Titel: Multidisciplinaire Richtlijn ... - Trimbos-instituut

1 Multidisciplinaire Richtlijn ANGSTSTOORNISSEN (3E. REVISIE, 2013). Versie Datum Goedkeuring 01-08-2013. Verantwoording Trimbos-instituut Inhoudsopgave Auteurs en Voorwoord: wat is herzien in de MDR Angststoornissen (1e en 2e revisie)..2. Organisatiestructuur (2011)..3. 1. Inleiding en methodiek richtlijnontwikkeling (versie 2009)..5. Multidisciplinaire Richtlijn angststoornis aan revisie toe ( Levende richtlijnen (versie 2009)..5. Methodiek en richtlijnontwikkeling (versie 2009)..5. Multidisciplinaire richtlijnontwikkeling in de GGZ (versie 2009)..5. Doel van richtlijnontwikkeling (versie 2009)..6. Fasen in het zorgproces (versie 2009)..6. Toepassing van de Richtlijn (versie 2009)..6. Pati ntenperspectief (versie 2009)..7. Juridische betekenis van richtlijnen (versie 2009)..7. Knelpunten (versie 2009)..7. Uitgangsvragen (versie 2009)..8. Samenstelling Kerngroep, Werkgroep en Klankbordgroep (versie 2009)..8. Werkwijze Kerngroep, (voltallige) Werkgroep en Projectgroep ( Wetenschappelijke onderbouwing (versie 2009).))

2 9. 2. Samenvatting van de richtlijnaanbelingen (versie 2009)..11. Stappenvolgorde (versie 2009)..11. Paniekstoornis met of zonder agorafobie (versie 2009)..11. Lichte paniekstoornis zonder depressieve stoornis (versie 2009)..11. Ernstige paniekstoornis (versie 2009)..12. Posttraumatische stress-stoornis (versie 2009)..12. 3. Uitgangspunten voor goede zorg (versie 2009)..14. Screening (versie 2009)..14. Co-morbiditeit (versie 2009)..14. Basisinterventies (versie 2009)..14. Pscyhoeducatie en zelfmanagement (versie 2009)..14. Pati ntenvoorkeur (versie 2009)..15. Behandelplan (versie 2009)..15. Monitoren en evalueren behandelresultaten (versie 2009)..15. Chroniciteit (versie 2009)..16. Management en co rdinatie van de zorg (versie 2009)..16. Veiligheid (versie 2009)..16. Stepped-care (versie 2009)..17. Terugvalpreventie (versie 2009)..17. Ondersteunende interventies (versie 2009)..17. Individuele re ntegratie (versie 2009).

3 17. 4. Diagnostiek (versie 2009)..18. Inleiding (versie 2009)..18. Te onderscheiden angststoornissen (versie 2009)..18. Diagnostiek van de gevolgen van angststoornissen voor het Diagnostische instrumenten (versie 2009)..20. Signalering van angststoornissen (versie 2009)..20. Screeningsinstrumenten (versie 2009)..22. (Semi)gestructureerde diagnostische interviews (versie 2009)..22. Zelfbeoordelingsvragenlijsten (versie 2009)..24. 5. Behandeling - Paniekstoornis (versie 2009)..29. Eerste stap interventies paniekstoornis (versie 2009)..29. Farmacotherapie (versie 2009)..31. SSRI's (versie 2009)..32. TCA's (versie 2009)..35. Modernere antidepressiva (overige niet-tricyclische i Inhoudsopgave 5. Behandeling - Paniekstoornis (versie 2009). MAOI's (versie 2009)..40. (High potency) Benzodiazepinen (versie 2009)..42. Conclusie keuzevolgorde farmacotherapie van de paniekstoornis ( Psychologische en psychotherapeutische interventies paniekstoornis (.)))

4 46. Exposure in vivo (EV) (versie 2009)..46. Psychologische paniekmanagement (PM) (versie 2009)..48. Algemene conclusies keuze psychologische interventies (versie Combinatiebehandeling paniekstoornis (versie 2009)..52. Effectiviteit antidepressiva en benzodiazepinen (versie 2009)..53. Combinatie van antidepressiva met cognitieve gedragstherapie ( Culturele diversiteit bij paniekstoornis (versie 2009)..56. Stepped-care model paniekstoornis (versie 2009)..57. Algoritme Paniekstoornissen, licht (versie 2009)..59. Algoritme Paniekstoornissen, ernstig (versie 2009)..61. 6. Behandeling - Sociale angststoornis (versie 2011)..67. Farmacotherapie (versie 2011)..67. Keuze en verantwoording voor literatuur (VERSIE 2011)..67. Inleiding (VERSIE 2011)..67. SSRI's en venlafaxine (VERSIE 2011)..68. MAOI's (VERSIE 2011)..72. Benzodiazepinen (VERSIE 2011)..73. B tablokkers (VERSIE 2011)..76. Conclusie keuze volgorde farmacotherapie van de SAS (2011).))

5 78. Psychologische interventies sociale angststoornis (VERSIE 2011)..78. Keuze en verantwoordeing van de literatuur (VERSIE 2011)..78. Inleiding (VERSIE 2011)..78. Sociale vaardigheidstraining (VERSIE 2011)..79. Exposure in vivo (VERSIE 2011)..83. Cognitieve therapie (VERSIE 2011)..87. Taakconcentratie training (VERSIE 2011)..90. Algemene conclusies (VERSIE 2011)..93. Combinatietherapie (VERSIE 2011)..93. Keuze en verantwoording literatuur (VERSIE 2011)..93. Effectiviteit (VERSIE 2011)..94. Combinatie psychofarmaca met cognitieve gedragstherapie (2011)..94. Thoracoscopische sympathectomie (VERSIE 2011)..95. Stepped-care model en algoritmes (VERSIE 2011)..96. Stepped-care model Sociale angststoornis - specifieke Stepped-care model SAS - gegeneraliseerde 7. Behandeling - Obsessief-compulsieve stoornis (OCS) (versie 2013)..101. Farmacotherapeutische interventies (versie 2013)..101. SSRI's (versie 2013)..102. TCA clomipramine (versie 2013).

6 107. Venlafaxine (versie 2013)..110. Conclusie stappenvolgorde farmacotherapie van OCS (2013)..113. Psychother. interventies/Psycholog. behandelmogelijkheden (versie Exposure in vivo met responspreventie (versie 2013)..114. Cognitieve (gedrags)therapie (versie 2013)..118. Combinatietherapie (versie 2013)..121. Effectiviteit (versie 2013)..122. Combinatie van antidepressiva met psychotherapie (versie 2013)..122. Niet-farmacologische biologische behandelmogelijkheden (versie 2013)..124. Repetive Transcranial Magnetic Stimulation (versie 2013)..124. Deep brain stimulation (versie 2013)..125. Psychochirurgie (versie 2013)..126. Literatuurlijst OCS (versie 2013)..126. Stepped-care model OCS (versie 2013)..131. ii Inhoudsopgave 8. Behandeling - Gegeneraliseerde angststoornis (GAS) (versie 2012)..134. Farmacotherapie (versie 2012)..134. Niet besproken middelen (versie 2012)..134. Antidepressiva: venlafaxine (versie 2012).)

7 135. Buspiron (versie 2012)..138. Benzodiazapinen (versie 2012)..140. Pregabaline (versie 2012)..142. Conclusie keuzevolgorde farmacotherapie (versie 2012)..144. Psychologische behandeling (versie 2012)..145. Effectiviteit van Cognitieve Gedragstherapie (versie 2012)..145. E-mental Health (versie 2012)..149. Farmacotherapie vergeleken met psychologische therapie (versie 2012)..150. Stepped care model GAS (versie 2012)..151. Beslisboom (versie 2012)..153. Beslisboom (versie 2012)..154. 9. Behandeling - Posttraumatische stressstoornis (PTSS) (versie 2009)..155. Eerste-stap interventies PTSS (versie 2009)..155. Zelfhulp PTSS (versie 2009)..155. E-health PTSS (versie 2009)..156. Farmacotherapie (versie 2009)..157. SSRI'S (versie 2009)..158. Tricyclische antidepressiva (versie 2009)..161. Moderne antidepressiva (versie 2009)..163. Monoamineoxiclase remmers (versie 2009)..165. Antipsychotica (versie 2009)..167. Conclusie keuzevolgorde farmacotherapie bij PTSS (versie 2009).

8 168. Psychologische interventies bij posttraumatische stressstoornis ( Cognitieve gedragstherapie (versie 2009)..169. Trauma-gerichte cognitieve gedragstherapie (versie 2009)..169. Andere cognitief-gedragstherapeutische interventies (versie 2009)..171. Eye Movement Desensitization and Reprocessing (EMDR) (versie 200)..173. Algemene conlusies mbt psychologische interventies bij PTSS ( Combinatietherapie (versie 2009)..176. Vergelijking van psychologische behandeling met medicatie en Effectiviteit antidepressiva versus Effectiviteit van een combinatiebehandeling van een Culturele diversiteit bij PTSS (versie 2009)..179. Stepped-care model PTSS: plaatsbepaling van de aanbevolen Toelichting algoritme PTSS (versie 2009)..181. Algoritme PTSS (versie 2009)..184. 10. Behandeling - Specifieke fobie (versie 2005)..185. Farmacotherapie (versie 2005)..185. Psychologische interventies bij specifieke fobie (versie 2005)..186. Exposure in vivo (versie 2005).))

9 187. Cognitieve therapie (versie 2005)..189. Algemene conclusies mbt keuze van interventies (versie 2005)..191. Beslisboom (versie 2005)..191. 11. Hypochondrie (versie 2011)..195. Farmacotherapie (versie 2011)..195. Inleiding (versie 2011)..195. Fluoxetine (versie 2011)..195. Psychologische interventies (versie 2011)..197. Inleiding (versie 2011)..197. Cognitieve therapie (versie 2011)..197. Cognitieve gedragstherapie (versie 2011)..199. Behaviourial stress management (versie 2011)..202. Explanatory therapy (versie 2011)..204. iii Inhoudsopgave 11. Hypochondrie (versie 2011). Beslisboom (versie 2011)..206. Farmacotherapie versus psychologische interventies (2011)..209. Inleiding (versie 2011)..209. Stepped care model hypochondrie (versie 2011)..210. Beslisboom hypochondrie (versie 2011)..211. Algoritme 12. Ondersteunende interventies (versie 2009)..214. Inleiding (versie 2009)..214. Uitgangsvragen (versie 2009).

10 215. Keuze en verantwoording voor literatuur (versie 2009)..216. Aanvullende werkwijzen van de Richtlijnwerkgroep (versie 2009)..216. Interventies gericht op beperkingen in het persoonlijk Beeldende therapeutische interventies (versie 2009)..217. Bevordering van de coping (versie 2009)..218. Dramatherapeutische interventies (versie 2009)..219. Muziektherapeutische interventies (versie 2009)..220. Psychomotorische interventies (versie 2009)..222. Psychomotorische interventies - progressieve relaxatie (versie Psychomotorische interventies - ademhalingsoefeningen (versie Dans en bewegingsinterventies (versie 2009)..224. Therapeutic Touch (versie 2009)..225. Interventies gericht op participatie aan het maatschappelijk Interventies gericht op verpleging (versie 2009)..228. Algemene conclusies (versie 2009)..230. 13. Aanbevelingen vanuit het cli ntenperspectief (versie 2009)..231. Diagnostiek (versie 2009)..231. Behandeling (versie 2009).))