MALİ ANALİZ TEKNİKLERİ-1 - baskent.edu.tr

1 MAL ANAL Z TEKN KLER 1 Mali Analiz, bir i letmenin mali durumunun ve mali y nden geli mesinin yeterli olup olmad n belirlemek i in, mali tablo kalemlerindeki de i ikliklerin, kalemler aras ndaki ili kilerin, zaman i inde g stermi olduklar e ilimlerin incelenmesi ve gerekti inde belirlenen standart ve sekt r ortalamas ile kar la t r larak yorumlanmas faaliyetlerinin b t n d r. 2 Mali Analiz T rleri Analizden beklenen ama ve analizi yapan n i letme ile ili kisi dikkate al narak e itli analizler yap labilir. Buna g re analiz tekniklerini 3 ba l k alt nda incelemek gerekir: Kapsam na g re mali analiz Amac na g re mali analiz analizi yapan n durumuna g re mali analiz 3 Kapsam na G re Mali Analiz T rleri al man n kapsad d nemler dikkate al narak yap ld nda 2 t rl d r: Analiz: letmenin sadece bir d nemine ait mali tablolar ndaki verilerin analiz edilmesidir. Cari faaliyet d nemi i in i letmenin mali durumunu ve faaliyet sonu lar n g sterir, yap lacak geni kapsaml bir analizin nemli bir par as d r.

2 Oranlar, dikey y zdeler ve di er analitik tekniklerden yararlan l r. Analiz: letmenin birden fazla (genellikle birbirini takibeden) d neme ait mali tablolar ndaki verilerin kar la t r lmas ve e ilimlerinin saptanmas d r. Dinamik analizde i letmenin cari d nem bilgileri ge mi faaliyet d nemi sonu lar yla, i letmede belirlenen standartlarla (plan ve b t e hedefleri), sekt r veya benzer i letmelerle ve genel standartlarla kar la t r l r. Analizde mali tablolar, dikey ve yatay y zdeler ve oranlardan yararlan l r. 4 Amac na G re Mali Analiz T rleri netim Analizleri: Y netim i levinin yerine getirilmesinde al nacak kararlara dayanak olmak zere i letme y netimi i in yap lan analizdir. Her t rl finansal tablo ve d k mlerden yararlan larak, ge mi durum ile i inde bulunulan d nemin durumu kar la t r larak ba ar de erlendirmesi yap l r, yani statik ve dinamik analiz tekniklerinden yararlan l r. Analizleri: letmeye kredi verenler veya verecek olanlar taraf ndan yap l r.

3 Letmenin k sa vadeli bor deme g c n belirlemek i in yap lan analizdir. Bu nedenle d nen varl klarla k sa vadeli yabanc kaynaklar aras ndaki ili kileri konu alan analiz teknikleri kullan l r. Bunlar n yan nda d nen varl klar n yap s , sermaye yap s , zkaynak-yabanc sermaye (bor ) dengesi, duran varl klar n yap s ve finansman y ntemleri de nem ta r. Ayr ca gelir tablosu verilerinden yararlan larak i letme karl l , alacak ve stoklar n devir h z analiz edilir. Bunlar n yan nda y neticilerin ve kurumun niteli i ve sayg nl , iktisadi durum ve sekt rel geli meler de g z n ne al nmal d r. 5 Amac na G re Mali Analiz T rleri (devam) r m Analizleri: letmeye ortak olanlar ve ortak olmay d nenler ile i letmeye uzun vadeli kaynak sa layacaklar taraf ndan yap lan analizdir. Ortaklar ve ortak olmay d nenler i letmenin devaml l , yat r m g vencesi ve karl l k durumu ile ilgilenirler. Hisse senetlerindeki art lar, kar da t m politikas ve bunlar n zaman i inde g sterdikleri e ilim de nem ta r.

4 Uzun vadeli kaynak sa lay c lar ise i letmenin bor deme g c ile ilgilenirler. letme sermayesinin olu umu ve finansman konular na da nem verirler. 6 analizi Yapan n Durumuna G re Mali Analiz T rleri 1. Analiz: letme i indeki y netici, i denet i, muhasebeci gibi kadrolu elemanlarca yap lan analizlerdir. D kullan ma da a k olan bilan o ve gelir tablosundan ve i letme i inde retilen t m verilerden yararlan l r. Bu nedenle karl l k, verimlilik ve mali yap detayl bilgilere dayand r l r. T m analiz y ntemleriyle birlikte, i ilik ve malzeme kullan m verimlili i, pazar da l m analizleri, retim maliyeti ve karl l k analizleri, kapasite kullan m , al an devir h z , m teri memnuniyeti, b l m ve genel b t e kontrolleri gibi performans l mlerine y nelik tekniklerden yararlan l r. Analiz: letme d ndaki ki ilerin yapt klar analizlerdir. Bu ki iler i letmenin yay nlad mali tablolar ve bunlar n dip notlar ndan yararlan rlar. 7 Mali Analizin Ba ar Ko ullar temelini olu turan mali tablolar muhasebe temel kavramlar na ve genel kabul g rm muhasebe ilkelerine g re haz rlanm olmal d r.

5 Yapan ki i yeterli, tarafs z, nyarg s z ve samimi olmal d r. 8 Mali Analiz Sonu lar n De erlendirirken Dikkate Al nmas Gereken Unsurlar Temel mali tablolar i letmenin nihai durumunu g stermez. letmenin s reklili i kavram er evesinde ger ek de erini de il, s z konusu ilkeler ve kavramlar do rultusunda olu an de erini g sterir. Temel mali tablolar enf lasyondan etkilenir. zellikle uzun vadeli kalemler enflasyondan etkilenir, enflasyon fiktif kar yarat r. Temel mali tablolar d zenleyenin ki isel kararlar ndan etkilenir. Amortisman y ntemlerinin belirlenmesi, stok de erleme y nteminin se imi, maliyet giderlerinin da t m , kar l klar n ayr lmas , senetli alacak ve bor lar n reeskontlar gibi ki isel kararlar mali tablolar etkilemektedir. 9 MAL ANAL Z TEKN KLER Mali tablolar n analizinde kullan lan temel teknikler unlard r: la t rmal tablolar analizi (yatay analiz) ilim y zdeleri y ntemi ile analiz (trend analizi ) zde y ntemi ile analiz (dikey analiz) analizi (rasyo analizi ) 10 KAR ILA TIRMALI TABLOLAR ANAL Z 11 Kar la t rmal tablolar analizinin amac , finansal tablolarda yer alan her bir kalemin ge mi teki ve bug nk durumu itibariyle olu an de i imlerinin incelenmesi ve sa lanacak bilgilerle gelecek i in al nacak kararlara yol g stermesidir.

6 Bu teknikle hesaplanan art veya azal lar, hem tutar hem de y zde olarak g sterilir. Dinamik bir analiz tekni idir. 12 Bu y ntemle yap lan analizde beklenen yarar n sa lanabilmesi i in kar la t r lacak finansal tablolarla ilgili gerekli ko ullar yle s ralanabilir. Kar la t r lan tablolar n d nem uzunluklar e it ve d nemlerin ayn zaman diliminde olmas gerekir. rne in mali tablolar ayl k d nemi kaps yor ise, kar la t rma ya bir nceki ayl k mali tabloyla ya da bir nceki y l n ayn d nemdeki ayl k mali tablosuyla yap lmal d r. Tablolar n i erdi i bilgilerin ayn muhasebe ilkelerine g re belirlenmi olmas gerekir. Muhasebenin tutarl l k ilkesi ne ayk r l k, finansal tablolar n kar la t rma sonu lar n sa l ks z k lar. Tablolardaki verilerin enflasyondan ar nd r lm olmas gerekir. Aksi durumda kar la t rmalar anlams z olur. 13 Bu analiz t r nde her kalemin art veya azal tek ba na bulunmas na kar n, analiz ve yorum s ras nda bir kalemdeki de i imler, di er kalemlerle olan ili kiler g z n nde bulundurularak yap l r.

7 Rne in, sat lar analiz edilirken, alacaklar ile stoklar n; d nen varl klar analiz edilirken k sa vadeli yabanc kaynaklar ile duran varl klardaki de i ikliklerin vb. bir arada de erlendirilmesi gerekecektir. Kar la t rma ikiden fazla d nemi i erecek ekilde yap l yorsa, hangi d nemin esas al naca na g re iki y ntemden biri se ilir; Kar la t rmas yap lacak d nemlerin ilki temel y l al narak, t m d nemler bununla oranlan r, Her d nem kendinden nce gelen d nemle kar la t r l r. 14 Kar la t rmal Bilan o ve Gelir Tablosu D zenlenmesi letmenin birden fazla d nemine ait bilan o ve gelir tablosu bilgilerinin yan yana yaz larak kar la t r lmas eklinde d zenlenir. Kalemlerdeki art lar ve azal lar tutar ve y zde olarak hesaplan r. De i im Tutar = Cari D nem Tutar nceki D nem Tutar Yatay Y zde = De i im Tutar / nceki D nem Tutar 15 X letmesinin 2009-2010 y llar na ait kar la t rmal bilan o ve gelir tablolar a a daki gibidir. DE M VARLIKLAR TUTAR % D nen Varl klar Toplam 80 Duran Varl klar Toplam 20 AKT F TOPLAMI 38 KAYNAKLAR K sa Vadeli Yabanc Kaynaklar Toplam 70 Uzun Vadeli Yabanc Kaynaklar Toplam -50 z Kaynaklar Toplam 30 PAS F TOPLAMI 38 DE M TUTAR % NET SATI LAR 50 SATI LARIN MAL YET 100 BR T SATI KARI -25 16 KAR ILA TIRMALI B LAN OLAR DE M AKT F TUTAR % Haz r De erler 30 Menkul K ymetler - -26 Ticari Alacaklar 29 Stoklar 39 Di er D nen Varl klar 5 D nen Varl klar Toplam 27 Maddi Duran Varl klar (Net) 35 Maddi Duran Varl klar (Br t) 42 Birikmi Amortismanlar ( )

8 47 Duran Varl klar Toplam 35 AKT F TOPLAMI 31 PAS F Mali Bor lar 123 Ticari Bor lar 26 Di er Bor lar 145 denecek Vergi ve Y k ml l kler 80 Bor ve Gider Kar l klar 31 D nem Kar Vergi ve Di er Yasal Y k ml l kler Kar l 33 D nem Kar n n Pe in denen Vergi ve Di .Y k m.(-) 39 K sa Vadeli Yabanc Kaynaklar Toplam 51 denmi Sermaye 14 Sermaye Yedekleri 0 0 Kar Yedekleri 29 Ge mi Y llar Karlar 50 D nem Net Kar 33 z Kaynaklar Toplam 21 PAS F TOPLAMI 31 rnek 1: 17 Aktif Yap n n Yorumu Duran varl klar n art oran , d nen varl klar n art oran ndan y ksektir. Genel olarak olumlu yorumlanabilir. nk i letme yat r ma giderek gelecekteki kapasitesini artt rm t r. D nen varl klardaki art a neden olan kalemlere bak ld nda ise Menkul K ymetler d ndaki t m kalemlerde art oldu u g r nmektedir. Menkul k ymetlerde azalma olmas do ald r nk bu kaleme k sa s reli at l kalm fonlar y nlendirilir.

9 Letmenin ihtiyac oldu unda bu fonlar nakte d n t r lmektetir. Haz r de erlerde bir art olmas da bunu do rular nitelikte bir uygulamad r. D nen varl klar i indeki Ticari Alacaklar ve Stoklardaki art lar Net Sat Tutar ile birlikte incelenmelidir. Bu kalemlerdeki art lar sat larda meydana gelen art n gerisinde kal r ya da en az ndan paralel giderse olumlu yorumlanabilir. Net duran varl klardaki art , do ru kaynaklarla finanse edilmesi ko uluyla i letme karl l n artt rabilecek bir giri im olabilir. Bu nedenle pasif taraf n incelenmesi gerekir. Daha etkin bir yorumlama i in kalemlerdeki de i imlerin sekt rdeki benzer bilan olarla kar la t r lmas gerekir. 18 Pasif Yap n n Yorumu Pasifte meydana gelen art zkaynak ve yabanc kaynak de i imi a s ndan incelenmelidir. Yabanc kaynaklardaki art n daha fazla olmas i letmenin mali g c nde bir zay flama yaratabilir. letme t m yabanc kaynaklar n k sa vadeli olarak temin etmi tir, bu i letmeye d nem i inde finansman y k getirecektir.

10 Ticari bor lardaki art n ticari alacaklardaki art tan az olmas , i letmenin al larda vade avantaj sa layamad anlam na gelebilir. z kaynaklardaki art , k sa vadeli yabanc kaynaklardaki art n alt nda kalm t r. Bu durum i letmenin kredi sa lama g c n azalt r. 19 rnek 2: DE M VARLIKLAR TUTAR % Haz r De erler 50 Menkul K ymetler ( ) ( ) 43 Ticari Alacaklar 28 Stoklar 38 D nen Varl klar Toplam 23 Maddi Duran Varl klar 12 Birikmi Amortismanlar ( ) ( ) ( ) ( ) 19 Duran Varl klar Toplam 11 AKT F TOPLAMI 18 KAYNAKLAR Mali Bor lar 24 Ticari Bor lar 12 Di er Bor lar ( ) ( ) 7 K sa Vadeli Yabanc Kaynaklar Toplam 14 Mali Bor lar 28 Ticari Bor lar 11 Uzun Vadeli Yabanc Kaynaklar Toplam 26 denmi Sermaye 10 K r Yedekleri 12 D nem Net K r 36 z Kaynaklar Toplam 16 PAS F TOPLAMI 18 20 Tabloya ili kin analiz ve yorumlar: Net al ma sermayesinde art olmu tur.