T.C. KADİR HAS ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER …

1 KAD R HAS N VERS TES SOSYAL B L MLER ENST T S F NANS VE BANKACILIK ANAB L M DALI T CAR BANKALARDA KRED PORTF Y VE KRED R SK Y NET M BANKACILIK SEKT R NDE B R UYGULAMA Y ksek Lisans Tezi SONG L YILMAZ Dan man: DO . DR. MEHMET HASAN EKEN ii TE EKK R Tez al mam boyunca nerilerini ve ilgisini eksik etmeyerek, bilgi ve deneyimiyle her konuda bana destek olan tez dan man m Do . Dr. Mehmet Hasan EKEN'e, tez al mam boyunca fikir ve deneyimleri ile yard mlar n esirgemeyen Ara t rma G revlisi Ay eg l ERTU RUL'a, tez al mama anketi doldurarak katk da bulunan Say n Bankac l k Sekt r al anlar na te ekk rlerimi sunar m. Song l YILMAZ iii ZET T CAR BANKALARDA KRED PORTF Y VE KRED R SK Y NET M BANKACILIK SEKT R NDE B R UYGULAMA Bankac l k risklerin y netilmesi esas zerine kurulmu tur. G l risk y netimi olan bankalar, ta d klar riskleri tek tek tespit ederek detayl incelemekte, ald klar risk ile kazan lar n kar la t rmakta ve riski almaya de ip de meyece ini de erlendirerek karar almaktad r.

2 Her t rl riski do ru te his edin ve geli tirilmi analitik y ntemlerle l mleyen bankalar olas muhtemel krizlerde kay plar n n ne olaca n daha nceden g rmekte ve bu kay plar en alt d zeye indirgemek i in nceden nlemler almaktad r. Bankalar n faaliyetleri di er i letmelerden farkl olarak kendi kaynaklar na de il yabanc kaynaklara dayanmaktad r. Bankalar haricen sa lad klar kaynaklar kredi olarak kulland rarak kredi riskini stlenirler. Bankalar n faaaliyetlerinin devaml l stlendikleri kredi riskinin etkin ekilde y netimine dayan r. Bu al ma ile ticari bankalarda etkin kredi portf y ve kredi riski y netiminin esaslar n n belirlenmesi ama lanm t r. Anahtar kelimeler: kredi, risk, kredilendirme, kredi izleme, kredi analizi, kredi riski, kredi portf y , kredi riski y netimi, risk l m y ntemleri, iv ABSTRACT Banking is founded on risk management principles.

3 The Banks with influence risk management determine the risks are taken one by one and study detailed, compare them with possible profits, and make a decision to be worthy of taking risk or not. That diagnose properly the every kind of risk and evaluate with advanced methods banks can realize their loses within possible financial crisises and make provisions. Bankins business funds are based on outsourcing as difference from other businesses. They take risk by supplying funds as creedits for market. Banking business permanency depends on effective risk management. With this study it is intented to determine effective loand portfolio management and credit risk management Key words: Credit, risk, crediting, credit monitoring, credit analysis, credit risk, credit risk policies, credit risk measurement, risk measurement methods v NDEK LER NDEK EK L L STES.

4 V TABLO L STES ..V EK L STES ..X R ..1 LE LG L GENEL B LG N N TANIMI, LEV , Tan m ..4 Kredinin Fonksiyonlar ..5 Kredinin Unsurlar ..8 KRED VEREN KURULU Kredi ve Kefalet Finansman KRED LER N Kredilerin Geleneksel Olarak S n fland r lmas ..13 Mevzuat A s ndan S n fland KRED KULLANIMININ MAL YET ..23 SINIRLAMALARI VE Y K ML L KLER ..26 Kredi S n rlar ..26 Kredi le lgili Yasaklar ve Y k ml l Kredi A ma CAR BANKALARDA KRED S REC ..31 KRED LEND RMEN N TEMEL LKELER ..31 T CAR BANKALARDA KRED POL T KRED S REC NDE BA VURU VE N DE ERLEND Kredi M terisi le lk G r Kredi Ba vuru Evraklar ..37 KRED S REC DETAY KRED ANAL Z ..38 lke ve Sekt r M teri Mali Finansal Olmayan Kredi Analizi Standardizasyonu: Kredi Karar n n KRED F YATLAMASI, KULLANDIRIMI VE ZLEMES.

5 46 Kredinin Fiyatland r lmas ..46 Kredi Kredi Fiyatlama Y Maliyet Temelli Kredi Fiyatlama Y Maliyetlere Dayal Olmayan Y ntemler ile Kredi Fiyatlamas ..49 Kredinin Kulland Kredinin zlenmesi ve Kontrol ..51 SORUNLU KRED LER N YAPILANDIRILMASI VE TASF YES ..52 Firmalarda Sorun G Sorunlu Kredilerin Geri D n Yollar ..55 vi Kredinin 4. T CAR BANKALARDA KRED R SK Y NET M ..59 KRED R SK VE Y NET M ..59 Bankalar n Kar la t klar Kredi Riski ve e Kredi Risk Y T CAR BANKALARDA KRED R SK ORGAN ZASYON KRED R SK N NLEMEYE Y NEL K POL T Riskin Yans t lmas ..72 Riskin S n rland r lmas ..74 Riskin Payla t r lmas ..75 Kredi T Riskin Farkl la t r lmas ..80 5. KRED R SK L M Y NTEMLER ..82 KRED R SK MODELLER NDE KULLANILAN Kredinin Geri denmemesi Temerr t Oranlar ..83 Kredi Geri Kredi Derece Kaymalar.

6 86 Riske G re Ayarlanm Performans l m ..88 KRED R SK L M Y NTEMLER ..91 Kredi Riski l m nde Geleneksel Y Ekspertiz Y ntemi le Kredi Risk l m ..91 Sinir A lar le Kredi Risk l m ..92 Kredi Skorlama Finansal Verilerle Kredi Skorlama Kredi Risk l m nde Modern ( Yeni) Merton Tabanl Tarihsel Temerr t Oran Yakla m Sermayenin Risk Ayarl Getirisi ( RAROC) Kredi Portf y Riski l m CreditMetrics Credit Risk+ Moody's KMV (Kealhofer-McQuown-Vasicek) CreditPortfolio Wiev Kredi Riski Portf y Kredi Portf y Riski l m Modellerinin Kar la t r lmas ..111 6. BANKACILIK SEKT R NDE ALI ANLAR LE KRED R SK HAKKINDA YAPILAN B R ARA ARA TIRMANIN AMACI, KAPSAMI VE Y NTEM ..112 Ara t rman n Amac , Kapsam ve S n r ..112 Ara t rman n Y Ara t rman n ANKET VER LER N N ANAL Z ..115 Banka ve Kat l mc Genel Bulgular.

7 115 Bankan n Kredi Riski Y netimi ve al an ile Payla m ..118 Kat l mc n n Risk Y netimi ve Kredi Riskine Genel Yakla m ..124 Hipotezler ve li kilerin S nanmas ..129 7. SONU ..142 EK: KAYNAK vii EK L L STES ekil 1 : Kredilerin Geleneksel S n fland r lmas ..14 ekil 2: Erken Uyar Sistemleri le D ekil 3 : Genel Risk Y netimi ve Kredi Riski Y netimi Geli ekil 4 : Kredi Risk Y ekil 5:Geleneksel Kredilendirme Yap s ..70 ekil 7: Kredi Risk l m Yakla m ..84 ekil 8 : Korelasyon ve Yo unla man n Kredi Portf y zerindeki ekil 8 : Derecelendirme S recine Genel Bak ..95 ekil 9 : CreditMetrics / CreditVar Yap ta lar ..105 ekil 9: Banka Kredi Portf y e viii TABLO L STES TABLO 1 : Kredi ve Di er Alacaklar n Kar l klar Y netmeli ine G re S n fland TABLO 2 : Banka Tek D zen Hesap Plan ..21 TABLO 3 :Tek D zen Hesap Plan na G re Nakit TABLO 4 : BSMV Oranlar.

8 24 TABLO 5 : KKDF Oranlar ..25 TABLO 6 : PRS-ICRG Kurulu unun lke Riski De erlendirme Kategorileri ve Fakt TABLO 7 : Moody s Y ll k K m latif Ortalama Temerr t Olas l klar (%)..85 TABLO 8 : Moody's Derece Kayma Olas l k TABLO 9 : Riske G re Ayarlanm TABLO 10 : Korelasyon li kisinin Y n ..89 TABLO 11 : Uluslar aras Derecelendirme irketine Ait Uzun Vadeli Not Skalalar ..93 TABLO 12 : Rating Firmalara G re Kredi Notlar (K sa Vadeli Kredi Notu Tan mlar )..94 TABLO 13 : Ankete Kat lanlar n al t Banka T TABLO 14 : Bankalar n IMKB lem TABLO 15 : Bankalar n Personel Say lar ..116 TABLO 16 : Ankete Kat lanlar n Sekt r ndeki TABLO 17 : Bankada al t TABLO 18: Bankan n Risk l m Sonu lar n Bildirim TABLO 19: Bankan n Kredi Derecelendirme Y TABLO 20: Banka Kredi Derecelendirme Sonu S n fland rmas ..120 TABLO 21: Kredi Derecelendirme Sonu lar n n Etkiledi i TABLO 22: Kredi Derecelendirme Mod l Revizyon S TABLO 23: Bankalarda Kullan lan Kredi Riskinden Korunma Y TABLO 24: Kredi Riski l m Y nteminin Kullan m Alan.

9 123 TABLO 25 : Yap lan le lgili Risk Analiz Bilgisi Sahipli TABLO 26: Risk Y netimindeki Geli melerin Takip Edildi i TABLO 27: Kredi Derecelendirmenin En nemli TABLO 28: Bankac l k Sekt r ndeki En nemli TABLO 29: Kredi Riski Y netiminin nemini Art ran TABLO 30: Kredi Riski Y netimine htiya Duyma TABLO 31: Kredi Riskinin Ger ekle me TABLO 32: Kredi Riski l mede Yetersiz TABLO 33: al ma S resi ve Yap lan in Risk Analiz Bilgisine Sahip Olma apraz TABLO 34: Banka Personel Say s ve Banka MKB lem Bilgisi apraz TABLO 35: Banka T r ve Banka Risk l m Sonu lar Payla m apraz ix TABLO 36: Banka T r ve Kredi Riski l m nde Yetersiz Olan Kriter apraz TABLO 37: Banka T r ve Bankac l k Sekt r ndeki En nemli Risk apraz TABLO 38: Risk Y netiminin Takip Edildi i Kaynak ve Sekt r ndeki nemli Risk apraz TABLO 39: al lan Departman ve Bankac l k Sekt r ndeki En nemli Risk apraz TABLO 40: Banka T r ve Kredi Riski ninGer ekle mesinin Nedeni apraz TABLO 41: al lan Departman ve Kredi Riskinin Ger ekle me Nedeni apraz x EK L STES Ek 1 :Kredi Portf y ve Kredi Riski Y netimi xi KISALTMALAR AB : Avrupa Birli i BCH : Bor lu Cari Hesap BDDK : Bankac l k D zenleme ve Denetleme Kurumu BIS : Bank for International Settlements BKPK : Banka Kredi Politika Kriteri BSMV : Banka Sigorta Muameleleri Vergisi CSFB : Credit Suisse First Boston D B : Dahilde leme zin Belgesi GSMH : Gayrisafi Milli Has la ICRG : International Country Risk Guide IMF : International Monetary Fund IRB : Internal Rating Based MKB : stanbul Menkul K ymetler Borsas KKDF.

10 Kaynak Kullan m Destekleme Fonu MMR : Marjinal Mortality Rate PRS : Political Risk Services RAROC : Risk Adjusted Return On Capital ROE : Return on Equity SYR : Sermaye Yeterlilik Rasyosu TCMB : T rkiye Cumhuriyet Merkez Bankas THK : Temerr t Halinde Kay p T FE : T ketici Fiyat Endeksi T K : T rkiye statistik Kurumu FE : retici Fiyat Endeksi VAR : Value-At-Risk, VRH B : Vergi Resim Har stisna Belgesi 1 B L M I R Bankalar, fon arz ile fon talep edenlere arac l k etme i levi a s ndan geli mekte olan lkelerin mali piyasalar nda ki finansal kurulu lar n i erisinde en nemli akt rlerdir. Kredi i levi bankac l n temel faaliyetlerinden biridir ve bankalar kredi riski ile her zaman kar kar yad rlar. Klasik bankac l kta ilk tan mlanan ve en ok bilinen risk olmas na kar n kredi riski, g n m z ko ullar n n getirdi i yeni durumlara tam anlam yla yan t verecek bi imde y netilmedi inden bankalar n varl n tehdit etmeyi s rd rmektedir.