Samen verschillend Pedagogisch kader diversiteit in ...

1 Samen verschillendPedagogisch kader diversiteit in kindercentra 0-13 jaarSamen verschillendPedagogisch kader diversiteit in kindercentra 0-13 jaarAnke van KeulenElly Singermet medewerking vanAna del Barrio SaizClarine de Leve Reed Business, AmsterdamDeze publicatie is tot stand gekomen met ondersteuning van de Bernard van Leer Foundation in Den Haag. Reed Business, Amsterdam 2012 Basisontwerp omslag en binnenwerk: Verheul Communicatie, Alphen aan den RijnRedactie: Addie RoetmanFoto s: Ruben Keestra, Business bv, Postbus 152, 1000 AD de totstandkoming van deze uitgave is de uiterste zorg besteed. Voor informatie die nochtans onvolledig of onjuist is opgenomen, aanvaarden auteur(s), redactie en uitgever geen aansprakelijkheid. Voor eventuele verbeteringen van de opgenomen gegevens houden zij zich gaarne dit mogelijk was, is aan auteursrechtelijke verplichtingen voldaan.

2 Wij verzoeken eenieder die meent aanspraken te kunnen ontlenen aan in dit boek opgenomen teksten en afbeeldingen, zich in verbinding te stellen met de de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopie n, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16 h Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3051, 2130 KB Hoofddorp, ).

3 Voor het overnemen van (een) gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot de Stichting PRO (Stichting Publicatie- en Reproductie-rechten Organisatie, Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, ). Voor het overnemen van (een) gedeelte(n) van deze uitgave ten behoeve van commerci le doeleinden dient men zich te wenden tot de 978 90 352 3415 4 NUR 854 Wat willen we met de kinderopvang? Wat is diens opdracht? Waarom gaat daar zo veel geld in om? In dit boek wordt duidelijk stelling genomen. De opdracht van de kinderopvang is een bijdrage te leveren aan een democratische samenleving waarin alle kinderen een plaats hebben. Ieder kind heeft een verhaal en met ieder kind komt een stukje samenleving binnen in de kinder-opvang.

4 Een thema als Samen verschillend omgaan met diversiteit hoort bij de kinderopvang wanneer de opvang wordt gezien als een voorziening die bijdraagt aan de ontwikkeling van een kind en de kwaliteit van de samenleving. Kinderopvang is niet alleen een arbeids-marktinstrument, maar veronderstelt ook een visie op het kind en de zorg voor het kind. Kinderopvang is van alle kinderen. Kwalitatieve waarden als participatie, democratie, sociale inclusie en respect voor diversiteit zijn belangrijke waarden op zichzelf. Economen redeneren graag in ter-men van economische groei, maar dat is niet voldoende. Uiteindelijk gaat het om de kwaliteit van onze Samen -leving en daarin telt niet alleen het bruto nationaal product, maar gaat het ook om noties als solidariteit, veiligheid, gelijkheid en diversiteit .

5 Het gaat dus niet alleen om economische groei en het gaat niet alleen om later. Voor kinderen en hun ouders gaat het ook om wat ze op dit moment al zijn: worden ze geaccepteerd zoals ze zijn en zijn ze welkom? In alle discussies lijkt me dit een heel belangrijk uitgangspunt. Een democratische samenleving begint bij het begin. Bij Samen leven, Samen spelen en Samen doen. Goede kinderopvang, waarin ieder kind telt, speelt daarin een buitengewoon belangrijke Plantengahoogleraar economie Universiteit UtrechtVoorwoordInhoudPORTRET 1 Het kinderdagverblijf is een grote steun voor Melissa13 Inleiding15 Waarom dit boek ?Brede invalshoe kSamen n verschillen dMaatschappelijke taak van de kinderopvan gTotstandkoming en werkwijz eVoor wie is dit boek ?Opbouw en leeswijze rPORTRET 2 Zonder cr che kan er niet gewerkt worden21 HOOFDSTUK 1De ker nDiversiteit raakt jouw vak en jezel fSamen veilig, Samen verschillen dEen permanent leerproces: competentie sDiversiteit is leuk en lasti gReferentiekader jouw achtergrond en jouw waarheidBeeldvorming en vooroordelen Waarden en normen Macht en status Vermogen tot aanpassen en empathi eWaarin je zoal divers kunt zij nBalans zoeken tussen draaglast en draagkrach tDraaglast: verzwarende factore nDraagkracht.

6 Verlichtende factore nHet balansmode lVier visies op diversitei tKindercentrum als ontmoetingsplaat sOntmoetingen binnen het kindercentru mOntmoetingen buiten het kindercentru mPedagogische handvatte nPORTRET 3 Tommy ontdekt de skippybal37 HOOFDSTUK 2 Gezinnen in soorten en ker nVan eenoudergezin tot grootfamili eEenoudergezi nSamengesteld gezin en stiefgezi nGrootfamili eElk gezin zijn eigen opvoedstij lWaarden en idealen in de opvoedin gNiet generaliseren, maar communicere nElk gezin zijn eigen achtergron dOpvoedingswaarden per cultuur verschillendNederlandse en allochtone gezinnen be nvloeden elkaarGezinnen en hun taal of tale nGezinnen in verschillende kleure nGezinnen op verschillende welstandsniveau sMeedoen in de samenlevin gArmoede en draagkrach t Gelijkwaardigheid in het omgaan met oudersPedagogische handvatte nPORTRET 4Al die typisch Nederlands!

7 61 HOOFDSTUK 3 Hoe kinderen omgaan met ker nOpenheid tegenover andere nVoorkeur voor het vertrouwd eNieuwsgierigheid naar het nieuw eEen veilige basis cre re nOnderscheid leren maken: waar hoor ik bij ?Ontstaan van wij- en zij-gevoe lNegatieve opmerkingen komen hard aa nKinderen gaan zich met elkaar vergelijke nOntwikkelen van een identitei tSociale identiteit en reacties van de buitenwerel dPersoonlijke identiteit en vriendschappe nSekse-identitei tSeksestereotiep gedrag in de groe pSeksespecifiek gedrag en cultuurfactore nRuziemaken en verzoene nDe wens Samen te spele nSpelen met mach tPesten en gepest worde nAntipestbelei dAls pesten ontaardt in discriminati eElkaar leren begrijpe nHet goede voorbeeld geve nJe blik verruime nKinderparticipatie en rekening houden met elkaarPedagogische handvatte nPORTRET 5 Boris is al het gevraag weleens zat83 HOOFDSTUK 4 Ouders ondersteunen bij het in balans ker nTerminologie en pedagogische houdin gIedereen krijgt

8 Ermee te make nDe komst van een kind met beperkinge nReacties van ouders op slecht nieuw sAanpassen aan de nieuwe situati eKinderen met beperkingen in de groe pDoorbreken van isolemen tWat kan en wat nie tInclusieve kinderopvang is goed voor lle kinderenWaar nodig het Pedagogisch handelen aanpassen Ouders steunen op praktisch en emotioneel gebiedLuisteren en meeleve nErvaringsdeskundigheid erkenne nPartnerschap met ouder sGezinnen uit balans, kinderen in de kne lHoe vaak komt kindermishandeling of -verwaarlozing voor?Risicofactoren voor kindermishandeling en -verwaarlozingSignaleren van kindermishandeling of -verwaarlozingSignalen en wat ze kunnen betekene nDelen van zorgen met ouders en collega sKinderopvang als ontmoetingsplaat sOmgaan met emotie sSamen staan we ster kPedagogische handvatte nPORTRET 6 Doortje past niet in een hokje103 HOOFDSTUK 5 Kwetsbare kinderen in de ker nKwetsbare kinderen en hun groepsgenootje sTalenten van kinderen benutte nOmgaan met nieuwsgierigheid van kindere nVragen van kinderen beantwoorde nKinderen uitleg en informatie geve nKinderen leren om te gaan met reacties op hun beperkingEmpathie ontwikkelen voor mensen met specifieke behoeftenSamen met kinderen naar oplossingen zoekenRelativeren en humor benutte nKinderen met

9 Gedragsproblemen in de groe pPraten met kinderen, ouders, collega s en leidinggevendeBalans zoeken tussen draaglast en draagkrachtNiemand is een klier voor zijn plezie rGedragsproblemen uitleggen aan groepsgenootjes en oudersBlijven zoeken naar het sleuteltje dat pas tZoeken naar bronnen van troost en rus tAlert zijn op spiegelgedrag en zondebokeffectBedacht zijn op culturele misverstande nSystematisch observere nReflecteren op het Pedagogisch klimaa tPedagogische handvatte nPORTRET 7 Colet doet gewoon mee!121 HOOFDSTUK 6 Omgaan met diversiteitin het ker nHet team als democratische oefenplaat sSamen werken aan verbondenhei dReflectere nElkaars kwaliteiten benoeme nWerken met een maatj eContextgericht werken: van incident naar belei dOmgaan met emoties en conflicte nSamen verschillend in het teamDiversiteit binnen teams erkennen en benutte nLeren van collega s uit andere culture nZo doen we het hier !

10 Leren van manne n Handvatten om Samen verschillend te zijn in het teamHoe werk je als Pedagogisch medewerker aan diversiteit ?Hoe werk je als leidinggevende aan diversiteit ? Diversiteitscompetenties verwerven, te beginnen in de opleidingenPORTRET 8 Babyopvang, is dat wel goed?143 PORTRET 9 Alleen op studiedagen valt Jaco op145 HOOFDSTUK 7 Kinderopvang als actieve speler in de ker nDe buitenwereld naar binnen hale nInclusief kinderopvangbeleid op basis van visi eVoorwaarden voor een inclusief kinderopvangbeleidInclusief personeelsbelei dKinderopvang als partner in de jeugdkete nKinderopvang en onderwij sKinderopvang en jeugdzor gKinderopvang en opvoedingsondersteuning via sociale netwerkenHandvatten voor inclusief belei dPORTRET 10De Pedagogisch medewerkers kun je vertrouwen161 Literatuur163 Dankwoord171 Over de auteurs173 PORTRET 1 Het kinderdagver-blijf is een grote steun voor MelissaRomaisha is 3 jaar en gaat vier dagen in de week naar het kinderdagverblijf.