YAPI MALZEMELERİNİN AVRUPA YANGINA TEPKİ SINIFLARI ...

1 Gazi niv. M h. Mim. Fak. Der. J. Fac. Eng. Arch. Gazi Univ. Cilt 21, No 1, 39-54, 2006 Vol 21, No 1, 39-54, 2006 YAPI MALZEMELER N N AVRUPA YANGINA TEPK SINIFLARI , KONUNUN T RK YE - AVRUPA GENEL NDE RDELENMES VE ULUSAL SINIFLARIN YEN AVRUPA SINIFLARINA UYARLANMASI F sun DEM REL ve Sedat ALTINDA * Mimarl k B l m , M hendislik Mimarl k Fak ltesi, Gazi niversitesi, 06570 Maltepe, Ankara (Geli /Received: ; Kabul/Accepted: ) ZET AVRUPA Birli i teknik mevzuat nda yap malzemeleri konusunda var olan geli meler ve bu geli melerin mimarl k disiplinine olan yans malar , AVRUPA Birli ine ye t m lkelerde oldu u gibi, bu s reci ok yak ndan takip eden lkemizde de geni yank lar uyand rmaktad r. Konunun g ncelli i ve AVRUPA Birli ine uyum s reci, lkemizde yang n mevzuat n n yeniden yap land r lmas n zorunlu k lmaktad r.

2 Bu makalede; AVRUPA Birli inin, ye lkeler aras ndaki farkl yakla mlar ortadan kald rmak amac yla yay mlad ve yap malzemelerine genel bir yakla m getiren Yap Malzemeleri Direktifi (89/106/EEC), yang ndan korunum er evesinde incelenmi tir. S z edilen direktif ba lam nda, yap malzemelerinin AVRUPA yang na tepki s n flar (Euroclasses) ve s n fland rmaya temel olan test standartlar ile s n fland rma kriterlerinin analizi yap lm t r. Ayr ca makalede, AVRUPA Birli ine ye 26 lke ve AVRUPA Serbest Ticaret Birli ine (EFTA) ye 4 lke ara t r larak, bu lkelerin ulusal yang na tepki s n flar n n, yeni AVRUPA s n flar na g re d zenlemelerine yer verilmi tir.

3 Yap lan bu ara t rma sonunda, lkemiz yang n mevzuat nda yer alan ulusal yang na tepki s n flar n n, yeni AVRUPA s n flar na (Euroclasses) g re uyarlamas yap lm t r. Anahtar Kelimeler: Yang n, yap malzemeleri direktifi, yap malzemeleri AVRUPA yang na tepki s n flar . SCRUTINIZING EUROCLASSES OF REACTION TO FIRE OF BUILDING MATERIALS AND ADAPTATION OF NATIONAL CLASSES TO NEW EUROCLASSES ABSTRACT The latest developments on the subject of construction materials in technical regulations of European Union and their reflections on the discipline of architecture have important effects in our country as well as in many European Union Member States, and this process is followed very closely. The process of harmonization to European Union and actuality of the subject make the re-structuring of the fire regulation necessary in our country.

4 This paper analyses the Construction Products Directive (89/106/EEC) published by European Union to eliminate different approaches among the Member States. The Directive brings a general approach to construction products with respect to protection against fire. In this work, reaction to fire classes (Euroclasses) of construction materials within the content of Construction Product Directive was analyzed, and the test standards which are the base for classification and classification criteria were specified. In addition, the arrangements of the national reaction to fire classes of 26 European Union Member States and 4 European Fair Trade Association (EFTA) countries according to the new Euroclasses were given in this article.

5 At the end of this research, arrangements of the national reaction to fire classes involved in the national fire regulation were adapted according to the new Euroclasses. Keywords: Fire, construction products directive, Euroclasses of reaction to fire of construction products. F. Demirel ve S. Alt nda Yap Malzemelerinin AVRUPA Yang na Tepki S n flar , Konunun T rkiye - AVRUPA Genelinde rdelenmesi 40 Gazi niv. M h. Mim. Fak. Der. Cilt 21, No 1, 2006 R Bir ok lke, yang ndan korunma amac yla kabul edilebilir minimum seviyeyi olu turmak i in h kme dayal zorunluluklar getirmi tir. Bu zorunluluklar, binalar n tasar m nda mimar ve m hendisler i in rehber g revini stlenmektedir.

6 Ancak, tamamen h kme dayal tasar mlar, her zaman ihtiya duyulan esnekli i sa lamad gibi belirlenmi fonksiyonel ihtiya lar n kar lanamad durumlar da do urmaktad r. Performansa dayal d zenlemelerde ise, kabul edilebilir kt lar ve k s tl olmayan say da z mler zerine odaklanma s z konusudur. G n m zde, d nya ap nda fonksiyona ve performansa dayal d zenlemelerin, y netmeliklerin olu turulmas y n nde bir e ilim olu mu tur [1]. Baz lkeler bu yakla m y llar nce kabul etmi olup, baz lkelerde ise yeni olu um a amas ndad r. ye lkeler aras ndaki bu farkl yakla mlar ortadan kald rmak amac yla AVRUPA Birli i, Yap Malzemeleri Direktifini (Construction Product Directive-CPD) yay mlam t r [2].

7 Bu direktif lkemizde de G mr k Birli i Antla mas er evesinde, adapte edilmesi gereken AVRUPA Birli i Teknik Mevzuat n n, 4703 say l , r nlere li kin Teknik Mevzuat n Haz rlanmas ve Uygulanmas na Dair Kanun kapsam nda Bay nd rl k ve skan Bakanl nca uyumla t r larak, 8 Eyl l 2002 y l nda Yap Malzemeleri Y netmeli i (89/106/EEC) ad alt nda yay mlanm t r [3]. Yap Malzemeleri Direktifi (89/106/EEC) ne g re, yap lar n kar lamalar gereken temel gerekler mevcut olup, bunlar yap malzemelerinin teknik zelliklerini etkilemektedir. Bu temel gereklerin en nemlilerinden biri de yang n durumunda emniyettir. ye lkelerin ulusal yang n mevzuatlar na bak ld nda, co rafi, iklimsel ve/veya ya am ko ullar ndaki farkl l klar nedeniyle, yap malzemelerinin kar lamas gereken zelliklerinin de farkl la t g r lm t r.

8 AVRUPA Birli ince, bu farkl l klar n yap malzemelerinin serbest dola m ve kullan m n engellememesi i in yang n durumunda emniyet temel gere i do rultusunda, malzeme performans s n flar olu turulmu tur. Bu al mada; yang ndan korunum ba lam nda, Yap Malzemeleri Direktifi(89/106/EEC) ile yang nla ilgili temel gerek do rultusunda olu turulmu malzeme performans s n flar ndan biri olan AVRUPA yang na tepki/reaksiyon s n flar incelenerek, konu ile ilgili olarak lkemizde ve AVRUPA daki durumun ortaya konulmas ama lanm t r. 2. YANGINDAN KORUNUM VE YAPI MALZEMELER D REKT F (CPD-89/106/EEC) Yap Malzemeleri Direktifi, AVRUPA Birli inin yirminin zerinde r n grubu i in geli tirdi i yeni yakla m direktifleri kapsam ndad r [4].

9 Bu direktifin iki temel amac bulunmaktad r; G venlik ve kamu yarar i in her lkenin kendi a s ndan ortaya koydu u temel gereklerin ortak noktas n n saptanmas , retimin ortak y ntemi belirlenerek, standartlar n ortak hale getirilmesi ve b ylece AB lkeleri aras ndaki ticarette teknik engellerin ortadan kald r larak, yap malzemelerinin serbest dola m n n sa lanmas d r. Yap malzemeleri direktifinin alt temel gere i bulunmaktad r [2]. Bunlar; 1) Mekanik dayan m ve kararl l k (stabilite), 2) Yang n durumunda emniyet, 3) Hijyen, sa l k ve evre, 4) Kullan m emniyeti, 5) G r lt ye kar korunma, 6) Enerjiden tasarruf ve s korunumudur. Yukar daki temel gereklerden g r ld gibi, bug ne dek T rkiye de zerinde fazlaca durulmayan yang n mevzuat , AVRUPA Birli i taraf ndan olduk a nemsenmekte olup, ikinci temel gere i olu tur-maktad r.

10 Kinci temel gere in alt temel gerekleri ise a a da verilen ekilde olu turulmu tur [2]. a) n a edilen yap n n y k ta ma kapasitesi belli bir s re azalmamal d r [Yang na Dayan m YD (Fire Resistance)]. b) Yap i inde yang n kmas , yang n n ve duman n yay lmas s n rl olmal d r [Yang na Tepki-YT (Reaction to Fire)]. c) Yang n n evredeki yap lara yay lmas s n rl olmal d r [YD, YT, Aktif G venlik Sistemleri-AGS (Active Security Systems)] d) Yap sakinleri binay terk edebilmeli veya ba ka yollarla kurtarabilmelidir [YD, YT, AGS, Alg lama Sistemleri-AS (Signalling Systems)] e) Kurtarma ekiplerinin emniyeti g z n ne al nmal d r (YD, YT, AGS, AS). Yukar da belirtilen temel alt gerekler i inde, zellikle mimarl k disiplini i ine giren ve pasif yang n g venlik nlemlerinden birini olu turan yap malzemelerinin yan c l k zellikleri (reaction to fire) ile ilgili ortak AVRUPA S n flar (Euroclasses), 2000/147/EC say l [5] komisyon karar ile ortaya konulmu tur.