ELEKTRONİK İNSAN KAYNAKLARI ... - …

1 ELEKTRON K NSAN KAYNAKLARI Y NET M ve FONKS YONLARI Altan DO AN* rg tlerde; bilgisayarlar n, nternet in ve intranetin kullan m n n artmas yla birlikte ya anan de i imlerden bir tanesi de insan kaynaklar fonksiyonun art k elektronik halde ve elektronik ortamlarda yap l r olmas d r. Dolay s yla personel y netimi, insan kaynaklar y netimi, stratejik insan kaynaklar y netimi eklinde ifade edilebilen insan kaynaklar y netimi fonksiyonun ya am oldu u geli im s recine, art k yeni bir kavram olan elektronik insan kaynaklar y netimi terimi eklenmi tir. Bu al mada elektronik insan kaynaklar y netimi kavram ve bu kavram olu turan fonksiyonlar teorik boyutuyla ele al nmaktad r. Anahtar Kelimeler: Elektronik nsan Kaynaklar Y netimi, E- K, E- KY, Elektronik nsan Kaynaklar Y netimi Fonksiyonlar , Web-Temelli nsan Kaynaklar Electronic human resource management and its functions Human resources have been carried in electronic environments following the increase in the use of computers, internet and intranet in organizations.

2 Having taken different names such as personnel management , human resources management , strategic human resources management in its development, human resources management has also been named as electronic human resources management , which is a new concept. In this study, the concept of electronic human resources management and the functions of this concept have been analysed theoretically. Keywords: Electronic Human Resource Management, E-HR, E-HRM, The Functions of Electronic Human Resource Management, Web-Based Human Resources JEL Codes: M1, M5 * stanbul niversitesi letme Fak ltesi nsan Kaynaklar Y netimi Anabilim Dal Do an A. IUYD 2011 / 2(2) 52 G R 1980 li y llara kadar Personel Y netimi eklinde adland r lan nsan Kaynaklar Y netimi kavram , 1990 lar n sonlar ve 2000 lerin ba lar yla birlikte ad n n n ne bir ilave alarak Stratejik nsan Kaynaklar Y netimi eklinde geli imine devam etmi tir.

3 Nsan kaynaklar y netiminde ya anan bu d n mde, son zamanlarda yeni bir terimin de insan kaynaklar y netimi kavram na eklendi i g r lmektedir. Teknolojinin geli mesiyle birlikte de i ik alanlarda bir ok kelimeye n ek olarak eklenen bu kelime elektronik tir. Dolay s yla personel y netiminden insan kaynaklar y netimine ge i , insan kaynaklar y netiminden stratejik insan kaynaklar y netimine ge i s re lerine, insan kaynaklar y netiminden elektronik insan kaynaklar y netimine ge i s reci de eklenmi tir. Teknolojinin ilerlemesi ve geli mesiyle birlikte ya anan de i imler toplumsal, ekonomik ve sosyal ya amda bir ok eyi etkilemektedir. rg tler de ya anan bu de i imden etkilenmektedir. zellikle bilgisayarlar n, nternet ve intranetin kullan m n n artmas yla, rg tlerde hem al ma ko ullar hem de i yapma bi imleri de i ikliklere u rar hale gelmi tir.

4 Bu de i imlere u rayan alanlardan bir tanesi de insan kaynaklar y netimidir. Art k rg tlerdeki insan kaynaklar y netimi b l mleri, faaliyetlerini y r t rlerken bilgisayarlardan, a lardan, nternet ten, intranetten; yani k saca elektronik ortamdan yararlan r hale gelmi lerdir. B ylelikle de elektronik insan kaynaklar y netimi kavram son zamanlarda s kl kla duyulur olmu tur. Bu al mada elektronik insan kaynaklar y netimi kavram ve bu kavram olu turan fonksiyonlar ele al nmaktad r. 1. ELEKTRON K NSAN KAYNAKLARI Y NET M KAVRAMI Bilgisayarlar n i ya am nda yayg n olarak kullan lmas ve nternet teknolojisindeki h zl geli meler, insan kaynaklar y netimini etkilemi ve gelinen son nokta Elektronik nsan Kaynaklar Y netimi (E- KY) olmu tur. Art k bir ok rg t insan kaynaklar na ait bilgileri sa lamak, i lemek ve depolamak i in E- KY sistemlerini kullanmaktad r ( ge, 2004: 110).

5 E- KY terimi asl nda pop ler bir terim olan e-ticaret kelimesinden esinlenerek kullan lm t r. Buradaki e- n eki elektronik kelimesini ifade etmektedir. E-insan kaynaklar ise asl nda a lar n spesifik bir kullan m d r. Bu y zden E- KY yerine evrimi i insan kaynaklar y netimi terimini kullanmak daha do ru bir kullan m olabilmektedir (Panayotopoulou vd., 2007: 278). Son zamanlarda yayg n olarak kullan lan Elektronik Ticaret (e-ticaret) teriminin tan m zerinde de tam bir g r birli ine var lamam t r. Kimilerine g re elektronik ara larla yap lan t m ticari i lemler e-ticaret say lmaktad r. Gittik e daha fazla kabul g ren tan m da, sadece nternet gibi a k a lar zerinde Elektronik nsan Kaynaklar Y netimi ve Fonksiyonlar IUYD 2011 / 2(2) 53 yap lan i lem ve demeleri e-ticaret saymaktad r (Erta , 2000: 2).

6 Di er bir ifadeyle telefon, televizyon ve faks gibi temel ara lar kullan larak yap lan ticaret, kimilerine g re elektronik ticaret say labilirken, daha fazla kabul edilen g r e g re de nternet, intranet, dijital ve mobil sistemler kullan larak yap lan ticaret, elektronik ticaret say lmaktad r. Ayn durum E- KY i in de s z konusudur. Telefon, televizyon ve faks gibi klasik ara lar, g n m ze kadar, rg tlerdeki insan kaynaklar b l mlerince zaten kullan lan ara lard r. Bu nedenle E- KY terimiyle asl nda kastedilen, insan kaynaklar y netimi faaliyetlerinin nternet in, intranetin, ve a lar n kullan lmas yla y r t lmesidir. Literat re bak ld nda E- K ve E- KY terimleriyle birlikte; sanal insan kaynaklar (y netimi), insan kaynaklar intraneti, web-tabanl insan kaynaklar , bilgisayar-kaynakl insan kaynaklar y netim sistemleri ve insan kaynaklar portallar gibi terimlerin de kullan ld g r lmektedir.

7 Nsan kaynaklar bilgi sistemleri ise bu terimlerin d nda tutulabilir. nk insan kaynaklar bilgi sistemleri, insan kaynaklar b l m n n kendi i inde y netilmektedir. Bu sistemin kullan c lar o unlukla, insan kaynaklar b l m personelidir ve bu sistem insan kaynaklar b l m n n kendi i indeki s re lerin geli tirilmesini ama lamaktad r. E- KY de ise, sistemi kullanmas hedeflenen grup, insan kaynaklar b l m d ndaki personel yani al anlar ve y neticilerdir (Ru l vd., 2004a: 365). E- K, nternet i kullanarak insan kaynaklar y netimi i lemlerini veya faaliyetlerini y netmektir (Lengnick-Hall & Moritz, 2003: 365). E- KY, k saca rg tteki insan kaynaklar y netimi fonksiyonlar n n nternet teknolojisi kullan larak y netimsel olarak desteklenmesidir (Voermans & Veldhoven, 2007: 887). E- KY; rg t n, insan kaynaklar stratejilerini, politikalar n ve uygulamalar n web-teknolojisi tabanl kanallar n tam kullan m yla bilin li ve do rudan destek sa layacak ekilde yerine getirmesidir (Ru l vd.)

8 , 2004b: 16). Sanal insan kaynaklar ; bilgisayar sistemlerinin, interaktif elektronik medyan n ve telekom nikasyon a lar n n insan kaynaklar departman n n fonksiyonlar n yerine getirebilmek i in kullan lmas d r (Jones, 1998: 4). Sanal insan kaynaklar y netimi; rg t n, bilgisel (entelekt el) sermayeyi elde etmesine, geli tirmesine ve elde tutmas na yard m etmek amac yla, stratejik ortaklar yla a (netwok) ( ebeke) ili kileri kurmak i in bilgi teknolojilerini kullanmas n ifade etmektedir (Jian-cheng & Song-zheng, 2008: 57). Sanal insan kaynaklar , rg t n entelekt el sermayeyi elde etmesine, geli tirmesine ve yerle tirmesine yard m edecek bilgi teknolojilerinin arac l k etti i ortakl klar zerine kurulan ebeke ya da a lard r (Lepak & Snell, 1998: 216). Sanal insan kaynaklar y netimi; gerekli olan insan kaynaklar hizmetlerinin geleneksel insan kaynaklar departman olmaks z n sunuldu u ve de i ik i sel ve d sal akt rlerin bir araya gelerek olu turduklar , teknolojik a lar ifade Do an A.

9 IUYD 2011 / 2(2) 54 etmektedir. Bu ba lamda E- KY, sanal insan kaynaklar na g re daha az geli mi teknoloji t rlerini kullanmaktad r. rne in i e al m s recinde geleneksel insan kaynaklar departmanlar varl klar n s rd r rlerken, aday bulmak i in nternet ten faydalanabilirler. Web-tabanl insan kaynaklar y netimi, E- KY kavram n , nternet teknolojileri ile e le tirmektedir. E- KY her ne kadar web-y nelimli olsa da, ayr ca ERP sistemleri gibi ek teknolojileri de kapsamaktad r. B2E (business-to-employee) (i letmeden- al ana) kavram da, E- KY kavram n n kapsam n , sadece rg t i inde bulunan hat y neticilerini, insan kaynaklar uzmanlar n ve al anlar i erecek ekilde azaltmaktad r. Buna kar n E- KY, dan manlar veya ba vuruda bulunan ki iler gibi ilgili kimseleri de i ermektedir. zetle, t m bu terimler E- KY teriminin ana zellikleriyle yak ndan ilgilidir, fakat bu terimin daha s n rl kullan mlar n ifade etmektedir (Strohmeier, 2007: 20).

10 E- KY terimi ile di er terimler aras nda ince farklar bulunmakla beraber, literat rde genellikle E- KY yi ifade etmek i in di er terimlerin de kullan ld g r lmektedir. rne in, sanal insan kaynaklar y netimi teriminin kullan ld yerde, E- KY den bahsedilebilmektedir. Dolay s yla yukar da bahsedilen t m bu terimler, E- KY konusundan bahsetmek amac yla kullan lmaktad r. Terimlerin anlamlar aras ndaki farklar ok net ekilde belirli de ildir. 2. ELEKTRON K NSAN KAYNAKLARI Y NET M N N FONKS YONLARI Elektronik insan kaynaklar planlama E- KY sistemleri; rg tte al anlar n mevcut bilgi, beceri ve yetenekleri ile ilgili verilerin toplanmas n , saklanmas n , g ncellenmesini ve gerekti inde bu verilere ula labilmesini kolayla t ran ara lar sunmaktad r. Bu da rg tteki di er b l mlere, yeni giri imlerde bulunulaca nda daha h zl ve daha fazla bilgiyle karar verme imkan sa lamaktad r (Hopkins & Markham, 2003: 57-58).