TRANSFÜZYON UYGULAMALARININ TEMEL KURALLARI VE …

1 TRANSF ZYON UYGULAMALARININ TEMEL KURALLARIVE GER B LD R MDo . T FT KMersin niversitesi T p Fak ltesi Hastal klar AD Hematoloji BDKan MerkeziTransf zyon Prati i Transf zyon ile ili kili personel Hastan n doktoru Cerrah Anestezist Yo un bak m doktoru Transf zyon hem iresi Kan ta yan personel birli i - Prosed rler deal Transf zyon lemi Kan merkezinden kan k yap lmadan yap lmas gerekenler Kan merkezinden kan k ve transport Transf zyon ncesi yap lmas gerekenler Transf zyon Geri bildirim Kan merkezinden kan k yap lmadan yap lmas gerekenlerKan merkezinden kan k yap lmadan yap lmas gerekenler Doktor orderi - kan istem formu Formda hastan n ad soyad Hastaya zg belirte ler (do um tarihi, dosya yada hasta numaras ) Komponentin ad Komponentte herhangi bir zel i lem istenip istenmedi i (y kama, filtrasyon, nlama) stenen nite say s yada transf ze edilecek vol m miktar Komponentin transf zyon h z Hasta onam formu Transf zyon i in, Endikasyonlar , Riskleri Muhtemel yan etkileri Alternatif tedavileri i ermelidir.

2 Hastan n transf zyonla ilgili sorular na cevap Transf zyonu reddetme hakk E er hasta onay verecek durumda de ilse, Kanuni olarak vekil onay Vekil bulunmuyorsa ve transf zyonun acil oldu u d n l yorsa, hasta onay aranmaz. Medikal kay tlar tutulmal d r. Transf zyon yk s Transf zyon reaksiyonunu d nd rebilecek mevcut semptomlar Transf ze edilecek komponentle ilgili daha nce bir reaksiyon Daha nce bir reaksiyon varsa, Herhangi bir ilaca ihtiya olup olmad na Komponentin i leme tabi tutulup tutulmamas na karar rne i Daha nce al nm kan rne i 3 g n i inde kullan labilir. 3 ay i inde gebelik yada transf zyon yk s olmayan hastalarda daha uzun s reli kan rnekleri de kabul edilebilir. Hasta kan rne i al nd ktan hemen sonra hasta ba nda etiketlenmelidir. Etiket zerinde Hastaya ait belirte ler rne i alan personel bilgileri Kan rne inin al nd tarih Kan istem formu ve kan rne ine g re, kan merkezi hastan n kan n haz Transf zyon ncesi doktor transf zyon reaksiyonu d nerek ila orderi vermi se, kan merkezinden kan k yap lmadan ila uygulanmal d r.

3 Antipiretikler; daha nce febril reaksiyon varsa kullan lmal d r Antihistaminikler; ise ge mi te hafif allerjik ve rtiker reaksiyonu varsa uygulanabilir. Meperidin veya kortikosteroid daha ciddi allerjikreaksiyonlarda uygulanabilir. Premedikasyon, oral verilecekse transf zyondan 30-60 dakika nce, intraven z verilecekse 10 dakika nce uygulanmas uygundur. Damar yolu a lmas Damar yolu, kan hasta ba na getirilmeden nce a lm olmal d r. Kullan lacak kateterin geni li i, kan n inf zyon h z na g re de i ir. Genellikle 18-20 gauge iv kateter yeterlidir. Bebeklerde 22-24 gauge kateterler tercih edilir. Kan n s t lmas 1 eritrosit s spansiyonu so uk verilebilir Endikasyonlar , Kan h zla verilecekse Bebeklerde So uk aglutinin hastal olanlarda Santral ven z yolla so uk komponent h zla sa atriuma verilirse hipotermiye ba l olarak kardiakaritmi, netice olarak ta mortalite meydana gelebilir. 42 C zerine k lmas hemolize yol a abilir.

4 Kan mikrodalga f r nlarda ve s cak su alt nda s t lmamal d r. nf zyon pompalar Kan n istenilen s rede verilmesi Alarm sistemleri Kan n h cresel elemanlar n n harabiyeti(H cresel elemanlar etkilemeyen inf zyonpompalar n n kullan l m ) Bas n la kan ok h zla inf ze edebilen cihazlar ile dakikada 70-300 mlt kan transf ze edilebilir. (Eritrosit harabiyeti)Acil seti Antihistaminik Adrenalin % luk NaCl iv sol syonu Oksijen kayna Aspirat r Transf zyon ncesi vital bulgularAte Ate d nceye kadar transf zyonu erteleGerekirse antipiretik eritrositleri harap merkezinden kan n k ve transportKan merkezinde Kan merkezi personelinin kan kontrol Kan n rengi de i mi se Bulan k ise K p k varsa P ht varsa Torban n b t nl bozulmu sa kan n k na izin verilmemelidir. Kan merkezinde acil durumlar d nda, 1 adetten fazla kan k na izin s ras nda Hasta isim ve numaralar na Hasta ABO ve Rh kan grubuna Don r ABO ve Rh kan grubuna E er yap lm sa cross match testine Tarih ve zamana bak l transf zyonunun ertelenmesi Kan n geri geli i 30 dakikadan fazla s rm se, Kan 10 C den daha fazla s n rsa, o kan yeniden kullan lmak zere de erlendirilmez.

5 Hasta kanlar kliniklerde muhafaza zyon ncesi durumHasta yatak ba (transf zyonu yapacak ki i taraf ndan) Kan merkezinden kan k yap lmadan yap lmas gerekenlerle ayn d r. Hastaya uygunsuz kan verilmesini nleyen son ad md r. Kan da renk de i ikli i, k p k veya baloncuk, anormal bulan kl k, p ht veya kan torbas n n b t nl nde bozulma var m ? Hastan n isim ve hasta numaralar ile kan torba zerinde etikette yaz l isim ve numaralar birbiri ile uyumlu mu? Doktor orderi kontrol edilerek herhangi bir ilave i leme (filtre, y kama) gerek var m ? Hastan n kan grubu ile torba zerindeki kan grubunun uygun mu? Kan n son kullanma tarihi ne zaman?.Kan verme setleri Kan verme setleri; 170-260 mikrondan daha b y k partik l veya p ht lar Kan verme setinden ncelikle kan n kendisi yada % luk NaCl ge irilir. Tercih edilecek inf zyon setleri, gerekti inde kan by-pass yapabilecek % luk NaClverilmesini sa layan, Y setler olmal d r.

6 Mikroagregat filtreleri 20-40 mikrondan daha b y k fibrinler ve l h cre k melerinden olu an partik lleri filtre edilir. Rutinde kullan lmaz. Cerrahi s ras nda veya sonras nda toplanm otolog kan n reinf zyonunda tercih kosit filtreleri Eritrosit yada trombosit s spansiyonlar na uygulan r. % 99,9 ve zerinde l kositleri filtre ederler. nite 5 x 106 dan daha az h cre i ermelidir. Her filtre, retici firma taraf ndan onaylanmad k a her nite i in 1 adet olarak kullan lmal d r. 2 eritrosit s spansiyonu i in ayn filtre kullan lacaksa toplam transf zyon s resi 4 saati a mamal d r. Hasta ba filtre kullan m s ras nda baz hastalarda hipotansiyon geli mektedir. zellikle ACE inhibit r kullanan hastalarda daha s kl kla g r l r. B yle durumlarda transf zyon derhal durdurulmal d r. Kan depolanma ncesinde filtre edilerek hastaya verilmelidir. Kan n suland r lmas % luk NaCl d nda hi bir sol syon kanla beraber verilmez.

7 Dextroz i eren sol syonlar eritrositleri hemolize u rat r Ringer laktat sol syonlar Ca i erdiklerinden sitrat ile etkile erek p ht la maya yol a maktad r. FDA kan ile %5 lik albumin ve plazma protein fraksiyonlar n n birlikte verilmesinde sak nca olmad n belirtmi tir. Transf zyonTransf zyon Kan verme seti tamamen % luk NaCl veya kan ile doldurulduktan sonra ba lan r. Transf zyondan nce herhangi bir ila yada sol syon g nderilmi ise, damar yolu % luk NaCl ile y kan r. nf zyon ilk 15 dakikada 2 ml/dakika olacak ekilde yava ba lan r. Transf zyonu ger ekle tiren personel ilk 15 dakika hastan n yan ndan ayr lmaz. Vital bulgular bu s re i inde yak n takip edilmelidir. Ciddi reaksiyonlar 10 mlt kanla da meydana gelebilir. Hayat tehdit edici reaksiyonlar o unlukla transf zyonun ilk 15 dakikas nda meydana gelir. Bu s re i inde reaksiyon meydana gelmemi se inf zyon h z planlanan ekilde art r l r. nerilen inf zyon h zlar eri kinlerde eritrosit s spansiyonlar i in 150-300 ml/saat, taze donmu plazma i in 200-300 mlt/saat ve trombosits spansiyonlar i in 200-300 mlt/saat dir.

8 Kriopresipitatm mk n oldu u kadar h zl verilir. Transf zyonu ger ekle tiren personel inf zyon boyunca hastay takip etmelidir. zellikle iv giri yeri ve ak m h z yak n takip edilmelidir. E er ak m h z yava lam sa, ncelikle damar yolu kontrol edilerek damar yolunun a k olup olmad na, V giri yerinde i menin var olup olmad na bak l r. M mk nse inf zyon pompas arac l ile verilmesi denenir. Kan torbas daha y kse e kar l r. Filtre i inde hava, p ht ve h cre debrislerinin olup olmad na bak l r. E er kan ok yo un ise % luk NaCl ile suland r labilir. Transf zyon boyunca kan torbas zerindeki etiketler kar lmamal d r. Bir transf zyon reaksiyonu d n l yorsa, Transf zyon derhal durdurulur. % luk NaCl verilir. Transf zyonu ger ekle tiren personel etiket kontrol n yapar. Hastan n doktoruna haber verilir. Transf zyon reaksiyon formu doldurulur. Transf zyon tamamland nda Hastan n vital bulgular na tekrar bak l r.

9 Kan torbas damar yolundan kar l r. Gecikmi transf zyon reaksiyonlar n da d nerek hastan n vital bulgular 1 saat s reyle takip edilir. Transf zyon i lemi tamamen kay t alt na al nmal d r (AABB standartlar ) Medikal order Hasta onam formu Transf zyon takip formu Komponentin ad Transf ze edilen komponentin numaras Transf zyon g n ve saati Transf zyon ncesi ve sonras vital bulgular Transf ze edilen vol m Transf zyonu ger ekle tiren personelin ad soyad Herhangi bir transf zyon reaksiyonu olup olmad Sonu Hayati tehdit eden reaksiyonlar en aza indirebilmek i in; Hastane transf zyon prosed rleri yaz l hale getirilmelidir. Prosed rler yak n takip edilmelidir Transf zyonlar n ve takiplerinin e itimli personel taraf ndan yap lmas gerekir lkemizde transf zyon reaksiyonlar nda geri bildirimin beklenenden ok daha az oldu unu d nmekteyiz. Bu nedenle hastanelerde hastane transf zyon komiteleri ile koordineli al an transf zyon ekiplerinin kurulmas ka n lmazd r.

10 Lginiz i in te ekk r ederim.