ANT İNEOPLAST İK İLAÇLARIN GÜVENL İ KULLANIM …

1 1 ANT NEOPLAST K LA LARIN G VENL KULLANIM STANDARTLARI REHBER Rehber No: Onkoloji Hem ireli i Derne i (OHD) Geli tirilme Tarihi: 2003 G zden Ge irme Tarihi:2009 Bir Sonraki G zden Ge irme Tarihi: 2014 2 NDEK LER A. Giri ..3 B. Ama ..4 C. Gerek D. Tan E. F. Standartlar Standart 1- Antineoplastik ila lara maruziyeti en aza indirmek i in bir g venlik program olu turulmal d r ..10 Standart 2- la haz rlama ortam antineoplastik ila lara maruz kalma riskini en aza indirecek ekilde d Standart 3- Antineoplastik ila lar S n f II Tip B ya da S n f III biyolojik g venlik kabinlerinde haz rlanmal d Standart 4- Antineoplastik ila haz rlanmas s ras nda ki isel koruyucu malzeme kullan lmal d Standart 5- Antineoplastik ila lar haz rlayan ki i ila la maruziyet riskini en aza indirecek ya da ortadan kald racak ekilde kendi haz rl n tamamlamal ve sonra ilac haz rlamal d Standart 6- Antineoplastik

2 Ila lar haz rlayan/uygulayan ki i ve evrenin kaza ile maruziyeti durumunda etkilenmeyi en aza indirecek nlemler al nmal d Standart 7- Antineoplastik ila uygulamalar uygulayan ki i/uygulanan hasta a s ndan ila la temas ve maruz kalmay en aza indirecek ekilde yap lmal d Standart 8- Antineoplastik ila lar n haz rlanmas ve uygulanmas sonras , kullan lan malzeme maruz kalmay en aza indirecek ekilde imha Standart 9- Antineoplastik ila lar n ta nmas ve depolanmas a amas nda, bu ila larla temas en aza indirecek ekilde g venlik nlemleri al nmal d Standart 10- Antineoplastik ila larla temas eden t m personele maruziyet i in d zenli olarak t bb izlem yap lmal d Standart 11- Antineoplastik ila larla temas eden t m personel/hastalar g venlik nlemleri a s ndan e A.

3 B. Onkoloji alan nda uygulama rehberlerinin olu turulmas , kullan m n n yayg nla t r lmas ve izlenmesi al ma grubu 3A. G R Bir hastal n insan sa l y n nden nemini belirleyen en nemli unsur, o hastal n g r l s kl ve sebep oldu u l mlerin oklu udur. Kanser d nyada ve lkemizde sa l tehdit eden nemli sorunlardan biri olup, l me yol a an hastal klar aras nda d nyan n bir ok lkesinde ve T rkiye de kalp-damar hastal klar ndan sonra ikinci s rada yer almaktad r. Ayr ca teknolojinin geli mesi, erken tan , bireysel bilin lenme ve tan alan nda aray lar, tan lanan kanser say s n n artmas , bu vakalara her ge en g n yenilerinin eklenmesi, tan ve tedavi alan nda daha fazla al ma yap lmas na ve yeni ila lar n uygulama alan na girmesine neden olmaktad r.

4 Kemoterapi kanser tedavisinde, neoplastik hastal n s recini yava latmak, geriletmek ya da durdurmak amac yla antineoplastik ila kullan m n i ermektedir. Sa l k al anlar antineoplastik ila lar n haz rlanmas , ta nmas , uygulanmas , depolanmas ve at klar n yok edilmesi s ras nda inhalasyon, sindirim ya da do rudan cilde temas yoluyla ilaca maruz kalabilmektedir. G n m zde antineoplastik ila e itlerinin, doz miktar n n, kullan m s kl n n ve kombinasyon kullan m n n yayg nla mas sonucunda mesleki risklerin artt n g steren al malar, ila lar n g venli kullan lmas n n gere ini ve nemini ortaya koyarak g venli kullan mla ilgili rehber ve y netmeliklerin geli tirilmesi gereklili ini ortaya karm t r.

5 Konu ile ilgili olarak Onkoloji Hem ireli i Derne i kendi meslek grubuna de i ik zaman ve yerlerde kemoterapi uygulamas na y nelik d zenledi i kurslarla ve kemoterapi uygulayan hem irelerde maruziyeti belirlemek amac yla yapt ara t rmalarla konuya dikkat ekmi ve antineoplastik ila lar n g venli kullan m na y nelik rehber geli tirilmesinde nc l k yapm t r. Onkoloji Hem ireli i Derne i nin Onkoloji Hastas n n Bak m nda Bak m Standartlar n n Olu turulmas al ma grubu taraf ndan 2003 y l nda olu turulan Antineoplastik la lar n G venli Kullan m Standartlar Rehberi nin 2007 y l nda son al malar nda yeniden yap land r lmas na karar verilmi tir.

6 Bu ama la Onkoloji Hem ireli i Derne i Onkoloji alan nda uygulama rehberlerinin olu turulmas , kullan m n n yayg nla t r lmas ve izlenmesi alt grubu al malar na ba lam t r. Rehberin g ncelle tirilmesinde National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH), The American Society of Health-System Pharmacists (ASHP) ve The International Society of Oncology Pharmacy Practitioners (ISOPP) taraf ndan antineoplastik ila lar n g venli kullan m na y nelik haz rlanan son rehberlerden yararlan lm t r. Yeni haz rlanan rehberin standartlar k sm nda antineoplastik ila lar tehlikeli ila lar olarak ele al nm t r.

7 4B. AMA Onkoloji Hem ireleri Derne i taraf ndan 2003 y l nda haz rlanan rehber antineoplastik ila lar n haz rlanmas , uygulanmas , ta nmas , depolanmas ve at klar n yok edilmesi ile ilgili i lemlerde, hem ire, doktor, eczac ve di er personelin ve evrenin, ilaca maruz kalmalar n en aza indirmeyi ama lamaktad r. Bu ama do rultusunda 2003 y l ndan g n m ze kadar ge en s re i indeki yeni bilgi ve uygulamalar g zden ge irilerek rehber 2009 y l nda yeniden d zenlenmi tir. Bu rehberde 2003 y l ndaki bilgilerin yan s ra 2009 y l na kadar olan yeni bilgiler ve uygulamalar yer almaktad r.

8 C. GEREK ELER Kanser tedavisinde, malign h crelerin b y mesini durdurma ya da geriletme amac yla kullan lan antineoplastik ila lar, 1940 l y llar n sonunda mekloretamin ve t revlerinin kullan lmas yla ba lam ve kanser tedavisinde kullan lmak zere ortalama 70 e it antineoplastik ila geli tirilmi tir. Kanser vakalar n n artmas ve tedavi g ren hastalarda toksisite kontrol n n daha iyi sa lanmas nedeniyle antineoplastik ila lar y ksek dozlarda ve daha fazla kombinasyonlarda kullan lmaya ba lanm t r. Bu durum haz rlanan ve uygulanan ila miktar n n artmas na neden olmu tur.

9 Di er taraftan bir kimyasal madde; 1. Mutajenik ve klastojenik etki g steriyorsa, 2. Deney hayvanlar nda, ila uygulanan hastalarda ya da her iki grupta da kanserojenik, teratojenik etki ya da reme sisteminde bir bozukluk olu turuyorsa, 3. Deney hayvanlar nda ya da hastalarda d k dozlarda bile, ciddi organ toksisitesi ya da di er toksik etkiler g steriyorsa mesleki riskleri ortaya karabilmektedir (1,2,57). Yukar daki zelliklerden en az birini g steren ila lar tehlikeli ila olarak tan mlanmaktad r ve bu ila lar n b y k bir o unlu unu ise antineoplastik ila lar olu turmaktad r (Ek-1).

10 Ek- 1 de verilen b t n ila lar i in ayn nlemler al nmal d r.(37) Bundan sonra metinde antineoplastik ila lar i in, tehlikeli ila terimi kullan lacakt r. Dolay s yla sa l k al anlar tehlikeli ila lar n haz rlanmas , ta nmas , uygulanmas , depolanmas ve at klar n n yok edilmesi s ras nda a a da belirtilen durumlarda inhalasyon yoluyla, sindirim yoluyla ya da cilde do rudan temas ile bu ila lara maruz kalabilmektedirler. Bu durumlar; 1. Tehlikeli ila i eren ampul k rma, 2. Toz halindeki ilac suland rma, 3. lac flakondan enjekt re ekme, 4.