VERGİ DENETİMLERİNDE ADAT ... - dengeakademi.com

1 VERG DENET MLER NDE ADAT Y NTEM YLE FA Z HESAPLANMASI VE MUHASEBE KAYITLARI VERG DENET MLER NDE ADAT Y NTEM YLE FA Z HESAPLANMASI VE MUHASEBE KAYITLARI G ray RED K Serbest Muhasebeci Mali M avir Mazars&Denge Denetim YMM A.. Lebib Yalk n Mevzuat Dergisi, Mart 2006 1- G R letmelerin mali i lemlerinin vergisel a dan denetlenmesinde, zellikle kasa hesab hareketleri ile kasada tutulan paran n miktar ve i letmenin ili kili oldu u ki iler ve i letmelerle olan cari hesap hareketleri ile para transferleri zellikle incelenmekte ve bu i lemlerde i letme kaynaklar n n kay t d bir ortamda de erlendirildi i ya da kay tl olsa dahi emsaline nazaran d k bir fiyat veya faizden de erlendirildi i, kulland r ld.

2 Durumlar tespit edilirse, s z konusu kayb n i letme kay tlar na gelir olarak intikalinin sa lanmas ve bu yolla vergi matrah na dahil edilerek, vergi kayb n n telafisi edilmesinde uygulanan bir y ntemdir adat y ntemiyle faiz hesab . al mam zda, adat y ntemiyle faizin zellikle g ndeme geldi i; normalin st nde ger ekle en ve ticari hayat n ger ekleri ile ba da mayacak derecede y ksek kasa bakiyeleri ve i letmenin ili ki i inde orta ortaklar ve di er ilgili i letmelerle olan cari hesap ili kileri ve para transferleri incelenecek, hesaplama y ntemi a klanacak ve muhasebe kay tlar na dair rnekler verilecektir.

3 2- KASA HESABININ VERG SEL Y NDEN DENET M NDE ADAT Y NTEM YLE FA Z HESABI VE MUHASEBE KAYITLARI Kasada Yer Alan Normalin zerindeki Nakit Fazlal na Vergisel Yakla m Ticari hayat n bir ger e i de, hi bir i letmenin elinde at l fon tutmayaca d r. Ger ekten ticari ili kileri i erisinde, tabiri caiz ise bir kuru unun dahi hesab n yapan basiretli bir t ccar, kasas nda asla normal ihtiyac d nda bir mebla tutmayacak ve bu nakit fazlas n mutlaka e itli finansal ara lar vas tas yla de erlendirecektir.

4 Yap lacak denetimlerde, i letme kasa hesab nda s rekli olarak normalin zerinde bir mebla oldu u tespit edilirse kasa hesab ayr nt l bir ekilde incelenecektir. Bu y ksek mebla lar s reklilik g steren bir ekilde devam ediyorsa ( rne in; 7-8 ay boyunca veya 1 y l boyunca hatta daha uzun bir s re) bunun sebebi i letme yetkililerine sorulacakt r. Ayr ca denetim yap lan g n itibariyle kasa say m da ger ekle tirilmelidir. Bu say m neticesinde zaten normalin zerinde bir fiili say m noksan olu ursa i letme yetkililerinin hi bir a klamas na itibar edilmeyecektir.

5 Rne in; mesai saati sonunda yap lacak s rpriz/ani/habersiz bir kasa say m nda, kasa hesab bakiyesine g re kasada YTL olmas gerekirken yap lan say mda YTL gibi bir nakit tespit edilirse aradaki YTL lik fark n mant kl izah n n yap labilece ini d nm yoruz. Uygulamada bir ok k k ve orta l ekli i letmenin kasa hesab n n g nl k ola an ihtiya lar n n zerinde oldu u g r lebilecektir. Buradaki vergisel yakla m; kasada fiilen yer almayan mebla n i letme sahipleri taraf ndan i letmeden ekildi i ve kendi ahsi inisiyatiflerinde ve ahsi ihtiya lar i in kullan ld eklinde olacakt r.

6 Nerimiz; kasan z n bilfiil alabilece inden daha fazla bir nakdi asla hesaplar n zda tutmay n(!) Elbette bu olaya mizahi bir yakla md r. Olmas gereken i letmenin ola an ihtiya lar kadar nakdin i letme kasas nda bulunmas ve nakit fazlas n n banka hesaplar nda yer almas d r. Tevsik Zorunlulu u Uygulamas n n Y ksek Kasa Bakiyelerine Etkisi Bilindi i zere, 213 say l Vergi Usul Kanununun m kerrer 257 nci maddesinin birinci f kras n n (2 numaral bendinin) vermi oldu u yetkiye istinaden Maliye Bakanl nca ticari i lemler ve finansal hareketlerin taraflar n n izlenmesi ve vergiyi do uran olay n mali kurumlar n kay t ve belgeleri yard m yla tespit edilmesi amac yla yay mlanan 320, 323 ,324 ve 332 s ra numaral Vergi Usul Kanunu Genel Tebli leri ile, tarihinden itibaren m kelleflerin T rk Liras n ( 320 s ra numaral VUKGT ile De den ge erli olmak zere YTL olarak belirlenen bu tutar.)

7 Tarihli 323 s ra numaral VUKGT ile den itibaren ge erli olmak zere YTL na y kseldikten sonra 332 s ra numaral VUKGT ile den itibaren ge erli olmak zere YTL na d r lm t r.) a an tahsilat ve demelerini banka, zel finans kurumlar ve Posta ve Telgraf Te kilat Genel M d rl (PTT) arac k l narak yap lmas gerekti i, ancak bankalar, zel finans kurumlar veya PTT arac k l nmak suretiyle tevsiki zorunlu olan l k i lem tutar n n belirlenmesinde faturada g sterilen mebla n esas al naca bu bedelin farkl tarihlerde denmesi halinde ise her bir demenin de tahsilat ve demenin yap laca kurumlardan ge irilmesi gerekti i belirtilmi tir.

8 Bu d zenleme neticesinde art k i letmeler, eskiden oldu u gibi sadece tahsilat veya tediye makbuzu (i letme i inde d zenlenen ve i letmede kalan evraklard r bunlar ve genel kabul g rm denetim standartlar a s ndan itibar edilmesi, kan t nitelikleri en az olan evraklar i letme i inde d zenlenen ve i letmede kalan evraklard r) d zenleyerek, kendi inisiyatiflerinde olduk a y ksek tutarl kasa nakit hareketlerini asl nda ger ekle medi i halde ger ekle mi gibi g sterememektedirler. Bu k s tlama baz i letmelerin y ksek tutarl kasa bakiyelerinin de fiktif bir ekilde azalt lmas yolunu engellemi tir.

9 Eskiden herhangi bir i letme y ksek tutarl kasa bakiyesini orta a deme eklinde g sterebilmekte ve azaltmakta ya da tam tersini, kasa hesab nda kay t d i lemler nedeniyle olu an ters bakiye durumlar n ortaktan tahsilat eklinde asl nda olmayan i lemleri kaydederek d zeltebilmekteydi. Bu a dan bak l nca tevsik zorunlulu u uygulamas ok isabetli bir d zenleme olmu tur ve bizce YTL lik st s n r daha a a ya indirilmelidir. Kasa Hesab na Adat Y ntemiyle Faiz Hesab Bu noktada adat kavram n a klamak istiyoruz.

10 Adat finansal literat rde (g n x kredi tutar ) eklinde a klanabilmektedir. Dolay s yla bilindi i zere klasik g nl k faiz hesab ise (g n x kredi tutar x faiz oran ) / eklinde olmaktad r. Vergisel a dan yap lacak adat y ntemiyle faiz hesab nda buradaki kredi tutar ; kasa hesab a s ndan ticari hayat n gerekleri, i letme ola an nakit k lar zerinde oldu u ve i letmenin gelir hanesine girmeyen bir ekilde, i letme kay tlar d nda de erlendirildi i kabul edilen tutard r. Ancak dikkat edilecek husus, kasa hesab bakiyesinin tamam faiz hesab nda dikkate al nmayacak, normal olarak kabul edilebilecek azami kasa tutar (azami bakiye) tespit edilecek ve asgari tutar n zerinde kalan bakiyeler faiz hesab nda dikkat al nacakt r.