HEMŞİRELİK ASEPSİ VE ATİSEPTİ TEKNİKLERİ - || …

1 M LL E T M BAKANLI I HEM REL K ASEPS VE AT SEPT TEKN KLER Ankara, 2012 Bu mod l, mesleki ve teknik e itim okul/kurumlar nda uygulanan er eve retim Programlar nda yer alan yeterlikleri kazand rmaya y nelik olarak rencilere rehberlik etmek amac yla haz rlanm bireysel renme materyalidir. Mill E itim Bakanl nca cretsiz olarak verilmi tir. PARA LE SATILMAZ. i 1. ASEPS .. 2 T bbi Asepsi .. 2 El Y kaman n nemi ve e itleri .. 3 Cerrahi Asepsi .. 8 Cerrahi Asepsi Tekni ine Uygun El Y kama .. 8 Bone Giyme .. 12 Maske Takma .. 12 Steril G mlek Giyme ve karma .. 14 Uygulama Basamaklar .. 14 Uygulaman n Amac .. 14 Steril Eldiven Giyme ve karma .. 18 Steril Paket ve Boh a A ma .. 24 2. ANT SEPS .. 27 3. DEZENFEKS YON .. 28 4. STER L ZASYON .. 30 Sterilizasyon Y ntemleri .. 30 Fiziksel Y 31 DE ERLEND RME SORULARI.

2 36 CEVAP ANAHTARLARI .. 37 KAYNAK A .. 38 NDEK LER 1 El y kaman n nemini ara t r n z, ara t rma sonu lar n s n fta arkada lar n zla payla n z. Sterilizasyon ve dezenfeksiyonun nemi hakk nda bilgi edininiz. B lgenizde bulunan bir hastanede uygulanan sterilizasyon ve dezenfeksiyon y ntemlerini ara t r n z. Ara t rman z sunu haline getirerek s n f ortam nda sununuz. HAZIRLIK ALI MASI 2 1. ASEPS nsanlar, e itli mikroorganizmalara bar nak olu turur. Bir ki ide hastal k yapmayan mikroorganizma, di er bir ki ide hastal k olu turabilir. Bu nedenle bir hastada kullan lan ara gerecin, bir ba ka hastada g venle kullan labilmesi i in nce temizlenmesi, sonra uygun y ntemlerle mikropsuz hale getirilmesi gerekir. Asepsi; patojen mikroorganizmalar n bir ortamdan ya da konak zerinden uzakla t r lmas i lemidir. Mikroorganizmalar n, v cutta enfeksiyona neden olabilecekleri herhangi bir b lgeye girmesini engellemek i in sa l k kurulu lar nda harcanan abalar n t m n tan mlayan genel terime, asepsi; bu ama la yap lan i lemlerin tamam na da aseptik teknik denir.

3 Asepsinin amac , hem canl y zeylerdeki (deri ve doku) hem de cisimlerdeki (t bbi ve cerrahi ara gere ler) mikroorganizma say s n azaltmak veya yok etmektir. Bir ortam; mikroorganizma i eriyorsa septik, i ermiyorsa aseptik olarak tan mlan r. rnek: Ameliyat gibi t bbi giri imler aseptik ortamda yap l r. Asepsi, t bbi asepsi ve cerrahi asepsi olmak zere iki ekilde ele al n r. T bbi Asepsi T bbi asepsi, patojen mikroorganizmalar n bir kimseden di erine veya evreye yay lmas n nlemek i in yap lan i lemlerdir. Mikroorganizmalar n kaynaktan kt ktan sonra yok edilme y ntemlerini de i erir. T bbi asepsi uygulamalar , hastane enfeksiyonlar n n nlenmesinde ok nemlidir. Hastane enfeksiyonlar na kar verilen m cadelede, hasta bak m veren b t n sa l k personeli, zerine d en g revleri titizlikle yerine getirmelidir. Enfeksiyon kontrol n sa lamak i in kullan lan y ntemler, asepsi ilkelerine uyularak ger ekle tirilir.

4 T bbi asepsi ve dikkat edilecek noktalar Eller, yap lacak i lemlerden nce ve sonra y kanmal d r. Kirli ara gere ler ve yatak tak mlar niformaya de dirilmeden ta n r. Kirli yatak tak mlar ve di er gere ler yere konmaz. Yatak tak mlar silkelenmez. Hastalar n ks r , hap r ve solunumu ile temas etmemek i in tedbir al n r. Ara gere ler y kan rken, f r alan rken veya tozu al n rken v cuttan uzakta tutulur. Temizlenme i lemi az kirli b lgeden ok kirli b lgeye do ru yap l r. Kirli veya kullan lm ara gere ler, do rudan do ruya uygun kaplar n i erisine konur. V cut at klar ve ak nt lar yla bula m slak gere ler, naylon torbalar i ine konulduktan sonra kirli arabas na at l r. 3 Banyo suyu, gargara suyu gibi kirli sular, k vetin kenar na ve niformaya s rat lmadan do rudan kanala d k l r. Patojenlerle kirletildi inden phe edilen gere ler sterilize edilir. Mikroorganizmalar n yay lmamas i in bireysel temizli e ve d zene dikkat edilir.

5 El Y kaman n nemi ve e itleri El y kama, hastane enfeksiyonlar n n nlenmesinde en basit y ntemdir. Hastane enfeksiyonlar d nda genel halk sa l n n korunmas ve geli tirilmesi a s ndan da el y kama son derece nemlidir. Sa l k personelinin elleri, mikroorganizmalar n hastadan hastaya yay lmas nda nemli rol oynar. Amerikan Hastal k Kontrol Merkezi nin (CDC) nerisine g re ellerin y kanmas gereken durumlar Hastaya temas ncesinde Hastaya temas sonras nda ( rne in; ate , nab z, tansiyon l mleri sonras , hastay ta ma sonras vb.) Eldiven giymeden nce Eldiven kard ktan sonra riner kateter, periferal ven z kateter veya di er invaziv giri imler ncesi V cut s v lar , mukoz membranlara temas ncesi ve sonras Yaraya temas, yara bak m ncesi ve sonras Hasta bak m s ras nda kontamine b lgeden temiz b lgeye ge erken Hasta yak n nda bulunan malzemelere temas sonras Eller y kan rken uyulmas gereken genel kurallar Elde ve kollarda bulunan tak lar kar l r.

6 T rnaklar kesilir. Oje ve takma t rnak varsa kar l r. Ellerde ve kollarda kesik, izik varsa bunlar su ge irmez, steril bantla kapat l r. El y kama; normal (sosyal), hijyenik, antiseptik sol syonla ovalama ve cerrahi el y kama olarak uygulan r. Normal (Sosyal) El Y kama Normal el y kama, kirli ellerin su ve sabun ile y kanmas d r. Burada eldeki g zle g r n r kir ve derideki ge ici flora (Hastaya ait sekresyonlar ile kontamine ara gere lerden, sa l k personelinin eline bula an ve derinin y zey k sm na yerle en mikroorganizmalard r.) elemanlar tamamen ortamdan uzakla t r l r. Bu etkinli in sa lanmas i in eller, en az 15 20 saniye y kan r. 4 Normal (Sosyal) El Y kama Uygulamas Uygulama Basamaklar Uygulaman n Amac Eller ve kollardaki tak lar kar l r. Tak larda bulunan mikroorganizmalar n ge i ini engellemek Akmakta olan su alt nda eller, su ile slat l r ve sabun avuca al n r. Mikroorganizmalar bulunduklar yerden uzakla t rmak En az 15 20 sn.

7 S re ile avu i leri ve parmak aralar ba ta olmak zere, ellerin t m y zeyi parmaklar da kapsayacak ekilde kuvvetlice ovu turulur. Eller, su ile durulan r ve bilekten ba layarak k t havlu ile kurulan r. Havlulardan kir ve mikroorganizmalar n ge mesini nlemek Ayn k t havlu ile musluk kapat l r. Kontaminasyonu nlemek G nl k yo un faaliyetler s ras nda o u zaman el y kama i lemi uygun bir ekilde ger ekle tirilmemekte ya da 10 saniyeden daha k sa bir s rede tamamlanmas nedeniyle y kama i lemi s ras nda ihmal edilen b lgeler olmaktad r. Do ru uygulama ile el y kama i lemi, hastane enfeksiyonlar n n nlenmesinde ok b y k neme sahiptir. A a da, resim zerinde, el y kama s ras nda y kanan ve y kanmayan b lgeler farkl renklerde g sterilmi tir. 5 Resim : El y kama s ras nda y kanan ve y kanmayan b lgeler Hijyenik El Y kama Normal sabunlar ve antiseptik zellikli sabunlar kullan labilir.

8 Bu ekilde ge ici mikroorganizmalar uzakla t r l r ya da ld r l r. Hijyenik el y kama yap lmas gereken durumlar Hastan n v cuduna yap lacak giri imlerden nce Enfeksiyona yatk n hastayla temas ncesi Yara ve retra kateterleri ile temas ncesi ve sonras Eldiven takmadan nce ve sonra Kanla ve kart lar ile kontaminasyon olabilecek durumlar ile kar la t ktan sonra 6 Hijyenik El Y kama Uygulamas Uygulama Basamaklar Uygulaman n Amac Musluk a l r ve eller suyun alt nda iyice slat l r. Sabunun etkisiyle kirlerin, ya lar n ve mikroorganizmalar n yok edilmesini sa lamak Eller slat ld ktan sonra 3 5 ml. sabun veya antiseptik zellikli sabun ellerin i ine al n p iyice k p rt l r. El ayalar en az be kez birbirine s rt l r. Kuvvetli (tahri etmeyecek kadar) hareketlerle mikroorganizmalar n yerinden ayr lmas n sa lamak El s rtlar , di er elin ayas ile en az 5 kez ovulur.

9 El s rtlar n n mikroorganizmalardan ar nmas n sa lamak Bir el di er elin s rt na yerle tirilerek parmaklar birbirine ge irilir ve iyice y kan r. Ayn hareket di er el i in de tekrarlan r. El ayalar n n ve el s rtlar n n mikroorganizmalardan ar nmas n sa lamak 7 Her iki elin parmak u lar ve t rnaklar , di er elin ayas na en az 5 kez s rt lerek temizlenir. Bu i leme, en az 15 30 saniye kadar devam edilir. T rnaklarda kalan kirlerin ve mikroorganizmalar n ar nd r lmas n sa lamak Her iki el, akan su alt nda durulanarak kurutucu ya da k t havlu ile kurulan r. E er alkol bazl , kendili inden kuruyan antiseptik kullan l yorsa avu i ine yeterince sol syon al n r ve t m el y zeyine yay l ncaya ve eller kuruyana kadar 15 25 saniye ovu turulur. Ellerin kurumas n sa lamak El antisepsini sa lamak Musluk, k t havlu ile veya kolla el de meden kapat l r.

10 El antisepsisini korumak Kullan lm havlu p kutusuna at l r. Kontaminasyonu nlemek El Dezenfeksiyonu El dezenfeksiyonunun amac , ellerdeki mikroorganizmalar n etkili ve h zl bir ekilde uzakla t r lmas d r. Ellerin kirli oldu u d n l yorsa su ve sabunla y kan r ve kurutulur. Sonra antiseptik zelliklere sahip dezenfektanlar n kullan lmas gerekir. Bunun i in h zl , etkili bir alkol bazl sol syondan 3 5 ml. al n r, 30 60 saniye aras nda her iki el birbirine s rt l r ve ovu turulur. lem s ras nda antiseptik sol syonun ellerin her taraf na ve parmak aralar na temas sa lan r. Ellerin kendi halinde kurumas beklenir. El dezenfeksiyonu, tam olarak el y kaman n yerini almaz. 8 Resim : El dezenfeksiyonu Cerrahi El Y kama Ge ici floran n uzakla t r lmas , hijyenik el y kamad r. Cerrahi el y kama ise kal c flora (Cildin derin tabakalar nda bulunan mikroorganizmalard r.) mikroorganizmalar n say s n azaltmaya y neliktir.