Państwo - Wolne Lektury

1 Talektura,podobnie aktysi ceinnych, estdost ropracowanyzosta wramachpro ektuWolneLekturyprzezfun-dac stwo . WST PODT UMACZAP latonnieby systematykiemanicz owiekiemzr wnowa onymispoko ci egopism niepodobna zwi za w uk ad wolny od sprzeczno ci, porz dny, zamkni ty. W po-szczeg lnychdialogachniezawsze atwoznale tematg wnyipo o y podtytu emdo-pisek,kt rybym wi ,ocow a ciwiechodziwdane w, e lizwa a nastyl,nazabarwienieuczucioweust p w,naichsi sugestywn niezawsze atwo odgadn , po kt re stronie gra sympatie autora, kt ry z dw ch przeciwnik wwypowiadato,coautorsamuwa azas uszne,akt ryza mu estanowiskoautorowiobcei antypatyczne. Akcenty wiary i uczucia pada cz sto po obu stronach, kt re prowadz w dialogu walk.

2 To wygl da na lad walk wewn trznych w duszy samego autora. Totylkowida zawsze, etencz owiekniepisa nigdynazimno, e egomy lima gor cy, ywypodk aduczuciowy, egoosobi ciemocnoobchodzi oto,copisa .Uczucieponosigo,psu emudyspozyc ,powodu edygres eiburzyproporc wrozmiarzeust p estiwPolitei,czyliwPa wnedzie oPlatonaporuszabardzowiele bardzo r nych zagadnie i robi to niekoniecznie po porz dku. My li biegn tuw miar , ak si kt ra nasunie autor ma wolny czas i nie chce si kr powa w m -wieniu. W dru e sobie niewyznaczonymi z g ry cie kami, ak Ariosto , ak Byron , akS owackiwBeniowskim .Jakbykto mo eiwci guwielulatspisywa sobiemy li,kt regoniepokoi y,ipisa eniedopierowtedy,gdyby y u gotoweiwyra ne,alenotowa e u wchwili,gdysi dopierotworzy yiwy ania yzmg liczasemchwie si esz-cze i dopiero si precyzu.

3 Dla czytelnika du a w tym pobudka do w asnego my nie wyk ada z katedry i bardzo rzadko poda e gotowy zbi r twierdze , przewa -niemy lig o noipr bu e,wprowadzaczytelnikadoswo egowarsztatupracymy lowe ,pokazu emurobotydopierozacz teipracu eprzynim ga,zbli aitomo edzia a lepie ni systematycznywyk o co mu tuta chodzi przede wszystkim? Chodzi mu przede wszystkim o to, akipowinienby cz owieklepszy,cz owiekpierwsze klasyi akpowinienwygl da porz dnyustr pa stwowy. Chodzi o to, co w a ciwie by oby s uszne, sprawiedliwe, wskazane,czcigodne, dobre w postawie duchowe cz owieka i w ustro u pa stwa tak samo. I czywarto,czyniewartoby takim, aksi nale y,awi c:czysprawiedliwo op acasi ako ,czynieop acasi wog wczytaniu,awi ksza eszczewprzek adaniuPlato skiegoPa -stwa.

4 Bo wyraz sprawiedliwo i cz owiek sprawiedliwy w zykach nowoczesnychalbo zanikn , albo co na mnie zw zi swo e znaczenie w por wnaniu do tego, kt rymsi pos ugiwa Platon. Dzi o nikim si nie m wi, e est cz owiekiem sprawiedliwym,nikogosi tymiwyrazaminiechwalianiniegani,chyba echodzios dziegowsprawachkarnych lub cywilnych, o recenzenta, o krytyk , o miar lub wag , o pomiar, o ocen .Ktoniczegonieocenia,tenniema adnegopoladotego, ebysi okaza ytny cz owiek sprawiedliwy to tyle, co dzisie szy cz owiek porz dny , przy-zwoity, ak si nale y, ak by powinien, dobry charakter, cz owiek wzorowy . Spra-wiedliwo wy dzienatyleco: stanpoprawny ,nale yty,porz dek, adwewn o tym pami ta , ile razy spotykamy w tek cie sprawiedliwo i cz owiekasprawiedliwego.

5 Ariosto, Lodovico( ) w oski poeta renesansowy, autor poematu rycerskiegoOrland szalony,na d u szego eposu europe skiego, w kt rym g wny temat przeplata si z wieloma dygres ami i w tkami po-bocznymi.[przypisedytorski] Byron, George Gordon( ) angielski poeta i dramaturg okresu wczesnego romantyzmu; wi k-szo utwor wByronaposiadapowik an iniedoko ca asn fabu ,dlakt re charakterystycznes gwa townezwrotyakc iiniedom wienia.[przypisedytorski] Beniowski poematdygresy nyJuliuszaS owackiego.[przypisedytorski] Pa stwo Odczasu mierciSokratesa zagadnieniesprawiedliwo ciiniesprawiedliwo cimusia oPlatonanurtowa .Przecie wtymby oco rozdziera cego, ew a nietencz owiek takidobry,cichy,czysty,opanowanyirozumny ,wolnyodwszelkie chciwo ci, dzywp yw wi odznacze , cz owiek naprawd sprawiedliwy, wzorowy musia zgin w wi zieniuzwyrokus dupa stwowego,zpi tnemcz ci,kt da aktsprawiedliwo ci wroku.

6 St d zrozumia y bunt w duszy m odego Platona i potrzeba przemy lenia do gruntuzagadnieniasprawiedliwo ciiniesprawiedliwo na lepsza ednostkapa stwamusi gin z wyroku pa stwa, to ak e to est? Kto tu w a ciwie est niesprawiedliwy?Sokrates czy pa stwo? Rzecz asna i niew tpliwa, e obecne pa stwo. Ustr demokra-tyczny,kt ry naczelestawia ednostki i grupy nieurodzone i nieprzygotowanedorz Platonowiwydawa ludzie powinni patrze ka dy swego kopyta, a nie bawi si w s dzi w, wodz wi rz dc w pa stwa. Dopiero to by aby sprawiedliwo . To by by stan nale yty. I r wno-waga,ispok .Podobnie akposzczeg lnycz owiek estsprawiedliwy, est aksi nale ywtedy dopiero, gdy ka da z trzech cz ci ego duszy robi swo e.

7 A wi c, gdy rozum rz -dziidecydu e,temperamentrozumowipomaga,apo danias ucha dzydusz ludzk a pa stwem Platon widzi istotne podobie stwo w budowie i w warunkachzdrowiaiszcz cia ednegoidrugiegoznichobo u zarystokratycznegodomuwyni s pogard dlatypuate skiegodemokra-ty, kt rego znamy cho by z komedii Arystofanesa . Tragedia mistrza musia a zaostrzy skra nie ego pogard i niech do istnie cego ustro u i do panu cego typu psychicz-nego. W a nie tu, w tek ciePolitei, Platon rozgl da si w r nych formach ustro wi pr bu e pokaza , ak to r ne typy ustro u pa stwa ma swo e odpowiedniki w r -nychtypachcharakter bu ewmy listworzy pa stwoidealneiokre li idealny typ duszy ludzkie , kt ry by takie pa stwo potrafi za o y i utrzyma.

8 Wielkaucieczkaodbolesne ,obrzyd e rzeczywisto ciw wiatmarze .A e elibypa stwomia oby aksi nale y,to akiczegobynale a ouczy m odzie i ak chowa ? M odzie uczy a si w Grec i na tradyc przekazanych dzie ach poet cwypada osi rozprawi zpoez izapyta ,czywpoez io czyste wszystko estm drei pi kne, i dobre, czy nie wszystko. Nie tylko z tego powodu. Przecie Platon sam by poet , ale od Sokratesa prze poczucie odpowiedzialno ci za prawd m wionych s naw osniemija zprawd .Platonnadzwycza niezawszeskupia uwag nas owachiwy awia ichna g bie ukry-te barwy i znaczenia. Wcale nie tak, ak to robi kto , kto e tylko piewa, s ucha ichpowierzchowniealbo eodmawiaipowtarza,niesi ga cwg ownimprzy-na mnie dw si upa a s owamiiwygl demtego,comusi wszacies w z awia o, a kocha zyk tak, ak mo na kocha instrument muzyczny.

9 Umia pisa tak, akby gra . A z t nieodpart sk onno ci poetyck walczy w nim samym cz owieksumiennie i ostro nie poszuku cy prawdy; unika cy ak ognia pi kne z udy, aby tyl-ko wiernie opisa rzeczywisto . Typ badacza. Tych obu ludzi dopu ci Platon wPoliteido g osu. Jego amanie si tuta z wp ywem poez i na dusze ludzkie to amanie si zsamymsob .Odtegosi dialogzaczynainatymsi ko akwalkatrze wych,bezwstydnychpogl d wnaegoistycznepobudkirz -dzenia w pa stwach z pogl dami na psychologiczne t o rz d w, kt re by yby idealne to estte wewn trznawalkasamegoPlatona roz o onanag osyuczestnik edynymotywwte , aksi z bczasuniechwytawielkichdzie duszyludzkie ,wykonanychwkamieniulubodnotowanychnapap irusachiwra onychw Sokrates( ) filozofgrecki, metod ywegodialogu,dysputy akospos wuznawanychprzezpa stwo i demoralizac m odzie y.

10 Zosta skazany na mier przez wypicie trucizny. Nie pozostawi adnychpism,za egopogl dys znanezdzie autor w,kt rzygoznali:Platona, si wizerunekSokratesastworzonyprzezPlatonaw egodialogach.[przypisedytorski] Arystofanes(ok. ok. ) grecki komediopisarz, na wybitnie szy z tw rc w komedii staroat-tyckie .[przypisedytorski] Pa stwo mie topoczucie, ei egomy liniepr dkozgasn , e ako b dzie y idzia a tak eipo mierci, a mo e si i ca y odrodzi w akim nowym p nie szym cz owieku. Znalaz a si wi cwtre cirozmowyisprawa dialogu egowst pi egozako aby dlaautoraosobliwie wa kocha si w konkretnych widowiskach zmys owych i zna si na rysunkuperspektywicznym, udz cym,awiedzia , eobraz adennigdynieodda erzeczywisto cisame , tylko odtwarza chwilowy i znikomy wygl d akie edne strony ichwidokizmys kry si dopiero poza nazwami og lnymi.