PROPOSITION DE LOI WETSVOORSTEL - De Kamer

1 1806/001 DOC 551806/001 DOC 5504117 CHAMBRE 3e SESSION DE LA 55e L GISLATURE20202021 Kamer 3e ZITTING VAN DE 55e ZITTINGSPERIODE24 februari 202124 f vrier 2021 CHAMBRE DES REPR SENTANTS DE BELGIQUEBELGISCHE Kamer VAN VOLKSVERTEGENWOORDIGERS houdende Boek 5 Verbintenissen van het Burgerlijk Wetboek(ingediend door de heren Koen Geens en Khalil Aouasti, de dames Nathalie Gilson, Claire Hugon en Katja Gabri ls en de heren Ben Segers en Stefaan Van Hecke)portant le Livre 5 Les obligations du Code civil(d pos e par MM. Koen Geens et Khalil Aouasti, Mmes Nathalie Gilson, Claire Hugon et Katja Gabri ls et MM. Ben Segers et Stefaan Van Hecke) PROPOSITION DE LOIWETSVOORSTEL1806/001 DOC 552 CHAMBRE 3e SESSION DE LA 55e L GISLATURE20202021 Kamer 3e ZITTING VAN DE 55e ZITTINGSPERIODEN-VA : Nieuw-Vlaamse AlliantieEcolo-Groen : Ecologistes Conf d r s pour l organisation de luttes originales GroenPS : Parti SocialisteVB : Vlaams BelangMR : Mouvement R formateurCD&V : Christen-Democratisch en VlaamsPVDA-PTB : Partij van de Arbeid van Belgi Parti du Travail de BelgiqueOpen Vld : Open Vlaamse liberalen en : socialistische partij anderscdH : centre d mocrate HumanisteD FI : D mocrate F d raliste Ind pendantINDEP-ONAFH : Ind pendant OnafhankelijkAbr viations dans la num rotation des publications:Afkorting bij de numering van de publicaties.

2 DOC 55 0000/000 Document de la 55e l gislature, suivi du num ro de base et num ro de suiviDOC 55 0000/000 Parlementair document van de 55e zittingsperiode + basisnummer en volgnummerQRVAQ uestions et R ponses critesQRVAS chriftelijke Vragen en AntwoordenCRIVV ersion provisoire du Compte Rendu Int gralCRIVV oorlopige versie van het Integraal VerslagCRABVC ompte Rendu AnalytiqueCRABVB eknopt VerslagCRIVC ompte Rendu Int gral, avec, gauche, le compte rendu int gral et, droite, le compte rendu analytique traduit des interventions (avec les annexes)CRIVI ntegraal Verslag, met links het defi nitieve integraal verslag en rechts het vertaald beknopt verslag van de toespraken (met de bijlagen)PLENS ance pl nairePLENP lenumCOMR union de commissionCOMC ommissievergaderingMOTM otions d pos es en conclusion d interpellations (papier beige)MOTM oties tot besluit van interpellaties (beigekleurig papier)31806/001 DOC 55 CHAMBRE 3e SESSION DE LA 55e L GISLATURE20202021 Kamer 3e ZITTING VAN DE 55e ZITTINGSPERIODER SUM La pr sente PROPOSITION de loi vise ins rer le livre 5 Les obligations dans le nouveau Code textes propos s ne sont pas une simple codi-fication de la jurisprudence ou une pure adaptation technique.

3 Ainsi s agissant du droit des obligations, qui consti-tuera le Livre 5 du nouveau Code, la PROPOSITION cherche-t-elle r aliser un nouvel quilibre entre l autonomie de la volont des parties et le r le du juge en tant que gardien des int r ts de la partie faible et de l int r t g n ral. Sur certains points, l autonomie de la volont est renforc e (par exemple, pour l annulation et la r solution du contrat qui pourront op rer par voie de notification). Sur d autres points, le juge se verra investi de pouvoirs lui permettant de corriger des situations de d s quilibre contractuel (par exemple, lorsque l conomie du contrat est boulevers e la suite de circonstances nouvelles impr visibles la th orie de l impr vision ou lorsque les prestations sont, d s le d part, affect es d un d s quilibre manifeste par suite d un abus par une partie de la position de faiblesse de l autre partie l abus de circonstances).Un effort de remise en ordre des dispositions du Code civil relatives au droit des obligations s imposait.

4 Le plan actuel manque, en effet, de coh rence. Le Titre III Des contrats ou des obligations convention-nelles en g n ral , compos des articles 1101 1369, m le, en effet, aussi bien des dispositions propres aux obligations contractuelles que des textes int ressant toutes les obligations (par exemple, les articles relatifs au paiement ou la mise en demeure du d biteur). Aussi la PROPOSITION op re-t-elle une nette distinction entre les sources des obligations (les actes juridiques, la responsabilit extracontractuelle, les quasi-contrats) et le r gime g n ral de l obligation. Celui-ci traite de questions qui touchent toute obligation, quelle qu en soit la source. Apr s un premier titre contenant des dispositions introductives, le deuxi me titre du futur livre 5 est consacr aux sources, et le troisi me ce r gime g n voorliggende WETSVOORSTEL beoogt het boek 5 Verbintenissen in te voegen in het nieuwe Burgerlijk voorgestelde teksten zijn geen loutere codificatie van de rechtspraak of louter een technische tracht het voorstel inzake het verbintenissenrecht, dat het Boek 5 van het nieuwe wetboek zal vormen, een nieuw evenwicht te vinden tussen de wilsautonomie van de partijen en de rol van de rechter als behoeder van de belangen van de zwakke partij en van het algemeen belang.

5 Op bepaalde punten wordt de wilsautonomie versterkt (bijvoorbeeld door de nietigverklaring en de ontbinding van het contract via een kennisgeving te laten plaatsgrijpen). Op andere punten worden aan de rechter bevoegdheden toegekend waardoor hij situaties van contractueel onevenwicht kan bijsturen (bijvoorbeeld wanneer de economie van het contract ernstig wordt verstoord naar aanleiding van nieuwe, onvoorzienbare omstandigheden de imprevisieleer of wanneer tussen de prestaties, van bij de contract-sluiting , een manifest onevenwicht bestaat als gevolg van een misbruik door een partij van de zwakke positie van de andere partij misbruik van omstandigheden).Een herschikking van de bepalingen van het Burgerlijk Wetboek inzake het verbintenissenrecht drong zich op als een noodzakelijke ingreep. De huidige indeling is immers niet coherent. Titel III Contracten of verbintenissen uit overeenkomst in het algemeen , die bestaat uit de artikelen 1101 tot 1369, bevat zowel bepalingen eigen aan de contractuele verbintenis-sen als teksten die handelen over alle verbintenissen (bijvoorbeeld de artikelen met betrekking tot de beta-ling of de ingebrekestelling van de schuldenaar).

6 Het voorstel maakt dan ook een helder onderscheid tussen de bronnen van verbintenissen (de rechtshandelingen, buitencontractuele aansprakelijkheid, de oneigenlijke contracten) en het algemeen regime van de verbinte-nis. Dit laatste gaat over kwesties die elke verbintenis aangaan, ongeacht de bron ervan. Na een eerste titel met inleidende bepalingen, is de tweede titel van het toekomstige boek 5 gewijd aan de bronnen en de derde titel aan dit algemeen 554 CHAMBRE 3e SESSION DE LA 55e L GISLATURE20202021 Kamer 3e ZITTING VAN DE 55e ZITTINGSPERIODETOELICHTINGALGEMENE INLEIDINGDAMES EN HEREN,Dit WETSVOORSTEL neemt de tekst over van het voor-ontwerp van wet dat door de regering in eerste lezing op 30 maart 2018 werd goedgekeurd en voor advies voorgelegd werd aan de Afdeling Wetgeving van de Raad van State. Dit advies werd gegeven op 23 mei 2018 (nr. ). De tekst werd nadien als wetsvoor-stel ingediend, zowel tijdens de legislatuur 2014-2019 (DOC nr.)

7 54 3807/001) als na de verkiezingen van mei 2019 (DOC nr. 55 0174/001).In het Regeerakkoord van 10 oktober 2014 werd aan-gegeven dat naast het personen-, familie- en familiaal vermogensrecht ook andere delen van het burgerlijk recht verouderd en onoverzichtelijk zijn geworden. Deze delen zouden het voorwerp kunnen uitmaken van vereenvoudiging en uitvoering van het Regeerakkoord zijn bij ministeri-eel besluit van 30 september 2017 diverse werkgroepen opgericht met het oog op de voorbereiding van een modernisering van belangrijke delen van het burgerlijk recht waaronder het verbintenissenrecht, het goede-renrecht, het bewijsrecht, het aansprakelijkheidsrecht en de voorliggende WETSVOORSTEL beoogt het Boek 5 Verbintenissen in te voegen in het nieuwe Burgerlijk Wetboek. De invoering van dat nieuwe Burgerlijk Wetboek is voorgesteld als amendement nr. 3 bij het wetsontwerp houdende invoeging van Boek 8 Bewijs in het nieuw Burgerlijk Wetboek (DOC nr.

8 54 3349/002).Sedert meerdere jaren reeds gaan in de rechtsleer en in de rechtspraktijk steeds meer stemmen op voor een modernisering van het deel van het Burgerlijk Wetboek dat betrekking heeft op het verbintenissenrecht (P. W RY, Mutations et d fis du droit belge des obligations , Revue de la Facult de droit de l Universit de Li ge, 2015, blz. 203 ; S. VAN LOOCK, De hervorming van het Franse verbintenissenrecht: Le jour de gloire est-il ar-riv ? , , 2014-2015, blz. 1562 ; S. STIJNS, Faut-il r former le Code civil? R ponses et m thodologie pour le droit des obligations contractuelles et extracontractu-elles: les obligations contractuelles , , 2016, blz. 305 ; E. DIRIX en P. W RY, Tijd voor een hercodificatie van het Burgerlijk Wetboek , , 2015-2016, blz. 2; E. DIRIX en P. W RY, Pour une modernisation du D VELOPPEMENTSINTRODUCTION G N RALEMESDAMES, MESSIEURS,Cette PROPOSITION de loi reprend le texte de l avant-projet de loi qui a t approuv le 30 mars 2018 par le gouvernement en premi re lecture et qui a t soumis pour avis la Section de L gislation du Conseil d tat.

9 Cet avis a t donn le 23 mai 2018 (n ). Le texte a ensuite t d pos sous forme de PROPOSITION de loi tant durant la l gislature 2014-2019 (DOC n 54 3807/001) qu apr s les lections de mai 2019 (DOC n 55 0174/001).L accord de gouvernement du 10 octobre 2014 indiquait qu outre le droit patrimonial de la personne de la famille, d autres l ments du droit civil sont devenus d suets et confus. Ces l ments pourraient faire l objet d une simplification et d'une ex cution de l accord de gouvernement, l arr t minist riel du 30 septembre 2017 a mis sur pied plu-sieurs groupes de travail qui sont charg s de pr parer la modernisation d'importants chapitres du droit civil, dont le droit des obligations, le droit desbiens, le droit de la preuve, le droit de la responsabilit et le contrat de pr pr sente PROPOSITION de loi vise ins rer le Livre 5 Les obligations dans le nouveau Code civil. La cr a-tion de ce nouveau Code civil a t propos e comme amendement n 3 au projet de loi portant insertion du Livre 8 La preuve dans le nouveau Code civil (DOC n 54 3349/002).

10 Depuis plusieurs ann es, des voix de plus en plus nombreuses se font entendre, en doctrine et en pratique, en faveur d une modernisation de la partie du Code civil relative au droit des obligations (P. W RY, Mutations et d fis du droit belge des obligations , Revue de la Facult de droit de l Universit de Li ge, 2015, pp. 203 et s.; S. VAN LOOCK, De hervorming van het Franse verbintenissenrecht: Le jour de gloire est-il arriv ? , , 2014-2015, pp. 1562 et s.; S. STIJNS, Faut-il r former le Code civil? R ponses et m thodologie pour le droit des obligations contractuelles et extracontractuelles: les obligations contractuelles , , 2016, pp. 305 et s.; E. DIRIX et P. W RY, Tijd voor een hercodificatie van het Burgerlijk Wetboek , , 2015-2016, p. 2; E. DIRIX et P. W RY, Pour une modernisation du Code civil , , 51806/001 DOC 55 CHAMBRE 3e SESSION DE LA 55e L GISLATURE20202021 Kamer 3e ZITTING VAN DE 55e ZITTINGSPERIODECode civil , , 2015, blz.)