekstil Geri Kazan m Sekt r Raporu, U ak TSO, 2014 9 Her ne kadar evre a s ndan en fazla sorun yaratan hammadde grubu sentetikler olarak g r lse de, do al lifler de evre a s ndan e itli sorunlar olu turmaktad r.

9 Polyesterle birlikte en fazla retilen ve t ketilen di er lif olan pamu un retiminde kullan lan pestisitlerin yol a t evresel zararlar (di er yararl organizmalar n da lmesi, bal k l mlerine yol a mas , yer alt sular na s zmas , vb), geneti i de i tirilmi pamuk retimi ve kimyasal esasl g bre kullan m n n yol a t evresel etkiler gibi nedenlerle evrecilerin yo un tepkisini almaktad r. Do ada sentetiklere k yasla ok daha k sa s rede bozunsa da, retim s recinin yol a t evresel zararlar, art k pamuk lifinin ye il imaj n zedelemektedir. Sentetik lifler ise, petrol esasl r nlerden elde edilmesinin yol a t evresel ve ekonomik sorunlara ilave olarak, do ada uzun s re yok olmamas nedeni ile kat tekstil at klar i erisinde en ciddi sorunlara yol a an gruptur. Tekstil r nleri, hayat m z n en temel ihtiya lar ndan ba layarak, pek ok alan nda ihtiya duyulan malzemelerdir ve retimleri de artarak devam etmektedir.

10 Retim s re lerindeki evresel etkileri azaltmak, do aya at ld nda olu acak sorunlar engellemek, t kenen petrolden daha uzun s re yararlanabilmek gibi nedenlerle, geri kazan m, hem do al hem de rejenere ve sentetik esasl tekstil at klar i in en iyi z m yolu olarak g r lmektedir. Tekstil retimi s ras nda ortaya kan teleflerin geri kazan m T rkiye de nemli bir i levi yerine getirmesine ra men, di er geri kazan m i lemlerine uygulanan te viklerden yararlanamamakta ve evresel ve ekonomik etkileri yeterince bilinmemektedir.. Altun Tekstil Geri Kazan m Sekt r Raporu, U ak TSO, 2014 10 2. T rkiye de retim (Industrial wastes) ve Kullan m Sonras (Post-consumer wastes) Olu an At k Miktarlar Tablo 1: Tekstil retim lemleri S ras nda Ortaya kan At klar retim ekli retim miktar (2009) ton/y l At k Oran (%) Ortalama at k miktar (ton/y l) Karde Pamuk (Ring iplik dahil) 288,940 46,230 Penye Pamuk (Ring iplik dahil) 79,836 29,939 Open-end iplik (pamuk) 303,607 43,944 Strayhgarn iplik 68,283 21-33 18,436 Kamgarn iplik 302,005 max 40 120,802 Polipropilen iplik 310,000 (SUSEB)* 14 43,400 Akrilik iplik 308,000 (SUSEB)* 10-13 35,420 Polyester iplik 360,000 (SUSEB)* 3 10,800 Poliamid iplik 77,600 (SUSEB)* 3 2,328 nil, fantezi iplik, el- rme ipli i, nak ipli i, 293,806 8- 13 30, Pamuklu dokuma 26,214 plik at :1-2/ K rp nt :1-6 plik at : 393 Trimmings: 917 Y nl dokuma 600 plik at :1-2/ K rp nt :1-6 plik at : 9 K rp nt : 21 Sentetik iplik dokuma 121,314 plik at :1-2/ K rp nt :1-6 plik at.