KIZAMIK - klimik.org.tr

1 KIZAMIK . Dr Alpay AZAP. Ankara niversitesi T p Fak ltesi nfeksiyon Hastal klar ve Klinik Mikrobiyoloji AD. virus Paramyxoviridae ailesinden, zarfl , tek par al RNA'ya sahip bir virus olan K zam k (rubeola) virusunun neden oldu u d k nt l bir hastal kt r. Virus ok bula c d r (damlac k ve damlac k ekirde i, direkt temas gerekmez). A lanmam topluluklarda 2-3 y lda bir salg n yapar Klinik Klasik k zam k Modifiye (hafif seyirli) k zam k Atipik k zam k A r seyirli k zam k Komplikasyonlu k zam k N rolojik Solunum sistemi Ge n rolojik hst (Subakut sklerozan panensefalit). ink basyon Virus konjonktiva veya solunum mukozas ndan v cuda girer Giri yerinde o al r ve b lgesel lenf bezlerine ula r Kan dola m ile RES organ ve dokular na gider Burada o ald ktan sonra ikinci kez kana kar r. Bu evrede prodrom belirtileri ba lar. 8-10 g n s rer prodrom Ate (40oC'yi bulabilir), halsizlik, i tahs zl k, G zde yanma batma sulanma (konjonktivit).

2 Burun ak nt s (rinit). Kuru ks r k (trakeit). 2-3 g n s rer (8 g ne uzayabilir). Koplik lekeleri g r lebilir Koplik lekeleri Yanak mukozas nda, molar di . hizas nda, eritemli mukoza zerinde 1-3 mm'lik beyaz- mavimsi-gri kabar kl klar (tuz zerreleri!). 12-72 saat sonra kaybolur D k nt den 48 saat nce ortaya kar Patognomonik ancak her hastada g r lmez d k nt . Y z ve al ndan ba lay p v cuda yay lan, birle me e iliminde, ba lang ta pembe, 3-4 g n sonra kahverengile en, 6-7 g n sonra hafif pullanarak solan A r vakalarda say s ve yayg nl ok fazla Pete i veya hemorajik g r nebilen ok nadiren el i i ve ayak taban n tutan di er bulgular Ate : D k nt n n 2. g n zirve yapar. 3-4 g nden sonra d er. 4. g n ge en ate :komplikasyon??? ks r k: ate in d mesiyle azal r ancak 2-3 hafta devam edebilir Konjonktivit: p r lan olmayan ak nt yla d k nt . sonuna kadar s rer Lenfadenopati: s k g r lmez Anerji: T lenfositleri bask lar.

3 Ba kl k bask lanmas . haftalarca s rer. Di er klinik tablolar Modifiye (hafif) k zam k Daha nceden kan nda antikor bulunanlarda (anneden antikor te yan bebekler, IVIg alanlar, a ya k smi yan t verenler, daha nce hastal . ge irenler)klasik k zam n hafif seyirli hali nk basyon uzundur (17-21 g n). Atipik K zam k Daha nce l virus a s yla a lanm larda ( ok nadiren canl a . yap lanlarda) g r l r ( lkemizde l a kullan lmam t r). Ate , ba a r s . D k nt (vezik l, pete i, purpura, plak): ekstremiteden g vdeye Akci er ve n rolojik tutulum daha s k, klinik tablo a r Tan zor (varicella, meningokoksemi, HS purpuras , Toksik ok Sendr). Hastalar bula t r c de il komplikasyonlar Risk Gruplar : Ba kl bask lanm ki iler Gebeler ok k kler veya ya l lar A vit eksikli i ve beslenme yetersizli i olanlar Komplikasyon s kl toplumun geli mi lik/zenginlik d zeyi ile do rudan ili kili. Olgu-fatalite h z : Geli mi lkelerde % Geli memi lkeler: % (%4-10).

4 Zel topluluklar (m lteci kamp vb):%32. Solunum sistemi: <5ya >20ya daha s k Otitis media (%5-10). Akci er: Pn moni ( l mlerin %90 nedeni), laringotrakeobron it (krup), bron iolit, bron ektezi G z:Keratit, kornea lserleri GIS: jinjivostomatit, ishal, gastroenterit, hepatit, mezenter lenfadenit, apandisit Kalp: Miyokardit, perikardit SSS Komplikasyonlar : Ensefalit: 1/1000 s kl kta, d k nt n n ilk g nlerinde, %15 l m, %25 sekelle iyile me Akut disemine ensefalomiyelit (ADEM): ilk 2 hafta i inde, beyin ve omurilikte demiyelinizasyon (ate , ense sertli i, n bet, bilin . de i ikli i, ataksi, myoklonus, parapleji, quadripleji, inkontinans). %10-20 l m. SSPE: 1 s kl kta, 7-10 y l sonra ba layan n betler,bili sel ve motor fonksiyonlarda ilerleyici bozulma. 5-15. y l i erisinde l m. 2 ya ndan nce enfekte olanlarda daha s k. A uygulananlarda SSPE riski hastal ge irenlere g re 10-12 kat d k. Tedavi Destek tedavisi: S v replasman /Antipiretik/Gerekirse solunum deste i Ribavirin: nvitro etkili.

5 Nvivo: Olgu raporlar ?? K zam k pn monisi V ribavirin 5/6 hastada etkili. Clin Infect Dis 1994;19:454. Tedavi-2. A vitamini: DS ve UN CEF;. yetersiz ko ullara sahip, A-vit eksikli i g r lebilen ve mortalite %1'den fazla olan b lgelerde 100-200bin nite 1. g n neriyor Amerikan Pediyatri Derne i; Geli mi lkelerde zellikle 1 ya alt nda olup hst. veya komplikasyonlar nedeniyle hastaneye yatmas gereken bebekler Beslenme bozuklu u olan, ba kl bask lanm , emilim boz. olanlar, y ksek l m h z olan b lgelerden gelenler, A-vit eksikli inin g z bulgular olanlar EP DEM YOLOJ . D nya genelinde;. 1980'li y llarda y lda milyon, g nde 7123, saatte 300 l m 2000 y l nda 777 bin, g nde 2128, saatte 89 l m 2008 y l nda 164 bin, g nde 450, saatte 19 l m 2011'de 158 bin, g nde yakla k 430, saatte 18 l m. BULA ICILIK: D k nt den 4 g n nce 4 g n sonra en y ksek R0 katsay s : 12-18 Atak h z : %75. Tek rezervuar n n insan olu u, etkili ve g venli a s n n bulunmas nedeniyle k zam k eradike edilebilir bir hastal kt r.

6 K zam k vir s n n dola m n n durdurulabilmesi i in toplumun %92-95'inin k zam k i eren bir a ile a lanmas . gerekir. Ancak a s zlar b lgesel birikim g stermemelidir. Hollanda'da ya anan bir salg nda a lanmam bireylerin a l lara k yasla 224 kat daha fazla olas l kla k zam k olduklar . bildirilmi . J Infect Dis, 2002;186:1483. ABD'de 1967'de kullan ma giren canl a , 1985'e gelindi inde;. 52 milyon olgu, 5200 l m ve 17400 mental retardasyon vakas n nlemi ti. K zam k a s uyguland nda, Antikorlar ilk olarak 12-15 g nde g r nmeye ba lar ve 21-28 g nlerde en y ksek de ere ula r. Ig M tipi antikorlar ge ici olarak kanda, Ig A tipi antikorlar mukozal salg larda bulunur. Ig G tipi antikorlar ise kanda s rekli olarak y llarca varl n s rd r r. A yan etkileri Ate : a dan 1-2 hafta sonra, %5-15 olguda D k nt : %5 olguda Lenfadenopati: ocuklarda %5 eri kinde %20 olguda Trombositopeni: 25bin-40bin dozda bir, a dan sonraki 2 ay i inde (2-3 hf), ge ici Anafilaksi: 1milyon dozda bir Febril konv lziyon: 3000 dozda bir (1.)

7 Derece yak nlar nda yk varsa daha y ksek). A Kontrendikasyonlar . 1. Gebelik (30 g n gebe kalmamal ). 2. mm nsupresyon (14 g nden uzun s re 2mg/kg veya >20mg/g n veya >20 mg g na r prednizolon alanlara tedavi bitiminden 30 g n sonras na kadar yap lmamal . 3. Jelatin veya neomisin alerjisi A da dikkat! 1. Kan r n veya IVIg alanlar: IVIg sonras 3-11 ay, eritrosit suspansiyonu sonras 6 ay, plazma/trombosit suspansiyonu sonras 7 ay bekle 2. Orta ve a r bir ba ka infeksiyon ge iriliyorsa iyile ene kadar bekle 3. Trombositopenisi olan ki ilerde MMR. trombositopeniyi art r r. ki a aras nda en az 6 hafta olmal . 4. PPD testi negatifle ebilir: PPD a dan nce veya ayn . anda veya 4-6 hafta sonra yap lmal . A ncesi test;. Salg n d nemlerinde nerilmez A yap lamayacaksa nerilmez Sa l k al anlar d ndaki gruplara nerilmez Temas sonras profilaksi Temas sonras ilk 72 saatte a yap lmal . lk 72 saatte a Ig'den daha st nd r 72 saat ge ti ise 7.

8 G nden nce M Ig verilebilir Temas eden 6-11 ayl k bebek ise; Ig tercih edilebilir. A . yap l rsa 12 aydan sonra iki doz daha yap lmal d r. <12 ayl k bebeklere Ig ( , max 15mL) verilmeli (6- 11 ayl k ise ilk 72 saatte a olabilir). Ba k olmayan gebelere IVIg (400mg/kg) yap lmal . Ba kl bask lanm ki ilere IVIg (400mg/kg) yap lmal . IMIg verilenlere 6 ay, IVIg verilenlere 8 ay sonra a . yap lmal . A lama i in en do ru zaman, anneden bebe e ge en antikor d zeyinin d t u ; ocu u koruyamaz hale geldi i zamand r. Dokuz ayl k iken bir doz k zam k a s alan ocuklar n yakla k %85'inde koruyucu antikor d zeyleri geli ir. 12 ayl k iken a land nda %90-95. 15 ayl kken a land nda %98. ba kl k yan t olu maktad r. Anne a yla ba ksa medyan AB azalma s resi: 0,97 ay Anne hastal ge irerek ba ksa: 4 ay DUYARLI HAVUZU: Maternal antikorlar n t ketmi bebekler A lanmam veya a lanm olmas na ra men ba kl k yan t geli memis ki iler Daha nceden k zam k ge irmemis ki iler toplumdaki toplumdaki a lama oranlar y kseldik e, o toplumda iki k zam k salg n aras ndaki s re uzar ve salg ndan etkilenen ki i say s azal r.

9 K zam k virusunun dola m n n durdurulabilmesi i in toplumun %92-95'inin k zam k i eren bir a ile a lanmas gerekir. Yery z nde k zam k vir s n n dola m devam ettik e, (k zam k eradike edilmedik e) toplumun t mu (%100). a lanm s olsa bile, uzun aral klarla da olsa, k zam k salg nlar g r lecektir. nku %100' a lanm s bir toplumda da, a etkinli i %95 d zeyinde oldu unda, her y l o toplumun %5'i kadar ki i duyarl havuza eklenecek ve duyarl havuz doldu unda (vir s n dola abilece i yeterli say da duyarl ki i birikti inde) salg n patlak verecektir. 1989 y l nda Du nya Sag l k Asamblesi'nde ve 1990 y l nda Du nya C ocuk Zirvesi'nde as lama o ncesi do neme go re k zam k mortalitesinin %95, morbiditesinin ise %90. azalt lmas hedeflenmis tir. DSO , UNI CEF, CDC ile birlikte Ku resel K zam k Stratejik Plan n haz rlam s t r: o lu mlerinin 2005 y l nda, 1999 y l na go re %50 azalt lmas n ;. 2000 y l nda Amerika k tas nda, 2007 y l nda Avrupa ve 2010 y l nda Dog u Akdeniz Bo lgelerinde k zam g n elimine edilmesini ve 2005 y l nda k zam g n ku resel olarak eradikasyonu olas l g n n deg erlendirilmesini hedeflemis tir DSO Avrupa Bo lgesinde yer alan Tu rkiye'de de hedef dog rultusunda 2002 y l ndan bu yana o zel bir program (K zam k Eliminasyon Program ) yu ru tu lmeye bas lanm s t r.

10 Amerika k tas nda, Kas m 2002'de eliminasyon hedefine ula lm s ve yerli virus dola m . durdurulmu tur. Bununla birlikte, eliminasyon hedefine ula an b lgelerde beklendi i zere importe k zam k virusleri, 2010 y l nda, bu k tadaki Arjantin, Brezilya, Kanada, ABD ve Frans z Guyanas gibi lklerde k k apl salg nlara yol a m t r. K zam k eliminasyonu i in 2010 y l n hedefleyen Avrupa B lgesinde de eliminasyon hedeflerine yakla lmakta iken, 2007 y l ndan bu yana Fransa, talya, svi re, Avusturya, Almanya, Norvec , Hollanda, Bulgaristan vb. pek ok Avrupa lkesinde k zam k salg nlar patlak vermi tir Bu lkelerden co rafi olarak T rkiye'ye en yak n olan Bulgaristan'da Nisan 2009- Eyl l 2010 aras nda 20 bin'in zerinde olgu ve 24. l m bildirilmi tir. Bu salg nlarda s z konusu olan, yerli vir sler yan s ra importe vir slerin toplumda dola maya ba lay p;. importe olgularla ba lant l yerli olgular n ortaya k . ve salg n halini almas d r.