HAYVAN VE İNSAN ISIRIKLARI: PROFLAKSİ VE …

1 T rk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi 2010; 67 (3): 153 - 1601 TSK Sa l k Komutanl , ANKARA2 G lhane Askeri T p Akademisi, Askeri T p Fak ltesi, Enfeksiyon Hastal klar Ve Klinik Mikrobiyoloji Bilim Dal , ANKARA3 G lhane Askeri T p Akademisi, Haydarpa a E itim Hastanesi, Enfeksiyon Hastal klar ve Klinik Mikrobiyoloji Servisi, STANBUL leti im: Ahmet KARAKA TSK Sa l k Komutanl ,Bakanl klar, ANKARA Tel : +90 312 402 41 60E-posta : VE NSAN ISIRIKLARI: PROFLAKS VE TEDAV YAKLA IMI ZET nsan ve HAYVAN kaynakl s r klar hafif yaralanmalardan ciddi enfeksiyonlara kadar de i ik komplikasyonlara neden olabilir. Enfeksiyonlar; s ran n a z veya s r lan n cilt floras ndaki patojenlerden kaynaklanabilir.

2 HAYVAN s r klar ile kar la t r ld nda, insan s r klar nda enfeksiyon geli im riski daha y ksektir. Geli en yara enfeksiyonlar n n o u polimikrobiktir. Pasteurella t rleri, streptokoklar, stafilokoklar, Moraxella, Corynebacterium ve Neisseria spp., Bergeyella zoohelcum ve Capnocytophaga t rleri en s k izole edilen patojenlerdir. T m s r k yaralanmalar n n o undan k pek (% 85-90), kedi (% 5-10), insan (% 2-3) ve kemirgenler (% 2-3) sorumludur. K pek s r klar na ba l yaralanmalar daha ok ekstremitelerde ve 20 ya ndan b y k erkeklerde g r l r. Kedi s r klar na ba l yaralanmalar n % 66 s st ekstremitede ve tipik olarak ellerde g r l r.

3 Nsan kaynakl s r klar daha ok 20-30 ya aras ndaki erkeklerde ve zellikle el parmaklar , kol ve ba -boyun b lgesinde g r l r. Kemirgen kaynakl s r klar n o u fare kaynakl d r. Is r klar n o u, zellikle k t hijyenik arlar alt nda ya ayan be ya n alt ndaki ocuklarda geceleri, y z veya ellerde meydana gelir. K pek s r klar na ba l yaralanmalar daha ok ezilme tarz nda olup bu yaralanmalar n % 4-25 inde yakla k 24 saat sonra enfeksiyon geli ir. Kediler sivri di leri nedeni ile delici tarzda yaralanmalara neden olurlar.

4 Bu t r yaralanmalar n yakla k %30-50 sinde, yaralanmadan ortalama 12 saat sonra enfeksiyon geli mektedir. El, y z ve genital b lge yaralanmalar , zel anatomik yap lar nedeniyle ciddi enfeksiyonlar n geli imi a s ndan y ksek riskli b lgelerdir. Diabetes mellitus, b brek yetmezli i, uzun s re steroid kullan m , u ya lar ( ocuk ve ya l lar), aspleni, sistemik lupus eritematosus (SLE), prostetik eklem ve kalp kapak n n varl durumunda enfeksiyon derin dokulara kolayca yay labilir. Yaran n s t re edilmesi tart mal d r. Enfekte olmu ve zerinden 24 saat ge mi yaralar a k b rak labilir. Ancak kozmetik a dan sorun olu turmas muhtemel yaralar (y z b lgesi) s t re edilebilir.

5 Ampirik antibiyotik tedavisinde en ok tercih edilen ajan amoksisilin klavulanik asittir. Sonu olarak; HAYVAN ve insan s r klar nemli bir halk sa l sorunu olmaya devam etmektedir. Bu s r klar ciddi enfeksiyon ve komplikasyonlara neden olabilmektedir. Ayr nt l de erlendirme, yaran n zaman nda usul ne uygun temizlenmesi ve riskli hastalara uygulanacak proflaktik yakla mlarla ciddi seyirli komplikasyonlar S zc kler: nsan s r klar , HAYVAN s r klar , proflaksi, tedaviAnimal and Human Bites: Prophlaxis and Approach to the TreatmentGeli Tarihi:Kabul Tarihi: KARAKA 1, Handan LHAN2, Vedat TURHAN3153 Derleme/ReviewCilt 67 Say 3 2010 T rk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi 154 nsan ve HAYVAN s r klar na ba l yaralanmalar.

6 Delici yaralanmalar, laserasyon, ezilme ve kopma (doku kayb ) tarz ndaki yaralanmalar olup sonucunda enfeksiyon, ekil bozuklu u, zoonotik hastal k geli imi ve l mle sonu lanabilen ciddi komplikasyonlar geli ebilmektedir (1,2). Y lan, akrep ve deniz canl lar na ba l yaralanmalar daha ok zehirlenme ile seyretmekte olup, bu makalenin kapsam d nda tutulmu s r klar ; g n m zde ok s k kar la lan bir durum haline gelmi tir. Amerika Birle ik Devletlerinde yakla k 50 milyon evcil HAYVAN bulundu u ve y ll k olarak iki ile be milyon HAYVAN s r ile kar la ld bildirilmektedir. Bunlar n i acil servislere m racaat etmekte, i hastaneye yat r lmakta ve 20 si de hayat n kaybetmektedir (3).

7 Ngiltere de y ll k olarak k pek s rmas nedeni ile acil servislere m racaat eden ki i say s dir (4) Ayn ekilde Fransa da k pek s r na ba l yaralanma insidans de 37,5 olarak bildirilmi tir (5). Yaralanmalar n b y k k sm hafif yaralanmalard r (3-5).Yap lan al malarda t m s r klar n; % 85-90 n n k pek, % 5-10 nun kedi, % 2-3 n n insan ve % 2-3 n n de kemirgen kaynakl oldu u g r lmektedir (6,7). K pek ve kedi s r klar n n o u ya insanlar n sahip olduklar kendi hayvanlar na veya evresindeki tan d k hayvanlara ba l olarak meydana gelmektedir. Baz k pek cinsleri (Bull terrier, Cocker, Collie, Doberman, Pitbull, Rotweiller, German shepherd ve Sibirya kurdu gibi), di erlerine g re (Boxer, Dalma yal , English setter, Labrador, Golden retriever) daha sald rgan olma e ilimindedirler (8).

8 Bat toplumlar nda oldu u gibi lkemizde de giderek daha fazla say da aile k pek ve kedi sahibi olmaktad r. Az da olsa, evlerde kemirgen G R HAYVAN VE NSAN ISIRIKLARIABSTRACTH uman and animal bites can cause complications ranging from slight injuries to serious infections. Infections can originate from the biter s oral cavity and victims s skin flora. Compared with animal bites, human bites have a higher risk of infection development. Most of the wound infections due to bites are caused by polymicrobials. Pasteurella species, streptococci, staphylococci, Moraxella, Corynebacterium, and Neisseria spp.

9 , Bergeyella zoohelcum and Capnocytophaga species are the most frequently isolated pathogens. Dogs (85-90 %), cats (5-10 %), humans (2-3 %) and rodents (2-3 %) are responsible for most of the bite injuries. Injuries due to dog bites occur mostly in men older than 20 years old and usually on the extremities. Cat bites and related injuries are found in 66 % on the upper extremities, typically on the hands. Bites of human origin are mostly occur in males between the ages of 20-30, and especially seen on the arms, fingers and head-neck regions. Most of the bites from rodents have a rat origin. Those bites often happen at night , especially on the face or hand of children under five years old who live in poor hygienic conditions.

10 The dog bites are mostly due to the crush-style injuries and in 4-25 % of those injuries an infection develops in about 24 hours. Because of their sharp teeth, cats cause puncture-type wounds. Approximately 30-50 % of the cat bite wounds become infected 12 hours later. Hand, face and genital region wounds have a higher risk for the occurrence of an infection, because of their special anatomical structure. In case of risk factors such as diabetes mellitus, kidney failure, long term steroid use, splenectomy, extreme ages (children and elderly people) and systemic lupus erythematosus (SLE), infection could easily spread to the deep tissues.