Kiralayanın Hapis Hakkı* - Ankara Barosu

1 HAKEML * Bu makale hakem incelemesinden ge mi tir ve T B TAK ULAKB M Veri Taban nda indekslenmektedir.** Ankara n Hapis Hakk *Av. amil DEM R**Kiralayan n Hapis Hakk / . DEM R53 i / Ankara Barosu DergisiHAKEML z6098 Say l T rk Bor lar Kanunu nun 336 ila 338. maddelerinde, m lga 818 Say l Bor lar Kanunu nda oldu u gibi, ta nmaz kiras nda, kiralayan n Hapis hakk ad alt nda kanuni bir rehin hakk d zenlenmi tir. Kiralayan n Hapis hakk , i eri inin maddi hukuktan kaynaklanan niteli i ve hakk n kullan m s ras nda icra hukukuna mahsus h k mlerin uygulanacak olmas nedeniyle genel Hapis hakk ndan ayr l r. Kanun koyucu, kiralayan n Hapis hakk n n kapsam konusunda, sadece i yeri kiralar bak m ndan uygulamay s rd ren mehaz svi re Bor lar Kanunu nda ayr larak, bir s n rlamaya gitmemi tir.

2 Fakat meskende bulunan haczi kabil mal-lar ve bunlardan Hapis hakk kapsam nda olanlar birlikte de erlendirildi inde, mesken kiralar bak m ndan Hapis hakk anlam n yitirmi tir. Bu nedenle mehaz kanun takip edilerek, T rk Bor lar Kanunu nda da Hapis hakk n n sadece i yeri kiralar yla s n rland r lmas y n nde de i ikli e Kelimeler: Hapis hakk , ta nmaz kiras , haczi kabil olmayan mallar, rehnin paraya evrilmesi yoluyla takip, s ra of LandlordABSTRACTJust like in the abrogated Code of Obligations Numbered 818, a legal lien has been established under the name lien of landlord concerning the lease of immovable properties in articles 336 to 338 of the Turkish Code of Obligations Numbered 6098.

3 The lien of landlord differs from the general lien due to the character of its content deriving from material law and due to the fact that provisions pertaining to the law of enforcement would be implemented in the utilization of the right. In what concerns the scope of the lien of landlord, the Turkish lawmaker has deviated from the refer Switzerland Code of Obligations which continues to implement the lien of landlord only with regard to the lease of workplaces and has brought no restrictions. However, when the distrainable goods present in the residence and those among them that enter into the scope of the right of lien are evaluated together, the right of lien has become meaningless with regard to residence rentals.

4 Thus, the refer Law should be followed-up and the Turkish Code of Obligations should be amended so as to also limit the right of lien with workplace : Right of lien, lease of immovable properties, non-distrainable goods, pursuance of foreclosure, order n Hapis Hakk / . DEM R54 Ankara Barosu Derg s 2013/ 4 HAKEML G R T rk Bor lar Kanunu, 818 Say l BK nda oldu u gibi ta nmaz kiras nda, kiralayana Hapis hakk ad alt nda kanuni bir rehin hakk tan m t r (TBK m. 336-338; BK. m. 267-269). Hapis hakk kira alaca n n teminat olarak, kiralanana getirilen, haczi kabil ta n r e ya zerinde kullan -labilir ( K m. 270-271). Hapis hakk na ili kin h k mler gerek uygulamada gerekse doktrinde kar la t rmal hukuktaki rneklerine g re pek az ilgi g rm , Bor lar Kanunu erhlerinde Hapis hakk na ili kin pek az a klama ve i tihada yer verilmi tir.

5 Bu durum kiraya ili kin uyu mazl klar n mahkemeleri en fazla me gul eden uyu mazl klar olmas ile eli kilidir. Fakat bu duruma Hapis hakk n d zenleyen h k mlerdeki bo luk ve eksiklikler neden olmu olabilir[1].Ta nmaz kiras s zle mesi iki tarafl bir s zle me olmas na ra men demez-lik def i y n nden farkl l k arz etmektedir. Buna ta nmaz kiras nda kiralayan n kira paras n n denmemesi halinde, ta nmaz kirac n n kullan m na sunmaktan ka nma imk n n n olmamas neden olmu tur. Kiralayan n bu pasif durumu, kira paras n n denmemesi halinde kirac ya kar zel h k mle korunmas n gerektirmi tir. Bunun sonucu olarak da kiralayana, kiralanana getirilen menkul mallar zerinde Hapis hakk tan nm t r (TBK m.)

6 336-338)[2].Kiralayan n Hapis hakk MK m. 395 vd. maddelerinde d zenlenen genel Hapis hakk n n bir t r olarak, kanundan do an bir rehin hakk d r ve kirala-yana soyut bir ayni hak sa lar. Kiralayan n kiralanana getirilen menkul mallar zerindeki rehin hakk , K m. 23 te d zenlenen menkul rehninin de kapsa-m na girer. Dolay s yla Hapis hakk n n g vence alt na ald n alaca r hanl alacak haline d n t rd s ylenebilir[3]. Kiralayan n Hapis hakk na ili kin h k mler, TBK m. 358 h km uyar nca r n kiras na[4], TBK m. 580/2 nin [1] Budak, Ali Cem: cra ve flas Hukukunda Kiralayan n Hapis Hakk n n Kullan lmas , Ankara 2003, s. 21-22; rne in, G nay, Cevdet lhan: T rk Bor lar Kanunu erhi, Ankara 2012, s.

7 1078 vd. da bulunan TBK m. 336 ile ilgili a klamalara eklenen on d rt adet i tihad n kiralayan n Hapis hakk ile ilgisi bulunmamaktad r.[2] Budak, s. 23-24, Aral, Fahrettin/Ayranc , Hasan: Bor lar Hukuku zel Bor li kileri, 9. B., Ankara 2012, s. 265; Erzurumluo lu, Erzan: S zlemeler Hukuku ( zel Bor li kileri), 2. B., Ankara 2012, s. 100.[3] Budak, s. 24-26; Erzurumluo lu, s. 101; Yavuz, Nihat: T rk Bor lar Kanunu erhi, Ankara 2013, C. I, 1753; Aydo du, Murat/Kahveci, Nalan: T rk Bor lar Hukuku zel Bor li kileri, zmir 2013, s. 451.[4] BK m. 281/3 te Mucir, i lemi ve i leyecek olan bir kira i in adi icarda oldu u gibi Hapis hakk na maliktir eklinde d zenlenen h k m nedeniyle r n kiralar nda kiralayan n Hapis hakk d zenlenmi ti.

8 Ancak TBK nda BK m. 281/3 e kar l k gelen bir h k m bulunmamaktad r. Kanun koyucu ilgili h k mden yollama yaparak Hapis hakk n n r n kiras na da uygulanmas n n n n a mak yerine, bunu genel bir d zenlemeyle olan TBK Kiralayan n Hapis Hakk / . DEM R55 i / Ankara Barosu DergisiHAKEML yollamas yla konaklama yerleri, garaj, otopark ve benzeri yerleri[5] i letenlerin alacaklar na da uygulan r[6]. al mada s ras yla kiralayan n Hapis hakk n n kapsam ve kapsamda yap -lan de i iklikler, kiralayan n Hapis hakk kapsam nda de erlendirilebilecek ve de erlendirilemeyecek ta n rlar, Hapis hakk yla g vence alt na al nan alacaklar, hakk n do umu ve sona ermesi, kullan m ve usul ile takip hakk zerinde durulacakt Kiralayan n Hapis Hakk n n Genel Hapis Hakk ndan Farkl Y nleriKiralayan n Hapis hakk , i eri inin maddi hukuktan kaynaklanan niteli i ve kullan lmas s ras nda icra hukukuna mahsus h k mlerin uygulanacak olmas nedeniyle genel Hapis hakk ndan farkl d r.

9 Aralar ndaki farkl l klar nedeniyle TBK m. 336-338 de h k m bulunmayan hallerde MK. 950-953 h k mlerinin uygulanaca s ylenemez[7]. Bu farklar doktrinde[8] yle ifade edilmektedir: Genel Hapis hakk nda zerinde Hapis hakk bulunan mallar alacakl n n zilyetli inde olmas na ra men, kiralayan n Hapis hakk nda Hapis hakk na tabi mallar kural olarak kirac n n zilyetli indedir. Genel Hapis hakk nda, Hapis hakk ile g vence alt na al nan alaca n, Hapis hakk na tabi malla bir ba lant olmas gerekirken, kiralayan n Hapis hakk ile Hapis hakk na tabi mallar aras nda kanunda say lan artlar, yani kiralananda bulunan ve kiralanan n d enmesine veya kullan lmas na yarayan ta n r olma gereklili i (TBK m.)

10 336) d nda bir ba lant olmas na gerek yoktur. Genel Hapis hakk n n kullan labilmesi i in alaca n muaccel olmas gere-kirken kiralayan n Hapis hakk muaccel olmam , i lemekte olan kira bedeli (TBK m. 336) i in de kullan labilir. Kiralayan n Hapis hakk nda kiralayan n kiralanandan zorla veya gizlice ka-r lan mallar n iadesini sa layacak ekilde ge ici hukuki koruma niteli inde m. 358 h km yle r n kiras na ili kin zel h k m bulunmayan hallerde kira s zle mesine ili kin genel h k mlerin r n kiras na uygulanaca n d zenleyerek sa lam t r.[5] Kanun koyucu BK m. 482 de yollama yoluyla Hapis sahip olacaklar otelci, hanc , umumi ah r ve garaj i letenler eklinde sayarken, TBK m.