Cephe Kaplamaları ve Cephe Yangın Güvenliği - …

1 Cephe Kaplamalar ve Cephe Yang n G venli i 1. Giri Binalar n cephesinde kullan lan kaplama malzemelerinin e itlili inin artmas yla Cephe yang nlar n n say s da artm , cephede kullan lan s yal t m malzemeleri s n rland r larak yang n dayan kl Cephe malzemeleri ara t r lmaya ba lanm t r. Cephede olu an yang nlar n yay l m h z , katlar aras nda binan n cephesinde uygulanan detaya, cephede kullan lan s ve su yal t m malzemelerinin yan c l k zelliklerine ve Cephe geometrisine ba l olarak de i ir. Daha ok d Cephe malzemeleri yang na dayan kl se ilerek yang n n cepheden yay lmas nlenir. hac mda olu an yang n n d cepheye ge memesi i in iki kat n pencere gibi korumas z bo luklar aras nda, yang na dayan kl Cephe elaman yla dolu y zey olu turulur ve y ksek binalarda i hac m da Cephe ya murlama sistemi ile koru nur. Cephe yang nlar farkl sebeplerden ba layabilmektedir. hac mda olu an yang nlar, pencere ve menfez gibi a k l klardan cepheye ge ebildi i gibi kom u bina yang nlar nda s l n mla tutu ma s cakl na da gelebilir veya cepheye biti ik bir cihazda ba layan yang n cep he boyunca geni leyebilir.

2 Hac mda meydana gelen bir yang nda olu an alevin ve s cak gazlar n pencerelerden, menfezlerden veya benzeri a kl klardan d cepheye ge mesine daha ok rast lan lmaktad r. Yang n n cepheye sirayeti, pencere veya menfezin b y kl ne, pencerenin konumuna ve i eride olu an yang n n b y kl ne ba l d r. Yang n n b y kl de kullan lan ortamda bulunan yan c madde miktar ile orant l d r. Tam geli mi yang nlarda, yang n olan ortamda s cakl k 500 C de erinin ze rine kar ve ortamdaki yan c madde miktar na ve yang n y k ne ba l olarak 120-150 kW/m2 s retilir. A kl ktan cep-heye ula an alev, st kat n penceresini yalayarak s t r, patlat r ve yang n n st kata ge mesini sa lar. st kattaki yang n bir st kata sirayet eder ve yang n Cephe boyunca devam Di er bir husus, bir binada olu an yang n n kom u binalar n i k sm nda ve cephele rinden yeni yang nlara sebep olmas d r. Yanan binada s cakl n y kselmesi ile s l enerji n m (radyasyon) ve ta n m yoluyla evreye yay lmaya ba lar.

3 R zgar n etkisiy le ta nan s , yan c cephenin tutu mas n sa lar. R zgar olmasa bile y ksek s cakl kta olu an s l n m yak n cepheyi s tarak tu-tu turabilir. Cephe atmosfere a k oldu u i in tutu ma s cakl na gelmeyebilir, fakat alevin s cakl n n d rd nc kuvvetiyle orant l olarak olu an s l n m pencere lerden i eri girerek i erideki e yalar tu tu turur ve kom u binada yeni bir yang n ba latabilir. erideki yang n n b y mesiyle cam patlar ve s nm olan Cephe k sa Novus Residence, 25-09-2008 Polat Residence, 16-07-2012 YANGIN ve G VENL K SAYI 152 ekil 1. Hac mdaki S cakl k ve Is Ak s ekil 2. Yang n n Kom u Binalara Sirayeti s rede tutu arak birinci yang ndan daha b y k yang nlar olu turabilir. Ayr ca, cep heye biti ik bir cihazda ba layan yang n n cepheye sirayeti m mk n oldu u gibi zemin seviyesinde bulunan bir madde nin tutu mas veya tutu turulmas yla da Cephe yang n ba layabilmektedir. Bina evresindeki bir yang nda, yanan u ucu par ac klar n r zgar n etkisiyle cepheye isabet etmesi ve tutu turmas yla da Cephe yang nlar n n ba lad g r lm t r.

4 Keza, k aylar nda, mekans z ki ilerin s nmak i in cepheye biti ik dulda bir yerde yakt klar ate nedeniyle cephenin yand hatta yang n n i k sma sirayet etti i yang nlara da rastlan lm t r. 2. Hac m Yang nlar n n Cepheye Ge i inin Engellenmesi Bir katta olu an bir yang n n st katlara ge i i genellikle cepheden olur. k s m daki yang n n cepheden st katlara ge i i alevin cepheye direkt vurmas engellene rek sa lan r. Bunun i in, st ste iki kat n pencereleri aras nda yang na dayan kl b l m olu turulur veya yang na dayan kl y nlendirici ile alev st kat cephesinden uzakla t r l r. Genellikle 100 cm ila 150 cm aras ndaki spandrel y ksekli ine ihtiya duyulmaktad r. Bir ok durumda y ksek katl binan n spandrel y ksekli i yakla k 100 cm civa-r nda yap lmaktad r. Bu boyuttaki spandrel kullan larak, yukar do ru alevin yay lmas belli bir dereceye kadar engellenebilir, fakat tamamen engellenemez. Y ksek binalarda yang n n yukar do ru yay larak st katlara ge memesi i in ya murlama sistemi yap lmas zorunludur.

5 Ya murlama sistemi yap lmas durumunda, Binalar n Yang ndan Korunmas Hakk ndaki Y net meli ine g re spandrele gerek olma maktad r. Binalar n Yang ndan Korunmas Hakk ndaki Y netmeli in , Alevlerin bir kattan di er bir kata ge me sini engellemek i in iki kat n pencere gibi korumas z bo luklar aras nda, d eyde en az 100 cm y ksekli inde yang na dayan kl Cephe elaman yla dolu y zey olu turulur veya Cephe i k sm na en ok 2 m aral k larla cepheye en fazla m mesafede ya murlama ba l klar yerle tirilerek Cephe otomatik ya murlama sistemi ile korunur denilmektedir. Di er taraftan, ekil 3 te g r ld gibi en az 50 cm uzunlu unda alev y nlendirici yap lmas da alevlerin st katlara ge i ini engelleyebilmektedir. 3. Cephe Malzemesinin Yang na Dayan kl l Cephelerde yang n yay lmas , d ar dan bir yang n etkisi alt nda veya alt katta kan bir yang nda pencere bo lu undan alevlerin Cephe boyunca yay larak st katlara yay lmas ile ger ekle ti inden en nemli konu Cephe malzemesinin ekil 3.

6 Spandrel y ksekli i ve y nlendirici uzunlu u YANGIN ve G VENL K SAYI 152 yan c l k zelli Binalar n Yang ndan Korunmas Hakk ndaki Y netmeli in , D cephelerin, y ksek binalarda yanmaz malzemeden ve di er binalarda ise, en az zor alevlenici malze meden olmas gerekir. Cephe elemanlar ile alevlerin ge ebilece i bo luklar bulun mayan d emelerin kesi ti i yerler, alevle rin kom u katlara atlamas n engelleyecek ekilde d eme yang n dayan m n sa layacak s re kadar yal t l r denilmektedir. Y netmeli inin de D cephelerin, y ksek binalarda yanmaz malzemeden ve di er binalarda ise, en az zor alevlenici malzemeden olmas gerekir. Cephe elemanlar ile alevlerin ge ebilece i bo luklar bulunmayan d emelerin kesi ti i yerler, alevlerin kom u katlara atlamas n engelleyecek ekilde d eme yang n dayan m n sa layacak s re kadar yal t l r ifadesi bulunmaktad r. D Cephe ifadesi, Cephe boyunca alev yay l m na maruz kalan veya kalabilecek y zeyi ifade etmekte olup, cephede yer alan malzemelerin, bir yang n an nda yanarak alev yay l m na katk da bulunma mas , alt tabakada yer alan yan c yal t m malzemeleri istenen yang na tepki zel liklerine sahip malzemelerle kaplanmas ve b t nl k (integrity) zelli inde olmas gerekmektedir.

7 Binalar n Yang ndan Korunmas Hakk nda Y netmeli in ise Yan g na kar g venlik bak m ndan, kolay alevlenen yap malzemelerinin in aatta kullan lmas na m saade edilmez. Kolay alevlenen yap malzemeleri, ancak, bir kompozit i inde normal alevlenen malzemeye d n t r lerek kullan labilir. Duvarlarda i kaplamalar ile s ve ses yal t mlar ; en az normal alevlenici, y ksek binalarda ve kapasitesi 100 ki iden fazla olan sinema, tiyatro, konferans ve d n salonu gibi yerlerde ise en az zor alevleni-ci malzemeden yap l r. D kaplamalar, 2 kata kadar olan binalarda en az normal alevlenici, y ksek bina s n f na girmeyen binalarda zor alevlenici ve y ksek bina larda ise zor yan c malzemeden yap l r denilmektedir. Bay nd rl k Bakanl n n tarihli 2010/7 say l genelgesin- ekil 4. Alevin spandrel olmas ve olmamas durumunda yay l de D cephede yer alan malzemelerin ve kaplamalar n, bir yang n an nda yana rak alev yay l m na katk da bulunmamas gerekmektedir.

8 Alt tabakada yer alan yal t m malzemelerinin d Cephe i in istenen yang na tepki zelliklerine sahip malzemelerle kaplanmas durumunda yang n y netmeli ine g re d Cephe olarak de erlendirilmesine gerek kalma maktad r denilmektedir. D Cephe i in istenen yang na tepki zelliklerine sahip malzemelerle kaplanmas durumunda, y ksek binalarda kullan labilmesi i in kompozit olarak test edilmeli ve test sonu cunun A1 veya A2 s n f nda olmal d r. 4. Sonu Y ksek binalarda, ister spendral y ksekli i yeterli olsun, ister alev y nlendirici yap ls n, isterse ya murlama sistemi yap ls n veya bunlar n hepsi birden yap lsa bile y netme liklere g re Cephe kaplama malzemesinin yanmaz malzeme olmas zorunludur. Kap lama malzemesi kompozit eklinde ise d kaplama malzemesinin yanmaz olmas ve kompozit levhan n y ksek yap lar i in en az 2 saat b t nl k (integrity) zelli ine sahip olmas gerekir. Yan c yal t m malzemesi zerinin 5 mm s va yap larak A2 yanmazl k s n f ve b t nl k zelli i sa lanamaz.

9 S va alt ndaki malzemenin de yang na diren li olmas gerekir Kaynaklar 1) Rogan, R ve E. Shipper, The Design And Analysis Of A Computer Fire Model To Test For Flame Spread Through A Buildings Exterior , WPI Project Number: ME-GT-FR09, 2010 2) Oleszkiewicz, I; Fire and Combustible Cladding ; Construction Canada, 32(4), Jul-Aug. p. 16-18, 20-21, 1990. 3) Structural Fire Safety Regulations For Thermal nsulaion Of Buildings n Some European Countries , Tempera University of Technology, Research report 1276/T, 2009. 4) Read, ; External Fire Spread: Buil-ding Separation And Boundary Distan-ces , Building Research Establishment, Borehamwood,1991. 5) Alt nda , S. Ve ; D Cephe lerde Yang ndan Korunma nlemleri ; T YAK 2011, Yang n ve G venlik Sem pozyumu, stanbul, 2011 6) Ikeda, K.; Fire Resistive Design for Pre-venting Upward Fire Spread , Journal of Disaster Research, , , 2011. 7) Arpac o lu.

10 ; Cephe Yang nlar ve Cephe Kaplamalar n n Yang n G ven li i A s ndan De erlendirilmesi , 1. Ulusal at ve Cephe Kaplamalar nda a da Malzeme ve Teknolojiler Sem pozyumu , 01-04 Nisan 2004. 8) O Connor, Daniel J. ; Building Fa ade or Fire Safety Fa ade , Tall Buildings and Urban Habitat (CTBUH) 8. World Congress, 2008. 9) Binalar n Yang ndan Korunmas Hakk n da Y netmelik, / 26735 ve Binalar n Yang ndan Korunmas Hakk n da Y netmelikte De i iklik Yap lmas na Dair Y netmelik, /27344 YANGIN ve G VENL K SAYI 152