GÖÇ, YOKSULLUK VE SOSYAL POLİTİKA - iav.org.tr

1 G , YOKSULLUK VE SOSYAL POL T KAYrd. Do . Dr. Fatime G NE Anadolu niversitesi, Sosyoloji B l m retim yesi ve T B TAK-B LGEM-UEKAE/G222181182G R De erli konuklar ve meslekta lar m hepinizi sevgi ve sayg yla selaml yo-rum. ncelikle bu toplant y d zenleyerek b ylesi nemli bir konuda bizleribir araya getiren ktisadi Kalk nma Vakf ve Y re ir Belediye sinin de erliy neticilerine te ekk r etmek isterim. Ayr ca T K Adana B lge M d rl Ba kanl na ve ba kanl kta al an uzman arkada lara da huzurunuzda kranlar m sunuyorum. Kendileri Adana ili zelindeki g verilerine k sabir s re i inde ula mam sa layarak bug n yapaca m sunuma nemli birkatk sa lam lard sonra sizlerle payla aca m sunumun temel amac , g , yoksullukve SOSYAL politika olgular aras ndaki ili kiyi sosyolojik bir bak a s yla in-celemek ve Adana ili zelinde g olgusunu YOKSULLUK ve SOSYAL politikaba lam nda de erlendirmektir.

2 Sunum s ras nda s ras yla yle bir yol izle-yece im. lk b l mde, g , YOKSULLUK ve SOSYAL politika kavramlar n n tan m ve i eri i, g ve YOKSULLUK aras ndaki ili ki, YOKSULLUK ve SOSYAL politika ara-s ndaki ili ki ele al nacakt r. kinci b l mde, T rkiye nin g ve YOKSULLUK de-neyimi de erlendirilecektir. T rkiye nin g deneyimi 1950-1980 ve 1980sonras olmak zere iki d nem i inde kar la t rmal olarak ortaya konula-cakt r. Sunumun nc b l m bug nk toplant n n zel olarak inceledi iAdana ilinin g deneyimini i ermektedir. Adana ili g deneyiminin analiziT K verileriyle s n rl d r. Son olarak, sonu ve de erlendirme k sm yla su-numun tamamlanmas planlanm t KAVRAMLARIN TANIMI VE ER Bu b l mde s ras yla g , YOKSULLUK ve SOSYAL politika kavramlar n n ta-n m ve ard ndan g ve YOKSULLUK , YOKSULLUK ve SOSYAL politika aras ndakiili kiye y nelik de erlendirme yap lacakt r.

3 Biz SOSYAL bilimciler i in kavram-lar n tan m , bu kavramlar nas l a klad m z, onlardan ne anlad m z ol-duk a nemlidir; nk zerine d nd m z meselenin de erlendirilme-si kavramlar n hem tan mlanma bi imine hem de teorik olarak onlar n nas l183a kland na ba l olarak de i ebilmektedir. Bug nk sunumun konusuolan g , YOKSULLUK ve SOSYAL politika kavramlar zerinde ortak anla mayavar lm bir tan m yoktur ve bu kavramlar n hepsi farkl teorik a klamalarakonu olmu G Olgusu a layan (2011) G Kavram ve Kuramlar adl yaz s nda ortaya koy-du u gibi, sosyolojik olarak g sadece modern toplumlara zg bir konuolman n tesinde insanl n yery z ndeki varl yla ortaya kan bir olgu-dur.

4 Yani g n tarihini insanl n tarihiyle ba latmak m mk nd r. En basitifade ile g , belirli bir hedef do rultusunda ya da belirli bir hedef olmaks -z n herhangi bir yere y nelen co rafi insan hareketleri olarak tan mlanmak-tad r ( a layan, 2011: 85). a layan (2001: 87-88) bu yaz s nda birbirindenfark g tan mlar n da yle zetlemektedir:Orhan Han erlio lu taraf ndan Toplum Bilim S zl nde G , Bir yer-den ba ka bir yere gitme (Han erlio lu, 1986:158) olarak tan mlamaktad ise Toplum Bilim Terimleri S zl nde, g ve g e itlerini yle tan mlamaktad r: G : Bireylerin ya da toplumsal k melerin yerle -mek zere bir yerden ba ka bir yere gitmeleri. D a g : Bir lkedeki kimibireylerin ya da toplumsal k melerin ba ka bir lkeye g etmeleri.

5 E g :Bir lkeye ba ka lkelerden bireylerin ya da toplumsal k melerin gelip yer-le mesi. g : Bir lke s n rlar i erisinde bireylerin ya da toplumsal k me-lerin bir yerden ba ka bir yere gidip yerle meleri (Ozankaya, 1980). zkalp e g re (1995:209) g , insanlar n bir co rafik b lgeden di er birb lgeye olan hareketlili ini ifade eden bir e g re g , En genel yorumuyla hareketlilik ki ilerin zamanda,fizik mek nda veya SOSYAL yap lardaki her t r devinimine veya g ne i a-ret eder (Fichter, 1996:154). Fichter g leri zorunlu ve zorla olmak zereikiye ay rmaktad a g re, G (az veya ok) bireylerin ya da gruplar n sembolikveya siyasal s n rlar n tesine, yeni yerle im alanlar na ve toplumlara do -ru kal c hareketini i erir.

6 Sosyolojik g ara t rmalar e it e ittir ve genel-de akrabal k, toplumsal a lar ya da iktisadi geli me gibi konulara y nelik in-celemeler gibi daha b y k problemlerin par as n olu turur (Marshall,1999: 685).184 Yal n a g re ise, G , ekonomik, siyasi, ekolojik veya bireysel neden-lerle, bir yerden ba ka bir yere yap lan ve k sa, orta veya uzun vadeli geri-ye d n veya s rekli, yerle im hedefi g den co rafik, toplumsal ve k lt -rel bir yer de i tirme hareketidir (Yal n, 2004, 13).B t n bu tan mlar n ortak noktas hareketi, yer de i tirmeyi merkeze al-malar d r. Sosyolojik olarak g e dair ortak ve kapsay c bir tan m geli tir-menin en nemli zorluklar aras nda her bir g n, her bir g dalgas n nher bir g olgusunun kendine zg nedenlerinin olmas ,her birinin i eri i-nin, her birinin ger ekle mebi iminin ve ya anma eklinin birbirinden fark-l olmas yer almaktad r.

7 Dolay s yla Adana ili zelinde g ele al rken buyakla m bir kenarda tutmam z gerekmektedir. Bundan dolay da Adana ili zelindeki g n kendi tarihselli i, artlar ve b t nl i erisinde ele al n-mas burada ya anan zg nl anlamam z a s ndan da nemli olacakt lda tutulmas gereken di er nemli noktalardan biri de g n bir an-l k bir SOSYAL olgu de il bir s re oldu udur ( a layan, 2011). Tam da bunoktaya Adana n n g deneyimini rnek olarak verebiliriz. Adana 2010-2011 y llar aras nda g alamayan bir il olarak g z kmektedir. Yani net g h z eksilerdedir. B ylesine makro d zeydeki bir istatistiki veriyi okumak g - anl k ve statik bir olgu olarak ele almak anlam na gelmektedir.

8 Oysa g - anl k bir SOSYAL olgu olarak de il de, bir s re olarak ele almak Adana ili zelindeki g olgusunu ok boyutlu bir olgu olarak g rmemizi ve analiz et-memizi sa layacakt r. Ki bu sunumda Adana daki g ok boyutlu ve s -re i inde, T rkiye nin ekonomik, siyasi ve k lt rel sorunlar yla ili kili olarakolu an ve s re i inde kendine zg sonu lar yla var olan bir olgu olarakg r olarak g , birden ok fakt rle ortaya kabilen, s re i inde nite-li i de i ebilen ve etkiledi i ve etkilendi i yap ve akt rleri itibariyle her za-man biricikli ini ve zg nl n koruyan bir olgudur. Daha da nemlisi, n -fus ve co rafi temelli bir hareketlilik olarak tan mlanmas na ra men, sosyo-lojik olarak da g olgusu s n fsal, etnik, rksal, dinsel ve toplumsal cinsiyettemelli bir i eri e sahiptir.

9 Rne in, sadece belli bir etnik k kene ait insan-lar g ediyor olabilir. nsanlar sadece dini inan lar ndan dolay yerlerindenediliyor olabilir. Kad nlar erkeklere g re g ten daha ok etkileniyor ili zelinde g olgusunun da i te bu sosyolojik temelde ele al nma-s , e itsizlik yaratan sonu lar n n ortadan kald r lmas na y nelik uygulana-cak SOSYAL politikalar a s ndan YOKSULLUK Kavram YOKSULLUK kavram da t pk g kavram gibi tart mal bir kavramd r veyoksullu un tan m konusunda ortak bir fikir birli i yoktur. YOKSULLUK tart -malar n n merkezinde yer alan temel soru: Yoksul kimdir? ve/veya Kimleryoksuldur sorusudur. Kimlerin yoksul oldu u ise yoksulluktan ne anla ld - na, di er bir deyi le yoksullu un nas l tan mland na ba l d r.

10 Yani Yok-sulluk nas l tan mlanmaktad r? .Yoksullu un miktar ve oran n n belirlen-mesi ise, yoksullu un l lmesiyle ilgilidir. Yoksullu un l lmesi ise yok-sulluk kavram n nas l tan mlad m za ba l d r. Yani tan m n yapt m zyoksulluk kavram n n operasyonel hale ( l lebilir) getirilmesidir. Yoksullukmiktar ve/veya YOKSULLUK oranlar n n belirlenmesi yoksullukla m cadelea s ndan nemlidir. Yoksullukla m cadele ise yoksullu un nedenleri-nin/kaynaklar n n belirlenmesiyle de ilgilidir. Ortaya koydu umuz bu sorula-r n cevaplar tart mal olmas na ra men bizler teorik olarak Yoksul kim-dir? ve/veya Kimler yoksuldur sorusuna cevap verebiliriz. Sosyolojik ola-rak, yoksul olma durumunu iki kategori alt nda ele alabiliriz.