Yayg›n Anksiyete Bozuklu¤unun Tedavisi ve Yeni …

1 60 Yayg n Anksiyete Bozuklu unun Tedavisi ve Yeni Yaklafl mlarKlinik Psikofarmakoloji B lteni, Cilt: 11, Say : 1, 2001 / Bulletin of Clinical Psychopharmacology, Vol: 11, N.: 1, 2001G R Yayg n Anksiyete bozuklu u (YAB), tan sistemle-rine DSM-III ile birlikte girmi olan yeni biranksiyete bozuklu u tan s d r. Akut ve iddetlianksiyete ataklar ile daha d k iddette ve dahakronik Anksiyete klinisyenlerce eskiden beri ay rtedilebilmesine kar n, bunlar o unlukla birarada yada birbirlerinin yerini tutar bi imdekavramla t r lm t r. Bu durum benzer kliniksendromlar tan mlayan ok say da tan (Da Costasendromu, efor sendromu, asker kalbi, Anksiyete his-terisi, Anksiyete nevrozu, kardiyak nevroz, irritablkalp, n rosirkulatuvar asteni, hiperventilasyonsendromu, atipik depresyon, fobik Anksiyete /deper-sonalizasyon sendromu vb.) olu mas na yol a m t r(1, 2). Bu sendromlar n tan mlan nda bazen panikata fenomenleri, bazen kronik ve yayg n Anksiyete eleri, bazen de anksiyetenin somatik belirtileri nplana kar lm t r.

2 Psikiyatri literat r nde en yayg nkullan lan , Freud'un tan mlad anksiyetenevrozudur. Anksiyete nevrozunun trisiklik antidep-Yayg n Anksiyete Bozuklu unun Tedavisi ve Yeni Yakla mlarDr. mer Saat io lu1 ZET:YAYGIN ANKS YETE BOZUKLU UNUN TEDAV S VE YEN YAKLAfiIMLARYayg n Anksiyete bozuklu u (YAB), afl r s k nt veya endifle ve ok say da bedensel-psikolojik belirtileri i erir. Psikiyatrikbozukluklardan en s k g r lenlerden birisidir. Bu yaz da zel-likle YAB nun Tedavisi ve tedaviyle ilgili yeni yaklafl mlar eleal nm flt r. YAB ile ilgili kapsaml literat r (MEDLINE, APEL,PSYCHLIT) taramas yap lm fl konu ile ilgili psikiyatrik, t bbi vepsikolojik makaleler ve kitaplar incelenmifltir. Bu g zdenge irme yaz s YAB nun tan m n , klinik gidiflini, Tedavisi vetedavideki yeni geliflmeleri i ermektedir. YAB ocukluk d ne-minde bafllar ve uzun seneler devam eder ve s kl kla depres-yon ve kiflilik bozukluklar ile birlikte g r l r. YAB nun kronikyap s n n olmas sebebiyle tedavinin aylar ya da y llarcas rd r lmesi gerekebilir.

3 Tedavi farmakoterapi ve eflitlipsikoterapileri kapsamaktad r. K sa d nem tedavi i in benzo-diazepinler (BZ) yarar sa lar. Ayr ca buspiron ve antidepresan-lar da YAB olan hastalarda yarar sa lamaktad r. Hastalara,semptomlar n kontrol alt na al nmas n ve yan etkilerin tolereedilmesini sa layan yeterli d zeyde doz titrasyonunu i erenfarmakolojik giriflimlerde bulunulmal d r. Uygun farmakoterapigiriflimine yan t vermeyen hastalar i in yeniden psikiyatrikde erlendirme yap lmal d r. Anahtar s zc kler:yayg n Anksiyete bozuklu u, farmakoterapi,psikoterapiKlinik Psikofarmokoloji B lteni 2001;11:60-77 ABSTRACT:TREATMENT OF GENERALIZED ANXIETY DISORDER ANDNEW APPROACHESG eneralized anxiety disorder (GAD) includes excessive worry oranxiety and the number of physical and psychologic is some of the most frequent psychiatric disorders. In thisarticle, the treatment and the new approaches of the treatmentin GAD were particularly evaluated. It was used computerizedliterature (MEDLINE, APEL, PSYCHLIT) searches to identifyclinical, research, and review articles on this subject.

4 Variousjournals and textbooks from the psychiatric, medical andpsychology literature were accessed. This review includesfindings on the identification of GAD, clinical presentations,outcome and treatment interventions. GAD commonly deve-lops in childhood and continues for many years, and it fre-quently occurs with depression and personality of the frequently chronic nature of generalized anxietydisorder, they may need to be continued for months to consists of pharmacotherapy and various forms ofpsychotherapy. The benzodiazepines are used for short-termtreatment. Buspirone and antidepressants are also used for thepharmacologic management of patients with generalizedanxiety disorder. Patients must receive an appropriate pharma-cologic trial with dosage titrated to optimal levels as judged bythe control of symptoms and the tolerance of side reevalution should be considered for patients whodo not respond to an appropriate trial of words:generalized anxiety disorder, pharmacotherapy,psychotherapyBull Clin Psychopharmacol 2001;11:60-771 Bak rk y Ruh Sa l ve Sinir Hastal klar E itim ve Araflt rma HastanesiYaz flma Adresi / Address reprint requests to: Dr.

5 Mer Saat io lu, Atak y, 9. K s m, A5-A Blok, Kat 12, Daire:61 34750 STANBULT elefon: +90 (212) 572 9596 Fax: +90 (212) 572 9598E-mail: Saatcioglu (60-77) 13/4/01 15:24 Page 60resanlara ve benzodiazepinlere farkl yan t vermesineba l olarak, iki ayr Anksiyete sendromunu i erdi i ne s r lm t r (3). Ba ka g zlemlerle de destekle-nen bu bulgu DSM-III s n fland rmas nda anksiyetenevrozu tan s yerine panik bozukluk (PB) ve YABtan lar n n konmas na yol a m t r (4). YAB ile ilgilitan sorunlar DSM-IlI-R'de bir l de giderilmi bozukluklar kategorisinden ve ya am olay-lar na reaktif, k sa s reli Anksiyete hallerindenay rabilmek amac yla tan i in gerekli olan 1 ayl ks re, 6 aya kar lm t r. Ayr ca 18 semptomluk liste-den 3 semptom yerine, 6 semptom aranmas l t getirilmi tir (5). Bu yeni l tler uyguland nda,YAB'nun ok y ksek bulunan, genel toplumdakiya am boyu prevalans oranlar nda b y k d leroldu u g r lm t r (6). DSM-III-R ile I'inci eksende o ul tan koyma olana n n sa lanmas ve endi ekavram n n vurgulanmas YAB'nun ba ms z birtan sal kategori olarak g lenmesini sa 1ayabilmi tir(7).

6 DSM-IV te ''a r Anksiyete ve endi e''yi niteleyen''ger ekd '' s zc kald r lm , endi enindenetlenemez oldu u vurgulanm ve topIumsal,mesleksel alanlar ve i levselli in nemli di eralanlar nda bozulma yapmas gerekti i belirtilmi tir(8). li kili semptomlar zerinde yap lan al malarda otonomik etkinlik art semptomlar n n YAB'na zg l olmad n , motor ve ruhsal gerilim semptom-lar n n daha ok bulundu unu g stermesi zerine;18 semptomluk liste 6'ya, l te uygunluk i ingereken semptom say s 6'dan 3'e indirilmi tir (8,9).B ylece YAB klini inin ve s n rlar n n daha netle erekg venirli inin artaca umulmaktad r. DSM-IV tan kriterleri Tablo1. de g sterilmi nun ya am boyu prevalans %4,1-6,6 olup,bu hastalar n doktora ba vuru oran di er hastal k-lardan 2 kat daha fazla bulunmu tur. Kad nlardaerkeklerden daha fazla g r lmektedir. Ba lang belirtileri genellikle kademeli olarak art ve iddetlenme g sterir. Ba lang ya ortalama 20 ya ncesidir ve alevlenme iyile me d nemleri ile gidenkronik seyir g sterir (10-13).

7 YAB da kaslarda gergin-lik, iritabilite, uykusuzluk, yorgunluk, yerinde dura-mama gibi psikolojik a r uyar lma olur. Bili sels recin bozularak konsantrasyonda azalma, sorun-lara gere inden fazla nem verme ve a r endi elen-me belirginle ir. Ba etme y ntemlerinin yetersizle -mesiyle ka nma, erteleme, sorun zmede g l kortaya kar (14,15).Ay r c Tan Anksiyete , bir ok t bbi durumda ve ruhsal bozuk-61 . Saat io luKlinik Psikofarmakoloji B lteni, Cilt: 11, Say : 1, 2001 / Bulletin of Clinical Psychopharmacology, Vol: 11, N.: 1, 2001A. En az 6 ay s reyle hemen her g n ortaya kan, bir ok olay ya da etkinlik hakk nda (iflte ya da okulda baflar gibi) afl r Anksiyete ve z nt (endifleli beklentiler) Kifli, z nt s n kontrol etmeyi zor bulur .C. Anksiyete ve z nt , afla daki alt semptomdan ne (ya da daha fazlas na) efllik eder (son 6 ay boyunca hemen herzaman en az ndan baz semptomlar bulunur). Not: ocuklarda sadece bir maddenin bulunmas yeterlidir.

8 (1) huzursuzluk, afl r heyecan duyma ya da endifle(2) kolay yorulma(3) d fl ncelerini yo unlaflt rmada zorluk ekme ya da zihnin durmufl gibi olmas (4) irritabilite(5) kasgerginli i(6) uyku bozuklu u (uykuya dalmakta ya da s rd rmekte g l k ekme ya da huzursuz ve dinlendirmeyen uyku)D. Anksiyete ve z nt oda bir Eksen 1 bozuklu unun zellikleri ile s n rl de ildir , rn. Anksiyete ya da z nt bir PanikAta olaca (Panik Bozuklu unda oldu u gibi), genel bir yerde utan duyaca (Sosyal Fobide oldu u gibi), hastal kbulaflm fl olma (Obsesif-Kompulsif Bozuklukta oldu u gibi), evden ya da yak n akrabalar ndan uzak kalma (Ayr lmaAnksiyetesi Bozuklu unda oldu u gibi), kilo alma (Anoreksiya Nervozada oldu u gibi), bir ok fizik yak nman n olmas (Somatizasyon Bozuklu unda oldu u gibi) ya da ciddi bir hastal n n olmas (Hipokondriazisde oldu u gibi) ile ilgilide ildir ve Anksiyete ve z nt sadece Posttravmatik Stres Bozuklu u s ras nda ortaya kmamaktad r .E. Anksiyete , z nt ya da fizik yak nmalar klinik a dan belirgin bir strese ya da toplumsal, mesleki alanlarda ya da ifllev-selli in nemli di er alanlar nda bozulmaya neden olur.

9 F. Bu bozukluk bir maddenin ( m. k t yekullan labilen bir ila , tedavi i in kullan lan bir ila ) ya da genel t bbi bir durumun( rn. hipertiroidizm) do rudan fizyolojik etkilerine ba l de ildir ve sadece bir Duygudurum Bozuklu u, Psikotik birBozukluk ya da Yayg n Geliflimsel Bozukluk s ras nda ortaya kmamaktad 1. Yayg n Anksiyete Bozuklu u Tan Kriterleri (DSM IV)10-O. Saatcioglu (60-77) 13/4/01 15:24 Page 61lukta g r len bir belirtidir. Ay r c tan da iyi biranamnez ve yk alma, fizik ve ruhsal muayene vegerekli laboratuvar incelemeleri ile tan koyma kolay-la r. Ba ka bir eksen Ibozuklu u olsa bile YABtan s konabilir. Bunun ko ullar DSM-IV' teki YAB''D'' l t ile a klanm t r. Endi enin oda di erbir bozuklukla ili kili olmamal d r. Endi eyi obsesyoneld ncelerden ay rmak nemlidir. Obsesyoneld nceler yaln zca her g nk ya da ger ek ya amsorunlar yla ilgili a r endi eler de ildir. Aksines kl kla zorlant , d rt ve imgeler bi imini alan ego-distonik d nceler de ildir ve o una kompulsiyon-lar e lik eder (8).

10 Uyum bozuklu undaki Anksiyete 6aydan k sa, bir ya am olay na tepkisel ve herhangi biranksiyete bozuklu u l tlerini kar lamayan biranksiyetedir. Patolojik olmayan Anksiyete ile YABanksiyetesi ayr m nda endi enin denetlenemezolmas , i lev bozucu niteli ine bak lmas ' ndaki Anksiyete daha yayg n, belirgin ve dahauzun s relidir. Ayr ca g nl k ya am anksiyetelerinebedensel belirtilerin e lik etmesi az g r l r. Sonolarak ki ideki endi e nedeni say s ne kadar oksa YABolas l da o kadar y ksektir (8,9). YAB'nda depres-yon olmasa bile baz depresif belirtiler g r lebilir(11,16). Depresyon-YAB birlikteli i de s kt epizodlar nda Anksiyete semptom olarakbulunabildi i i in, depresyonun gidi i s ras nda ekolarak bir YAB tan s konmamal d r (8,17). YAB undaya am kalitesinin depresyonla k yasland bir al mada, ya am kalitesi YAB nda daha d kbulunmu tur (18). Tablo 2. de YAB, panik bozuklukve major depresyonun zellikleri kar la t r lm t r.