Transcription of TEMEL İMALAT İŞLEMLERİ - megep.meb.gov.tr
1 M LL E T M BAKANLI I MAK NE TEKNOLOJ S TEMEL TORNALAMA LEMLER -1 Ankara, 2014 i Bu mod l, mesleki ve teknik e itim okul/kurumlar nda uygulanan er eve retim Programlar nda yer alan yeterlikleri kazand rmaya y nelik olarak rencilere rehberlik etmek amac yla haz rlanm bireysel renme materyalidir. Mill E itim Bakanl nca cretsiz olarak verilmi tir. PARA LE SATILMAZ. ii A IKLAMALAR .. iv G R .. 1 RENME FAAL YET 1 .. 3 1. TORNA TEZG HLARI .. 3 Torna Tezg hlar .. 3 Torna Tezg h Tan m .. 3 Torna Tezg h e itleri .. 3 niversal Torna Tezg h Ve K s mlar .. 9 Par alar n Ba lama .. 12 Ba lama Ara lar .. 12 Aynalar Fener Mili zerindeki Yerlerinden karma .. 19 Aynalar Fener Mili zerindeki Yerlerine Takma.
2 19 Aynalar n Ters ve D z Ayaklar n S k p Takma .. 21 Ba lamada Salg Kontrol .. 22 Par alar n Aynalara Ba lama .. 22 Torna Kesicileri Ve Bilenmeleri .. 23 Torna Kesicilerinin S n fland r lmalar .. 23 Torna Kalemlerini Bileme .. 32 Tezg h na Kesicileri Ba lama .. 34 Torna Katerleri .. 34 Kalemin Tezg ha Ba lan .. 38 Kalemin K rlenmesine Etki Eden Fakt rler .. 40 Kesme S v s .. 40 UYGULAMA FAAL YET .. 42 L ME VE DE ERLEND RME .. 46 RENME FAAL YET -1 .. 51 2. TORNADA L ME .. 51 Kumpaslar .. 51 ap ve D ap Kumpaslar .. 52 Verniyerli Kumpaslar .. 54 Mikrometreler .. 56 D l .. 57 l .. 57 Derinlik l s .. 58 UYGULAMA FAAL YET .. 60 L ME VE DE ERLEND RME .. 61 RENME FAAL YET -3 .. 62 3. TORNALAMA LEMLER .. 62 Al n Tornalama .. 62 Kesme H z , Devir Say s ve lerlemeyi Ayarlama.
3 62 Par as n n lenmesi .. 65 Punta Deli i Delme .. 66 Punta Yuvas n A ma .. 66 Tornada Punta Matkab Ba lama Ara lar n Se me .. 68 in Al n Y zeyini Punta Yuvas A maya Haz rlama .. 69 NDEK LER iii Punta Matkab le Delmede Dikkat Edilecek Hususlar: .. 70 3. 3. Silindirik Tornalama .. 70 Silindirik D Y zey Tornalama .. 70 Kademeli Tornalama .. 71 Sa ve Sol Yan Kalemi Haz rlamak .. 72 Kademeli Y zey Tornalamak .. 73 Kademelere Pah K rmak .. 73 UYGULAMA FAAL YET .. 74 L ME VE DE ERLEND RME .. 78 MOD L DE ERLEND RME .. 82 CEVAP 83 KAYNAK A .. 85 iv A IKLAMALAR ALAN Makine Teknolojisi DAL/MESLEK Makine Teknolojisi T m Dallar MOD L N ADI TEMEL Tornalama lemleri - 1 MOD L N TANIMI Makine Teknolojisi alan nda tornalama i leminde uygun kesicinin se imi, kesicinin tezg ha ba lanmas , i par alar n n tezg ha ba lanmas , l kontrol , al n tornalama, puta deli i delme, silindirik tornalama, kademeli tornalama i lemlerinin tan t l p uygulanmas na y nelik materyaldir.
4 S RE 40/32 N KO UL Bu mod l n n ko ulu yoktur. YETERL K TEMEL tornalama i lemleri yapmak MOD L N AMACI Genel ama Bu mod l ile uygun ortam ve ara gere ler sa land nda TEMEL tornalama i lemlerini yapabileceksiniz. Ama lar 1. Basit ayakl z mpara ta ile istenen zellikteki torna kesicilerini bileyebileceksiniz. 2. Kesicileri uygun ba lama ara lar ile torna tezg h na ba layabileceksiniz. 3. par alar n uygun ba lama ara lar ile torna tezg h na ba layabileceksiniz. 4. Kumpas ve Mikrometre ile her t rl l me ve kontrol i lemini yapabileceksiniz. 5. Al n tornalama i lemlerini yapabileceksiniz. 6. par alar na tekni ine ve kurallara uygun her t rl punta deli ini delme i lemlerini yapabileceksiniz. 7. Silindirik tornalama i lemlerini yapabileceksiniz. 8. Kademeli tornalama i lemlerini yapabileceksiniz.
5 E T M RET M ORTAMLARI VE DONANIMLARI Ortam: S n f, at lye veya grupla al abilece i t m ortamlar, projeksiyon, tepeg z, bilgisayar ve donan mlar , Donan m: Z mpara ta , g zl k, koruyucu maske so utma s v s , bilenmi kalem rnekleri, izelge ve tablolar, torna tezg hlar , ders kitaplar , niversal aynalar, f rd nd aynas , i kal plar , ayna anahtarlar , metrik ve parmak mikrometreler, mikrometre sehpalar , katerler, e itli torna kesicileri, d ner punta, i par alar (Okul veya okul d nda bulunan at lyeler ve i letmelerden yararlan l r.) A IKLAMALAR v L ME VE DE ERLEND RME Mod l i inde yer alan her renme faaliyetinden sonra verilen l me ara lar ile kendinizi de erlendireceksiniz. retmen mod l sonunda l me arac ( oktan se meli test, do ru-yanl testi, bo luk doldurma, e le tirme vb.)
6 Kullanarak mod l uygulamalar ile kazand n z bilgi ve becerileri l erek sizi de erlendirecektir. 1 G R Sevgili renci, da buhar makinesinin bulunmas yla beraber sanayide b y k at l mlar ya anm t r. Bu at l mlara paralel olarak malat Sekt r de geli mi tir. malat sekt r n n merkezindeki TORNALAMA LEMLER ile retim tezg hlar ndan tala kald rma i lemi, teknolojinin geli mesiyle ilerleme g stermi tir. Bunun sonuncunda Makine Teknolojisi Alan ve tornalama teknolojisinde b y k ve h zl bir geli im sa lanm t r. Bug nk CNC Torna Tezg hlar bu geli imin bir g stergesidir. Bu teknolojideki geli imin temelini olu turan TEMEL TORNALAMA LEMLER -1 Mod l n n i eri ini bilmeniz ve uygulaman z bu alandaki bilgi ve becerilerinizi art racak ve TEMEL TORNALAMA LEMLER -2 mod l n n temelini olu turacakt r.
7 Tornac l k teknolojilerinin bilinmesi ve uygulanmas bir makine imalat s nda aran lan nemli bir zelliktir. Bu nedenle bu mod le sizin daha nceki bilgi ve becerinize ilave olarak ; Tornada kullan lacak olan kesici tak mlar n bilenmeleri, Kesici tak mlar torna tezg h na ba lanmalar , lenecek i par alar n n uygun ba lama ara lar ile ba lanmalar , par alar n n i lenme esnas nda l me i lemleri, Torna tezg h nda al n tornalama, Torna tezg h nda par aya punta deli i delme, Torna tezg h nda silindirik tornalama, Torna tezg h nda kademeli tornalama, konular nda sizlere bilgi ve beceri kazand rmay ama lamaktad r. Bu bilgi ve becerilerin sonucunda; tala kald rma ilkeleri, tornalama tekni inin i lem basamaklar ve torna tezg h nda al arak retim yapabilme becerisini kazanacaks n z.
8 G R 2 3 RENME FAAL YET 1 RENME FAAL YET -1 Torna tezg hlar n tan yarak basit i lemleri yapabileceksiniz. Makine sekt r nde faaliyet g steren i yerlerini gezerek torna tezg hlar n n e itleri ve nemi konusunda bilgi edinerek, tezg h bro rleri ve kataloglar toplay p s n fa getiriniz ve bilgilerinizi arkada lar n zla payla n z. 1. TORNA TEZG HLARI Torna Tezg hlar Torna Tezg h Tan m S k ve emniyetli ba lanm kendi ekseni etraf nda d nen i par as zerinden, s k ve emniyetli ba lanm ve do rusal hareket yapan kesiciler yard m yla tala kald rma i lemine tornalama, bu i i yapan tezg hlara torna tezg h , bu i i yapan ki iye de tornac denir. Kesici kalemin tala kald rma i lemi, tezg h zerinde elle veya otomatik olarak verilir. Torna Tezg h e itleri niversal torna tezg hlar zel i lem torna tezg hlar D ey torna tezg h Otomat torna tezg h Masa tipi (saat i) torna tezg h Revolver torna tezg h A r i torna tezg hlar Kopya torna tezg h ok ama l torna tezg hlar Bilgisayarl n merik kontroll (CNC) torna tezg h RENME FAAL YET 1 AMA ARA TIRMA 4 niversal torna tezg hlar Di er torna tezg hlar n n yapt klar i leri tek ba na yapabilen torna tezg hlar d r.
9 At lyelerde en fazla kullan lan tezg h t r d r. Genel ama l tornalamalar i in kullan l r. zerine aparatlar tak larak ta lama, kopyalama gibi zel ama lar i in de kullan labilir. Resim : niversal torna tezg h D ey torna tezg h aplar b y k kal nl klar k k par alar n i lenmesinde kullan l r. Di er torna tezg hlar ndan oldu u gibi par a, yatay de il dikey konumda ba lan r. Kesici, a a yukar hareket ederek tala kald r r. Resim : D ey torna tezg h 5 Otomat torna tezg hlar ok say da k k par alar n imalat nda kullan l r. Mekanik olarak ayarlanan tezg h, tam otomatik tornalama yapabilir. Tezg h ayar , zerinde bulunan kamlar n yer ve konum de i tirmesiyle yap l r. Tornalanacak silindirik ubuklar otomatik olarak tezg ha s r l r. G n m z CNC torna tezg hlar n n kam versiyonlar da denilebilir.
10 Bu tezg hlarda her t rl hareket (i par as s rme, i par as n n z lmesi/ba lanmas , kesici tak mlar n de i tirilmesi ve tala kald rma i lemleri) zel olarak tasarlanm ve imal edilmi olan kamlar yard m yla yap l r. Tezg hta kullan lacak kamlar, ilgili operasyona g re kam tasar mc lar taraf nda izilir ve izilen bu ekle g re kamlar imal edilir. mal edilen bu kamlar tezg h n ana mili zerindeki yerlerine tak l r. Resim : Otomat torna tezg h Masa tipi (saat i) torna tezg h Boyutlar k kt r ve k k boyutlu par alar n retiminde kullan l r. Bu tezg hlarda vida ekme ve otomatik ilerleme tertibat olmaz. Resim : Masa tipi torna tezg h 6 Revolver torna tezg h ok say da k k par alar n imalat nda kullan l r. Yar otomatik olarak al r. Taret ad verilen ba l a, ok say da kesici, i lem s ras na g re ba lan r.
