De maatschap - Welkom bij VDV

1 De maatschap Een samenwerkingsvorm die meer flexibiliteit biedt naar ontbinding toe, en daarom geschikter is voor samenwerkingsverbanden van tijdelijke aard - zowel tussen bedrijven als tussen personen - is de maatschap . Een maatschap is aan weinig formaliteiten onderworpen en wordt slechts minimaal gereglementeerd in de wet. Partijen kunnen de maatschap in grote mate zelf structureren en afstemmen op hun eigen noden en op de realisatie van het beoogde project. Als het project is afgelopen, laat een maatschap zich op een eenvoudige wijze ontbinden. Doelstelling De belangstelling voor deze rechtsfiguur is de laatste tijd sterk toegenomen, ongetwijfeld net omwille van het beperkte aantal regels waaraan ze onderworpen is. In diverse vormen van samenwerking vinden we tegenwoordig de maatschap terug. Ze vormt ook een volwaardig alternatief voor tijdelijke handelsvennootschappen.

2 Zo treffen we soms een maatschapovereenkomst aan tussen samenwonenden, die in die overeenkomst vorm geven aan hun samenlevingsverhouding. Ook voor successieplanning blijkt de maatschap vaak geschikt te zijn. Er wordt dan op fiscaal vlak een splitsing gecre erd tussen de economische en de juridische eigendom: de schenker kan zijn vermogen doen overgaan op zijn rechtsopvolgers zonder daarom meteen afhankelijk te worden van hun beslissings- en beschikkingsmacht: hij behoudt de controle over het vermogen dat hij overdraagt. Ook in internationale fiscale planningen wint de maatschap steeds meer aan belang. De maatschap wordt dus voor uiteenlopende doeleinden ingezet. De voordelen zijn legio: de maatschapstructuur kost weinig, is discreet (geen wettelijke boekhoudkundige of publicatieverplichtingen), is fiscaal transparant, laat een vrije winstverdeling toe, enzovoorts.

3 Definitie Een maatschap is een vennootschap met een burgerlijk of handelsdoel die geen rechtspersoonlijkheid bezit. Wat is ook weer een vennootschap? Een vennootschap is : een contract op grond waarvan twee of meer personen overeenkomen iets in gemeenschap te brengen met als doel n of meer nauwkeurig omschreven activiteiten uit te oefenen en met het oogmerk aan de vennoten een rechtstreeks of onrechtstreeks vermogensvoordeel te bezorgen. Elke samenwerking tussen personen die voldoet aan deze definitie, kan als een maatschap gekwalificeerd worden. Een schrijnwerker en een loodgieter die op regelmatige basis samenwerken en elkaar daarbij bijvoorbeeld materiaal ter beschikking stellen, kunnen als een maatschap gekwalificeerd worden. In principe moeten zij dan ook de regels respecteren die op een maatschap van toepassing zijn.

4 1 Kenmerken 1. burgerlijke en commerci le maatschappen Afhankelijk van de activiteiten die de maatschap aan de dag wil leggen, kan zij een burgerlijk of een handelsdoel hebben. Welke hoedanigheid de vennoten zelf hebben, is hierbij ondergeschikt. Voert de maatschap vooral burgerlijke activiteiten uit, dan zal zij als een burgerlijke maatschap gekwalificeerd worden. Voorbeeld: de samenwerking van accountants, advocaten, notarissen, belastingconsulenten, beheerders van immobili n, .. Stelt de maatschap hoofdzakelijk daden van koophandel, dan spreken we over een maatschap met een commercieel karakter. Het onderscheid tussen een burgerlijke en een commerci le maatschap is vooral van belang voor de aansprakelijkheid van de vennoten. In een commerci le maatschap zijn de vennoten hoofdelijk aansprakelijk voor alle schulden van de maatschap .

5 Dat wil zeggen dat een schuldeiser om het even welke vennoot kan aanspreken voor de voldoening van zijn schuld. De aangesproken vennoot kan zelf wel verhaal uitoefenen op de andere vennoten. In een burgerlijke vennootschap zijn de vennoten slechts aansprakelijk voor een gelijk deel. Om voldoening te bekomen zullen schuldeisers iedere vennoot individueel moeten aanspreken voor zijn deel van de schuld. 2. Geen afgescheiden rechtspersoonlijkheid De oprichting van een maatschap is een zuiver contractuele handeling - er is geen tussenkomst van een notaris vereist - en ook de rechtsbetrekking die uit deze oprichtingshandeling ontstaat, wordt volledig door het contractenrecht beheerst. De partijen hebben dus een grote vrijheid om hun samenwerking zelf te organiseren, volgens hun eigen inzichten en volgens de noden van hun project. Het ontbreken van een rechtspersoonlijkheid heeft ook tot gevolg dat de maatschap geen apart maatschappelijk vermogen, geen firma en geen zetel heeft en dat zij niet in rechte kan optreden.

6 De goederen die de maatschap gebruikt, zullen ook niet haar eigendom zijn: ofwel worden zij in onverdeeldheid aangehouden tussen de verschillende vennoten, ofwel blijven ze de exclusieve eigendom van een van de vennoten, indien dat zo is overeengekomen. Door de afwezigheid van een rechtspersoonlijkheid zullen de vennoten ook instaan voor de schulden van de maatschap . 3. Inbreng Een maatschapovereenkomst wordt aanzien als een contract ten bezwarende titel. Dat betekent dat iedere vennoot verplicht is een bepaalde inbreng te doen om zo een vermogensvoordeel te kunnen bekomen. Maar die inbreng kan van heel uiteenlopende aard zijn: in principe kan alles wat een vermogenswaarde heeft, in een maatschap worden ingebracht. Anders dan bij een rechtspersoon, hoeft de inbreng niet waardeerbaar te zijn naar economische maatstaven.

7 De inbreng kan zowel in geld, in natura of in nijverheid gebeuren. Zelfs immateri le elementen, zoals een niet-concurrentiebeding, kunnen als een inbreng beschouwd worden. 2 De inbreng kan zowel in eigendom als in genot gebeuren. 4. Verdeling van winst of verlies Iedere vennoot in de maatschap zal moeten kunnen delen in de winsten of verliezen. Als hierover niets bepaald is in de statuten, zullen winst of verlies verdeeld worden in evenredigheid tot ieders inbreng. Maar de statuten kunnen wel een andere regeling voorzien en aan bepaalde vennoten bijzondere rechten toekennen. De enige beperking hierbij is het zogenaamde leeuwenbeding : dat verbiedt dat alle winst aan een vennoot toegekend zou worden, of dat een vennoot vrijgesteld zou worden van zijn plicht om in de verliezen te delen. Dividenden die al gedurende het bestaan van de maatschap worden uitgekeerd, moeten beschouwd worden als een voorschot op de winst.

8 Maar de definitieve winstverdeling kan pas plaatsvinden als de rekeningen van de maatschap afgesloten worden. Als de resultaten dat vereisen, kunnen eerder uitgekeerde dividenden dus altijd nog teruggevorderd worden. Sociaal rechterlijke aspecten De maatschap kan zelf personeel aanwerven, maar kan ook werken met personeel dat de vennoten ter beschikking stellen. In het laatste geval moeten de regels betreffende de terbeschikkingstelling van personeel natuurlijk wel gerespecteerd worden. Werft de maatschap haar eigen personeel aan, dan zal ze moeten instaan voor alle sociaal- en arbeidsrechtelijke verplichtingen. Zo zal ze een inschrijving moeten nemen bij de RSZ. Deze zal de maatschap als een afzonderlijke persoon erkennen, zelfs al bezit die geen afgescheiden rechtspersoonlijkheid. Uiteraard blijven de vennoten instaan voor de eventuele schulden aan de RSZ, als zou blijken dat de maatschap die niet kan voldoen.

9 Fiscale aspecten Omdat zij geen eigen rechtspersoonlijkheid heeft, wordt een maatschap fiscaal beschouwd als een transparante entiteit . Dat betekent concreet dat de maatschap zelf nooit aan de vennootschaps- of rechtspersonenbelasting onderworpen wordt. De winsten of baten die de maatschap realiseert, worden verdeeld tussen de vennoten en worden belastbaar in hoofde van elk van hen, overeenkomstig hun (al dan niet contractueel bepaalde) aandeel in het resultaat van de maatschap - zelfs indien deze winst niet effectief aan de betrokken vennoot wordt uitgekeerd. De maatschap hoeft bijgevolg ook geen aangifte te doen in de vennootschapsbelasting. Elke vennoot is wel verplicht om zijn aandeel in het resultaat van de maatschap te vermelden in zijn eigen fiscale aangifte. Voor de toepassing van de BTW worden maatschappen aangemerkt als BTW-plichtigen indien zij geregeld de handelingen verrichten waarop het Wetboek van de BTW van toepassing is.

10 De onderworpenheid aan de BTW vereist immers geen rechtspersoonlijkheid en de maatschap moet dan ook op haar eigen naam BTW betalen. 3 Conclusie Een maatschap biedt een grote flexibiliteit en vormt daardoor een ideale rechtsfiguur om de samenwerking tussen bedrijven te structureren. Een maatschap is slechts aan een beperkt aantal regels onderworpen: de partijen kunnen hun samenwerking in ruime mate organiseren volgens de noden van het project en aanpassen aan hun eigen behoeften. De nadelen die aan deze rechtsfiguur verbonden zijn, kunnen grotendeels opgevangen worden in schriftelijke afspraken. Het is dan ook van het grootste belang, het maatschapcontract op een evenwichtige manier op te stellen en daarbij de belangen van alle deelnemende partijen te behartigen. 4